De Vriese taelen en dialecten bin vanaf ende middeleêuwen uut 't Oudvries gegroeid, mae bin in dien betrekkelijk korten tied glad d'r eige weg gegae. Me praete van drie verschillende Vriese taelen, mae dat doe feitelijk nog gin recht an 'oe complex at 't echt is. D'r bin naemelijk nog vee Vriese dialecten en 'n 'andjevol doôie taelen die-an a net zò vee verschilden da je ze vò eigen taelen 'ouwe kon.
In 't Westerlauwers Vries, 't Nederlandse Vries, gaet 't aollemaele nog wè. Daerin wieke allêne 't Hindeloopers en 't Schiermonnikoôgs vreêd af, en 't (West- en Oôst-)Terschelliengs 'n bitje. Op 't boerenland is de taele vedders grôtendeels gliek. Van 't Oôsterlauwers Vries is vandaeg d'n dag allêne nog 't Saoterfries (Seeltersk ) over, mae 't Wangeroôgs, wat-a toet 1950 ei bestae, 'oôrde bie dezelfde groep en is goed bekend. Dat 't bie dezelfde groep 'oôrde vaol veraol taelkundigen op, wan echt eênder bin die tweê dialecten nie. 't Noôrd-Vries bestaet uut 'n 'andjevol dialecten die zò vreêd vee verschillen dan ze nie onder mekaore verstaenbaer bin. An me z'ier aollemaele zouwe opneme, wier d'n tabel te breêd, mae wat of t'r noe staet, geeft a wat inzicht in die variaotie.
't West-Vries van Noôrd-'Olland en 't Wurster Vries (deêl van 't Oôsterlauwers Fries) bin allank a uutgesturve, maer uut wat at 'r van overschiet (nie zò vreêd vee) kunne me wete dan die dialecten weêra glad aors kloenke as de aore Vriese taelen. 't Halligvries, deêl van 't Noôrdvries en ok a zò'n afwiekend taeltje, is de afgelôpe jaeren verdwene.
nr.
Zeêuws
Westerlauwers Vries
Oôsterlauwers Vries
Noôrd-Vries
Oudvries
standaerd Hindeloopers Terschelliengs Schiermonnikoôgs Seeltersk Wangeroôgs Mooring Fering Helgolands
1. ik ik yk ik ik iek ik ik ik ik ic
2. jie do , dû ; jo dû , jy do do , jy du dû dü dü di , dü thu
3. 'ie hy hy hy hy hie hi hi hi hi hi
4. oôns wy wy wy wy wie wi we wi wi wi
5. julder jim(me) jimme jomme jimme jie yum jam jam djüm ji , jemma
6. 'ulder hja jê jo jê jo ya jü jo dja hia , hiu
7. deze(n), dit dizze , dit dizze , dit deuze , dut deze , dees , dit düsse , düt dize , dis , dit , din diheere , jüheer , dåtheer , daheere dihir , jühir , däthir , dönhir de hiir , deät hiir thisse , thius , this
8. die(n), dat dy , dat dy , dot dy , da ; dòt dy , jo , dat die , ju , dät , do dan , dju , dait , da di , jü , dåt , da di , jü , dät , dön de , deät thie , that
9. 'ier hjir hir hir hier hier heer hir hiir hīr
10. dae dêr der dir (W.), dêr (O.)der deer deer diar dear thēr
11. wien wa waa wae wa wäl huum hoker welk hwā
12. wat wat het wat (W.), wot (O.)wat wät wat wat wat hwat
13. wae wêr wur wer wer wier weer huar wear hwēr
14. 'oeneêr wannear wennear wanneer wanner wane wan (iar )wan (-iáár )hwanne , hwannēr
15. 'oe hoe hó ho ho wo hü hü ho hū , hō
16. nie net naat net net nit nich ai ei ni nāt , ouwer nāwet
17. aol(les) al(les) alles olles alles alles åles a(a)l , ales , alet aal , allet all
18. vee folle , in soad fúle , in sôd folle fole fúul fèl foole föl fel , föl fule , fula , felo
19. somste guon , guods guds goeds gúen monig maning , sam hög manni sum
20. weinig min min min min min lait man men min
