Wt/zea/wat

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands en Oudnederlands wat uut Oergermaons *hwat, uutendelienge van Oer-Indo-Europees *kʷo-d, onziejige vurm van *kʷo- 'wien'.

Omschrievienge

1. Vraegend vònaemwoôrd dat-a verwiest nae diengen of abstracte zaeken, soms ok beêsten.
   • Wat leit daer noe weer op taefel?
   • Wat ei je vandaeg nog gedae, buten opstaen, eten en an je pik snokken?
2. ies, 'n dienk, 'n zekere 'oeveel'eid
   • ʼt Is nie vee, mae toch wè wat.
   • D'r lei nog wat op taefel, 'k wil da je dat eêst opruumt.
3. as biewoôrd 'n bitje
   • Schuuft is wat op, dan kan ik t'r ok bie!

Uutspraek

[ʋɑt], [̝βɑt]

Aore vurmen

• watte, wadde (los, mee vee naedruk)

Synoniemen bet. 2 en 3

• ies
• iet
• ietwat, entwat

Saemenstelliengen

• wat-a, wat-as, wat-of
• waffer

Uutdruksels

• Wat of niks, vreêd weinig
• Dae kom wat achteran, d'r kom nog 'n tegenslag bie
• ʼt Is toch wat, 't is toch vreêd, wat vin je dae noe van?
• ʼIe is noga wat, 'ie ei vee te beteikenen

Ontlêniengen in aore taelen

• awa Maegdeneiland-Creooliengels, Neger'ollands
• wa Berbice-Nederlands, Maegdeneiland-Creooliengels, Neger'ollands
• wat Neger'ollands
• wati Berbice-Nederlands

Vertaeliengen

vraegend vònaemwoôrd

• Afrikaons: wat
• Araobisch: مَاذَا‎ (māḏā)
• Braebants: wat, wa, wè
• Chinees (Mandarijn): 什麼, 什么 (shénme)
• Duuts: was
• Frans: quoi
• Westerlauwers Vries: wat
• Hindi: क्या (kyā), का (kā)
• Iengels: what
• Japans: なん (nan)

• Latijn: quid
• Limburgs: wat, waat (oôstelijk)
• Nederlands: wat
• Nedersaksisch/Platduuts: wat
• Oudgrieks: τί (ti)
• Portugees: que
• Russisch: что (tsjto, spreek uut sjto)
• Spaons: qué
• Swahili: nini
• West-Vlaems: wat

onbepaeld vònaemwoôrd

• Afrikaons: wat
• Araobisch: شَيْء‎ (šayʾ)
• Braebants: wa, wè, iet
• Chinees (Mandarijn): 某事 (mǒushì), 某物 (mǒuwù)
• Duuts: etwas, was (spreektaele)
• Frans: quelquechose, de quoi
• Westerlauwers Vries: wat, eat (ouwerwes), yts (afgekeurd)
  • Hindeloopers: het
• Hindi: कुछ (kuch)
• Iengels: something
• Japans: 何か (なにか, nanika)

• Latijn: aliquid
• Limburgs: get
• Middelnederlands: iet, iewet (Vroeg-Middelnederlands), iets (Laet-Middelnederlands)
• Nederlands: iets, wat (spreektaele)
• Oudgrieks: τι (ti)
• Oudnederlands: iewiht
• Portugees: algo
• Russisch: что́-то (tsjtó-to, spreek uut sjtó-ta)
• Spaons: algo
• West-Vlaems: wat

Bronnen

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 241

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'wat'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws en watte.

Omschrievienge

wat

1. vraegend vònaemwoôrd wat
2. betrekkelijk vònaemwoôrd
   1. zelfstandig, as inleiienge van 'n biezin die 'n 'eêl zinsdeêl is: wat-a
      • Wat je niet ziet, bestaat niet (Henk Westbroek, Kinderen voor Kinderen 8)
   2. trugverwiezend: dat-a (allêne spreektaele)
      • Is dat het paard wat we gisteren zagen lopen?
3. onbepaeld vònaemwoôrd wat, iet, iets (spreektaele)
   • O, hij doet ook eens wat.
4. tussenwerpsel watte?
5. zelfstandig naemwoôrd v watte, zacht dotje pluzen of textiel om waeter of bloed op te nemen of jen ôren te beschermen,

Opmerkienge: 't gebruuk in beteikennise 2.2 is ok in de spreektaele af te raoien. Beter past dae dat. Net zò ku je op schrift bie beteikenisse 3 beter van iets zeie.

Uutspraek

• [ʋɑt] Nederlands in Nederland
• [β̞ɑt] Belgs-Nederlands
• [wat] Surinaoms-Nederlands

Verbugienge

Dit woôrd oor nie verboge. Vò de genitief wier oôit wiens gebruukt, laeter welks.