Wt/zea/die

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands die van Oudnederlands thie/thiu. In 't Oergermaons was de vurm vò 't mannelijk *sa en vò 't vrouwelijk *so; vurmen mee *þ- kwaemen in aore naemvallen vò (en bie 't onziejig: *þat). Laetere taelen è dat verregelmaetigd en deje vò aolles th-vurmen. Af te leien van d'n Indo-Europese vònaemwoords-wortel *to-.

Omschrievienge

die

1. Anwiezend vònaemwoôrd vrouwelijk, meêrvoud en soms mannelijk (as t'r gin b-, d-, echten h-, t- of klienker achter kom) vò varre weg.
   • Die bigge ziet 'r nie goed uut, 'k dienke nie da ze 't ende van de weke gaet 'aele.
   • Die mensen zouwe aolles doeë om anderen 't gloôf bie te briengen.
   • Die fietsemaeker gae binnen de vuuf maenden mee pensioen.
2. Betrekkelijk vònaemwoord vrouwelijk en meêrvoud; dikkels in combinaotie mee 't partikel -a.
   • De dochter die(-at) 't beste mee geld om kan, mag laeter de boerderie overneme.

Uutspraek

[di] (feitelijk altoos kort)

Verbugienge

Zeêuwse anwiezende vònaemwoôrden

	m (bdhtV)	m (aors)/v/meêrvoud	o
kortbie
bievoegelijk	dezen (dizzen)	deze (dizze)	dit
zelfstandig	d'n dezen (d'n dizzen)	de deze (de dizze)	ditte
verre
bievoegelijk	dien, dieën	die, dieë	dat
zelfstandig	d'n dieën	de dieë	datte

Vertaeliengen

anwiezend vònaemwoôrd vò varre

• Afrikaons: daardie, daai (spreektaele)
• Araobisch: ذَاكَ‎ (ḏāka), ذٰلِكَ‎ (ḏālika) m; تِلْكَ‎ (tilka) v
• Chinees (Mandarijn): 那 (nà), 彼 (bǐ)
• Duuts: der m, die v en meêrvoud (das o)
• Frans: ce m, cette v, ces meêrvoud (gin verschil mee kortbie)
• Westerlauwers Vries: dy g (dat o)
• Hindi: वह (vah), वो (vo), ओ (o)
• 'Ollands: die g (mae ziet 'ier) (dat o); geune g (gunt o) (Katwieks)
• Iengels: that, those meêrvoud
• Japans: その (sono) (bie d'n angesprokenen), あの (ano) (vedder weg)
• Latijn: iste (bie d'n angesprokenen), ille (vedder weg)
• Limburgs: dae (Oôst-Limburgs), die (West-Limburgs), dee (Mestrichts), deë (Zuudoôst-Limburgs) m; die v (dat o)
• Nederlands: die m/v (dat o)

• Nedersaksisch/Platduuts:
  • Westelijke dialecten: die g
  • Twents, Oôst-Achter'oeks: den m, dee v en meêrvoud
  • Greunings: dij, daai dai g
  • (overaol: dat o)
• Oudgrieks: ἐκεῖνος (ekeinos) (naedrukkelijk vedder weg); ὁ (ho) m, ἡ (hè) v, τό (to) o (minder naedrukkelijk)
• Portugees: aquele m, aquela v (meêr naedruk op 'varreweg' as in 't Zeêuws)
• Russisch: тот (tot)
• Spaons: aquel m, aquella v (meêr naedruk op 'varreweg' as in 't Zeêuws)
• West-Vlaems: dien, die (dat)
• Zweeds: den (där)

Bronnen

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

Iengels

Etymologie

werkwoôrden

Over Middeliengels deyen en Oudiengels dīeġan, onder invloed van 't Oudnoôrdse deyja, van 't Oergermaonse *dawjaną. Ziet ok bie doôd.

zelfstandig naemwoôrd

Over Middeliengels dee en Oudfrans de van Latijn datum 'gegeven'.

Omschrievienge

die

1. sterve, sturve
2. (verouwerd) klaerkomme, 'n orgasme kriege
3. taerlienk, wurfel (ok figuurlijk)

Uutspraek

[daɪ]

Verbugienge

dice meêrvoud

Vervoegienge

dies darde persoôn ienkelvoud, died flejen tied, died voltoôid deêlwoôrd, dying onvoltoôid deêlwoôrd

Ontlêniengen in aore taelen

• đai Viëtnamees

Nederlands

Etymologie

As bie die

Omschrievienge

die

1. anwiezend vònaemwoôrd vò varre m, v: die(ë), die(ë)n
2. betrekkelijk vònaemwoôrd m, v: die-a, dien-a

Uutspraek

• [di] Nederlands in Nederland, Surinaoms-Nederlands
• [di(ː)] Belgs-Nederlands

Verbugienge

dat o; dien, dier, diens, dies verbugiengen in ouwerwesse taele en vaste uutdruksels