21. aor, ander oar oar ôar êur uur ouder öler uur othar
22. eên (êne) ien een ien ien aan , een än , ään ån , iinj een , ian iáán ēn , ān
23. tweê(e) twa twaa twaë twa twäin , twoo twein , twoo twäär , tou tau tau twēne , twā
24. drie(ë) trije trê trea trooi träi , trjo three , thriuu tra , trii trii tree thrē , thriā , thriū
25. vier(e) fjouwer fouwer fjouwer fjeeur fjauer fiaur fjouer fjauer schtuur fiūwer
26. vuuf (vuve) fiif fiiuw fiif fiif (fyf )fieuw fiiv fiiw fiiw fiuw fīf
27. groôt grut graet great got groot gröet grut grat groot grāt
28. lank lang lang lang lang loang lung lung loang lang , long
29. breêd breed brea breed breed breed briidj briad bread brēd
30. dikke tsjok tók tjok tjuk tjuk tjok tschok thiucke
31. zwaer swier swier swier swier sweer swåår swaar swoor swēr
32. klein lyts lik lyts lytj litje latj letj letj lītic
33. kort koart kort kót kots kuut kort kurt kürt , kurt curt , cort
34. smaol smel smol smel smal smäl smeel , nåår smääl smaal smel
35. dinne tin tón tin tin tään teen tan ten thenne
36. vrouwe (vrouwmense), wuuf frou frou (meenske), wiif frou freeu Wieuw wüüf wüset wüfhood Wüf , Wüfsmensk wīf
37. man, vent man man (meenske)mòn man Mon , Käärdel mon , fent moon , kjarl maan Man wer ; mon , man
38. mèns(e) minske man , meenske mins meensk Moanske mansche mensk Mens(k) mon , man ; maniska , menska
39. kind bern born bòn (W.), ben (O.)ben Bäiden bên bjarn kint Kin barn , bern
40. man (echte) man man mòn man Man fent moon maan Man
41. vrouwe (echte) frou frou frou freeu Wieuw wüüf wüf wüf Wüf
42. moeder mem mem , moer mim mim , mem Múur , Mäme mam mam Mem mōder
43. vaoder heit faer , fear ta heit Foar , Babe taatje aatj Foor feder , fader
44. beêste dier dier dier dier Diert tiir (diirt )diart Tiir (Diirt )diar
45. vis fisk fisk fis fisk , fesk Fisk fasch fask Fesk fisc
46. veugel fûgel fûgel foegel fioel Fúgel föögel fögel Fink fugel
47. 'ond hûn hûnd hoeng hioen Húund hün hünj Hin hund
48. luus lûs loes luus lúes Lúus lüs lüs Lüs *lūs
49. slange slang(e) slange slang slang Sloange slånge slaang Slang *slanga
50. wurm wjirm wurm worm werm Wurm wörm wörem Würrem wirm , worm
51. boôm beam baim beam baim Boom bôëm buum buum Booam bām
52. bos bosk bósk bosk bosk Holtbusk hoolting walt Wald , Holtung wald
53. stok stôk staik , stok stok stook Stok stok stook stook Stok stoc
54. vrucht frucht frucht frucht frucht Frucht frucht frücht Fruch frucht
55. zaed sied see sied sied Säid sädj siad Sead sēd
56. blad blêd blod bled blêd Blääd blees bleed Bleed bled
57. wortel woartel wortel wottel wettel Wuttel rötj rut Rut wirtel , wortel
58. schosse bast bast bost bast Boarke burk buark Börk , Bast *barc
59. blomme blom blómme blom blom Bloume kröl , rous ruus , kral Blömk *blōme
60. gos gers gers ges gôs Gäärs gjars gäärs Gaars gers , gres
61. touwe, koôrde tou tou tou teeu Roop , Tou liin , tou , ruup tuum , lenk , riap Liin , Toag tauwe , rāp
62. vel fel , hûd fol , hoed fel , huud fol , hioed Häid hüd hidj , skan Hid hēd
63. vleis fleis flesk fleis(k) fla(a)sk Flaask flååsch fleesk Fleäsk flask
64. bloed bloed bloo bloed blúed Bloud blödj blud Blud blōd
