Wt/zea/ruke

< Wt‎ | zea
Wt > zea > ruke

ZeêuwsEdit

EtymologieEdit

Over Middelnederlands ruken en Middelnederlands ruecan van Oergermaons *rūkaną. Verwante vurmen komme soms van *reukaną en 'ebbe 'n ie of zò. Verwant mee roôk, oôrsproenkelijke beteikenisse moe 'roôk afgeve' gewist weze. Daevandaene kreeg 't de beteikenisse 'geur afgeve'; pas daenae kwam geur waerneme. Gin dujelijke verwanten buten 't Germaons.

OmschrieviengeEdit

ruke werkwoôrd

  1. geur afgeve
    1. zonder meêr: stienke
    2. mee bepaelienge: 'n bepaelde geur è (persoônlijk of onpersoônlijk)
      • Zò'n klein kind ruukt toch altied goed, naeda je 't verschoônd eit.
      • ʼt Ruukt 'ier nae blomkôle
  2. geur waerneme
  3. in verbindienge mee an: actief achter 'n geur an gae
    • Ruukt is effe an de melk, volgens mien is ze nie goed meêr.

UutspraekEdit

[ˈrykə]

VervoegiengeEdit

infinitief ruke(n)
gerundium te ruken(e)
tegewoordigen tied ik ruuk oôns ruke(n)
jie ruuk(t) (ruke) julder ruke(n)
'ie ruuk(t) 'ulder ruke(n)
flejen tied ik, jie, 'ie rook, ruukte oôns, julder, 'ulder roke, ruukte(n)
gebieënde wieze ruuk(t)
onvoltoôid deêlwoôrd rukende
voltoôid deêlwoôrd ei (g)eroke(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.
Afleiienge

SaemenstelliengenEdit

UutdrukselsEdit

  • Ergest an ruke, nessens letterlijke zin ok 'ergest 'n bitje kennise van neme':
    • An mekaore ruke, d'eêste, nie zò ernstige verkêrienge tussen geliefden

Aore vurmenEdit

  • ruken in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelenEdit

VertaeliengenEdit

BronnenEdit

  • Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 811
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'ruiken'


EtymologieEdit

Ziet bie Zeêuws.

OmschrieviengeEdit

ruke werkwoôrd oôstelijk

UutspraekEdit

[ˈrʉː¹kə], ['ʀyː¹kə]

VervoegiengeEdit

ruke (Mestrichts)
tegewoôrdigen tied iech ruuk veer ruke
diech ruuks geer ruuk
heer, zij, het ruuk zij ruke
flejen tied iech ruukde veer ruukde
diech ruukdes geer ruukde(t)
heer, zij, het ruukde zij ruukde
gebieënde wieze ruuk ruuk
voltoôid deêlwoôrd heet geruuk
onvoltoôid deêlwoôrd rukend
gerundium rukentere
ruke(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tied ich ruuk veer ruke(n)
doe ruuks geer ruuk
hae, het, det ruuk zie ruke(n)
flejen tied ich rook veer roke(n)
doe rooks geer rook
hae, het, det rook zie roke(n)
gebieënde wieze ruuk ruuktj
voltoôid deêlwoôrd haet geraoke
onvoltoôid deêlwoôrd rukendj
participium geruke(n)

In vee dialecten oor de tweêde en derde persoôn ienkelvoud, de tweêde persoôn meêrvoud en de gebieënde wieze kort uutgesproken.

VariantenEdit

BronnenEdit

  • Dr. P. Bakkes, Mofers Waordebook. Stichting Mofers Waordebook, Montfort, 2007: blz. 311