Wt/zea/ruke

< Wt | zea
Wt > zea > ruke

Zeêuws

edit

Etymologie

edit

Over Middelnederlands ruken en Middelnederlands ruecan van Oergermaons *rūkaną. Verwante vurmen komme soms van *reukaną en 'ebbe 'n ie of zò. Verwant mee roôk, oôrsproenkelijke beteikenisse moe 'roôk afgeve' gewist weze. Daevandaene kreeg 't de beteikenisse 'geur afgeve'; pas daenae kwam geur waerneme. Gin dujelijke verwanten buten 't Germaons.

Omschrievienge

edit

ruke werkwoôrd

  1. geur afgeve
    1. zonder meêr: stienke
    2. mee bepaelienge: 'n bepaelde geur è (persoônlijk of onpersoônlijk)
      • Zò'n klein kind ruukt toch altied goed, naeda je 't verschoônd eit.
      • ʼt Ruukt 'ier nae blomkôle
  2. geur waerneme
  3. in verbindienge mee an: actief achter 'n geur an gae
    • Ruukt is effe an de melk, volgens mien is ze nie goed meêr.

Uutspraek

edit

[ˈrykə]

Vervoegienge

edit
infinitiefruke(n)
gerundiumte ruken(e)
tegewoordigen tiedik ruukoôns ruke(n)
jie ruuk(t) (ruke)julder ruke(n)
'ie ruuk(t)'ulder ruke(n)
flejen tiedik, jie, 'ie rook, ruukteoôns, julder, 'ulder roke, ruukte(n)
gebieënde wiezeruuk(t)
onvoltoôid deêlwoôrdrukende
voltoôid deêlwoôrdei (g)eroke(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.
Afleiienge

Saemenstelliengen

edit

Uutdruksels

edit
  • Ergest an ruke, nessens letterlijke zin ok 'ergest 'n bitje kennise van neme':
    • An mekaore ruke, d'eêste, nie zò ernstige verkêrienge tussen geliefden

Aore vurmen

edit
  • ruken in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

edit

Vertaeliengen

edit

Bronnen

edit
  • Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 811
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'ruiken'

Etymologie

edit

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

edit

ruke werkwoôrd oôstelijk

Uutspraek

edit

[ˈrʉː¹kə], ['ʀyː¹kə]

Vervoegienge

edit
ruke (Mestrichts)
tegewoôrdigen tiediech ruukveer ruke
diech ruuksgeer ruuk
heer, zij, het ruukzij ruke
flejen tiediech ruukdeveer ruukde
diech ruukdesgeer ruukde(t)
heer, zij, het ruukdezij ruukde
gebieënde wiezeruukruuk
voltoôid deêlwoôrdheet geruuk
onvoltoôid deêlwoôrdrukend
gerundiumrukentere
ruke(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tiedich ruukveer ruke(n)
doe ruuksgeer ruuk
hae, het, det ruukzie ruke(n)
flejen tiedich rookveer roke(n)
doe rooksgeer rook
hae, het, det rookzie roke(n)
gebieënde wiezeruukruuktj
voltoôid deêlwoôrdhaet geraoke
onvoltoôid deêlwoôrdrukendj
participiumgeruke(n)

In vee dialecten oor de tweêde en derde persoôn ienkelvoud, de tweêde persoôn meêrvoud en de gebieënde wieze kort uutgesproken.

Varianten

edit

Bronnen

edit
  • Dr. P. Bakkes, Mofers Waordebook. Stichting Mofers Waordebook, Montfort, 2007: blz. 311