65. beên (bot) bien , bonke been , bûnke biin , bonk bien , bonke Knoke knooke knook Knoak bēn
66. vet fet fet fot fet Fat , Smolt fåt feet Fat fet
67. ei aai aei , ei aai ooi Oai oi ai Ai *ei
68. 'ôren hoarn horne hôan , hôaren húen , hoaren Houden horn hurn Huurn horn
69. staert sturt stert stet stets Stäit stjart stört Stert stert
70. plume fear , plom feare fêr fier Fugge , Piele fääder feeler Fedder fethere
71. 'aer hier hier hier hier Híer häär hiar Hear her
72. 'oôd holle haad hole hôle , heufd Kop haud hood hood Hoad hāved
73. oôr ear aer ear air Oor oor uur uar Uáár āre
74. oôg each aich each eich Oge uug uug uug Oog āge
75. neuze noas nôs nôas neus Nose naazii noos nöös Nees nōsi (nes )
76. mond mûle mûnd mule mule Mule tuut müs , mis mös Mit mūth ; mūla ; mund , mond
77. tand tosk tak , tósk tosk twisk Tusk tusk täis tus Teän tusc , tosc
78. toenge tonge tûnge tong tang Tunge tung tong Tong tunge
79. naegel neil nele neil neil Nail näägel naiel Nooiel neil
80. voet foet foet foeët fúet Fout fötj fut Fut fōt
81. beên skonk , foet foet schonk , foeët schonk , fúet Been biinj bian Bean bēn
82. knie knibbel kny , knibbel knibbel , knippel knivvel Kniebel knäibling knöbian Knäbean cnī(bōla)
83. 'and hân haand hôn haun Hounde hun hond , hand
84. vle(r)ke wjuk flerke , wiuwke wik wjok Juke , Flonk , Flappert wäng , jük jüg Djik *wiuc
85. buuk bûk bûk , bêlch boek búek Bouk bük , lif bük Lüf būc
86. dermen termen tirmen termen termen Tíerme , Inneräien tärme tiarmer Tearemer therma
87. nikke nekke nekke nekke nôke Näkke neeke neek Nak hnecca
88. rik rêch rech rêch rech Rääg reeg rag Räi hreg
89. bost boarst bórst bost borst Brust burst brast Börs brust
90. 'arte hert hert het hets Haat hart hart Hart herte , hirte
91. lever lever leaver lever lever Líeuwer liwer liwer Lüwwer livere
92. drienke drinke drynke drinke drinke drinke drainke drink drinca
93. ete ite yte ite iite íete , iete ääse iidj iit eta
94. biete bite byte bite bite biete bite bitj bit bīta
95. zuge sûge soege soegje suge suge , saabje sööge , süge süüg siig *sūga
96. spoege (uut de mond) spuie spiie spië speje sputterje spüte , sputtere spütje spüte spīa
97. spoege (uut de maeg) spuie , bigje , koarje spiie , brake , korje kôarje , spië koarje , speje späie spaie spei spai spīa
98. waoie blaze , waaie waeie waaie wôje waie waie wei wai wēia , wāia
99. aeseme sykhelje aezemje , sykhelje sykhalje siekhelje omje oome , luft hååle öösme , loft haale eedeme , Loch hoale *ēthmia
100. lache laitsje lakje laitsje la(a)kje laachje lååke laache loache hlackia
101. zieë sjen sên sjean sjain sjo siinj sä si sia
102. 'ôre hearre heare heare heare here heer hiire hiar hear hēra , hōra
103. wete witte wette witte wite wíete waase wed , witj wet witon
104. dienke tinke tynke , sinne tinke tinke toanke tånke teenk teenk , tink thanca , thenzia
105. ruke rûke rûke roeke rúeke ruke stiirme störme rik riāca
106. vreze freze freaze freze freze freezje früchte baang weesbang /huáách wees*frēsia
107. slaope sliepe slepe sliepe sliepe släipe släipe sliap sleap slēpa
108. leve libje libje libje livje líeuwje laawe lewe lewwe livia , libba
109. sterve stjerre , weireitsje sterve , deljôn , weireikje stêre (W.), stirre (O.)storve stíerve stärwe , düüdj bliwe sterew sterrow (e)sterva
110. doôddoeë deadzje , deameitsje , deie daadje , daameikje , deie deadmaitsje daidmetje doodmoakje , umebrange , wägmoakje düüdjmååge duadmaage dooadmoake dēda
111. vechte fjochtsje fóchte fechte fechte striede , striedje stride , keempe stridj strid fiuhta
112. jaege jeie jeie jaaie jeie joagje jååge jaage djoage jagia
113. slae slaan slaen , bröie slean slaan slo slüünj , haue slau , hau sloo sla
114. snieë snije sniie sniie sneje sniede snise skeer skear snītha
115. splisse spjalte , splisse /splitse /splitte splisje , splitse , spaalte splisje spaute , splisje kleeuwe , sköäre spiilje , kliiwe splitj , kile , klüüwe split splīta
116. steke stekke stekke , stykje stekke stykje , stytje stete steege steeg , prake , pui steek steca
117. kraeuwe jokje , klauwe , skrabje jókje , klaauwe , skróbje jokje , klaauwe , schrabje jokje , klouwe , schraafje kraabje kläise , kratse kleese , kratse skroape
118. graeve grave , dolle graive , dolle grêve , grave ; dille graive , dolve greeuwe greewe greow greva
119. zwemme swimme swemme swomme swomme swimme swume swääm swumme swimma , swomma
120. vliege fleane flêne fjean fjain fljoge fliuge fliinj flä fli fliaga
121. gae, lôpe gean , rinne gaen , rónne gean ; rinne , ronne gain , rone gunge gunge , luupe gung gung gān
122. komme komme kómme komme komme kume kumme kaame kem keem cuma , coma
123. ligge lizze lizze leze lizze , leze läze lade lei lai lidza
124. zitte sitte sitte sitte sitte sitte sate saat set sitta
125. stae stean staen stean stain stounde stönje stun stun stān
126. draoie draaie draeie draaie drooie weende , trale draie drei drai thrāia
127. vaolle falle falle folle fale fale fåle faal foal falla
128. geve jaan jôn jaan jaan reke düünj du (jiw )djiuw (do )jeva
129. 'ouwe hâlde haalde hôde houde hoolde hüülje hual hool halda
130. niepe knipe knype kniipe knipe kniepe knipe knip kniipe
131. vrieve wriuwe wriuwe vrúwe wriuwe wrieuwe , rubje wrise , gnise riiw riuw
132. wasse waskje weske waaske (W.), woske (O.)weske waaske tüünj sau waske *waskia
133. vege feie feie faaie fooie feegje fååge faage feäge , foage fēgia
134. trekke lûke lûke loeke lúeke tjo tiinj tji trek trecca (lūca )
135. douwe dowe , triuwe doewe , hûmpe stete , stuukje stiitje stupe kwiike driuwa
136. goôie smite smyte , neuke smite smite smiete smite smitj smit smīta
137. knôpe bine bynde bine biine knätte bine , kneete binj bin binda
138. naoie naaie , naikje , nulje siie , niddelje naaie nooie säie saie ramp sai sīa
139. telle telle tolle telle , têle tôle tälle teele tääl taal tella
140. zegge sizze sizze seze seze , sizze kwede quiddër seede sai sooi quetha , sedza
141. zienge sjonge sûnge sjonge sjonge sjunge schunge sjong song siunga
142. spele boartsje , spylje spylje spylje spylje spíelje spil spaale spele spelle spilia
143. drieve driuwe driuwe drúwe drieuwe drieuwe driwe driiw driuw driuwa
144. vloeie floeie strôme , floeie floeie fluie fljote , lope luupe luup loop hlāpa ?
145. vrieze frieze freze freze frieze frjoze friise friis friis
146. zwelle tine , swolle , swolmje tyne swolle swúele swälle swale sünj bikke , swülle swella
147. zunne sinne sónne son , sonne son , sonne Sunne san san Sen sunne , senne
148. maen moanne moene maan mone Moune moune muun Muun mōna
149. starre stjer stiere stir stier Stíern stäär stäär Steer stēra
150. waeter wetter wetter water wetter Woater wååder weeder Weeter weter
151. regen rein ryn rein ryn Rien reen riin Rain rein
152. rivier rivier rivier rivier rivier Stroom , Äi struum , ou Fluss ā , ē ; strām
153. meêr mar mor meer Meer siie sia mere
154. zeê see sea see see Säi , See siie sia See (Meer )sē
155. zout sâlt saalt sôt saut Soalt sålt saalt Soalt salt
156. steên stien steen stien stien Steen stiinj stian Stean stēn
157. zand sân saand sôn saun Sound saun sönj sun Sun sond , sand
158. stof stof , túch stof , túch stof staf , túch Stoaf , Grúus stoof stoof Stof *stof
159. aerde grûn grûnde groon greeun Äide jard eerd , grünj Iir , Grin erthe , irthe ; grund
160. wolk wolk wolke wolk wolk Wulke wulk , woolken wok Wolk , Wulk , Loch wulken
161. mist mist mist , daamp mist mist Dook , Dunst mist , nääbel mist Teek
162. locht loft lóft lucht loft Lucht luft , lucht locht Loch luft(e)
163. wind wyn wynd wyn wiin , wyn Wíend win winj Win wind
164. sneêuw snie snea snee snie Snee snii snä Sni snē
165. ies iis iis iis ys Íes is is Is īs
166. roôk reek , riik roak reek reek Rook riik , kwålm riak Reak rēc
167. vier fjoer fier fjoer fjúer Fjúur iilj ial Iáál fiūr , fiōr
168. assie jiske iske isk ieske Ääske ääsk eesch ääsk Eäsken *ēske
169. brande baarne barne banne bane baanje bråne braan , flame baarne berna , burna
170. wegt, pad wei wei wei woi Wai wäi wai Wai wei
171. berg berch berch borg berch Bíerig bärj berag Berri berg , birg
172. roôd read raa read raid rood rüüdj ruad rooad rād
173. groen grien green grien grien gräin gräin green green grēne
174. geêl giel geel geel geel jeel gööl güül giil *gēle
175. wit wyt wyt wyt wyt wiet wit witj wit (h)wīt
176. zwart swart swart swat swets swot suurt suart suáárt swart , swert
177. nacht nacht naet nacht nacht Noacht nåcht naacht Noach nacht
178. dag dei dei dei dei Dai dii däi dai Dai dī , dei
179. jaer jier jier jier jier Jíer iir juar Djooar gēr
180. waerm waarm waerm warm (W.), waarm (O.)wairm woorm wurm war(e)m waarem warm
181. koud kâld kaald kôd kaud koold kölj kuul kuul cald
182. vol fol fol fol fol ful ful fol fol ful , fol
183. nieuw nij nii ny , nii neej näi nai nei nai nī(e)
184. oud âld aald ôd aud oold üülj ual ool ald
185. goed goed goo goed gúed goud gut gödj gud gud god
186. slecht sljocht , min slócht , min slucht , sljucht ; min sjocht , min kwood , läip , sljucht hiinj ring slech , iáári evel , min
187. vrot rot röt , röttich rot rat fuul , rotterg roosed , fööl röödag rööti *rotig
188. vuul smoarch smôrch smôarig smarch smuddelg , öäzig fül fül sketti , klaii fūl
189. recht rjocht rócht rucht jocht liek , gjucht ríucht lik lik lik riucht
190. rond rûn rûnd roon reeun rund trin trinj rin *rund (*senuwald)
191. scherp skerp skerp scherp scharp skäärp scharp string skarp , skar skerp
192. bot stomp , bot stûmp , bót stûmp bol , stump stump , bul , but bol stomp
193. glad glêd glod glêd gled glääd glat , gliidj glääd glaad gled
194. nat wiet weet wiet wiet wäit wätj wiat weat wēt
195. droôg droech drûch droeg drúech druug dröög drüg driig drūge , drēge
196. juust just , júst ; krekt just , krekt krek just , júst ; krek(t) gjucht ríucht rucht jüst , rocht rech , rechti riucht
197. kortbie koartby , deunby kortby , flakby kotby kotsby nai näi nai nai binei bī
198. varre fier fier fier fier fíer , wíed fiir , wid fiir wid fir
199. rechts rjochts róchts ruchts jochts gjuchts ruchts rochts tu rechter Hun (riucht )
200. lienks links (lofts )links lafts links leefts lachts tu lefter Hun left , luft
201. bie by by by by bie bai at bi bī
202. in yn yn yn yn in in önj uun uun in
203. mee mei mei mei mooi mäd ma mä med mith
204. en en en en en un un än an en and
205. a as as as (W.), os (O.)as as as üs as , es alsa
206. meedat om't , mei't ómdot omdat , om't uumdät , wiel , wier ouerdåt , amdåt , wilt amdat , auer (dat)wiil (dat), omdat umbe that , hwile that
207. naeme namme nemme neam (W.), naam (O.)nôme Nome nummë noome nööm Neem nama
ꞏ Zeêuws 
ꞏ 'Ollands 
ꞏ Iengels