Wt/zea/water

< Wt | zea
Wt > zea > water

Iengels

edit

Etymologie

edit

Over Middeliengels water en Oudiengels wæter van Oergermaons watōr. Ziet vadder bie waeter. D'uutspraek mee 'n doenkere [ɔː] in plekke van de verwachte *[eɪ] is nie goed verklaerd.

Omschrievienge

edit

water

  1. zelfstandig naemwoôrd waeter (ok figuurlijk)
  2. werkwoôrd (planten) waeter geve

Uutspraek

edit
  • [ˈwɔːtʰə] (Brits-Iengels)
  • [ˈwɑɾɚ] (Amerikaons-Iengels)

Verbugienge

edit

waters meêrvoud (nie in ielke beteikenis meugelijk)

Vervoegienge

edit

waters darde persoôn ienkelvoud, watered flejen tied, watered voltoôid deêlwoôrd, watering onvoltoôid deêlwoôrd

Ontlêniengen in aore taelen

edit

Etymologie

edit

Over Oudnederlands watar van Oergermaons *watōr, uutendelienge van Oer-Indogermaons *wódr̥.

Omschrievienge

edit

water o, ʼn ienkelde keêr v

  1. waeter as zuvere stof (in dien tied: eên van de vier of vuuf elementen)
  2. waeter as natuurlijke vloeistof
  3. waeterloôp
  4. ielke van de vier lichaemssappen volgens d' ouwe leêr
  5. waeterzucht

Uutspraek

edit

/waː₂tər/

Verbugienge

edit
nv.ienkelvoudmeêrvoud
nom.twaterdie watere
gen.des watersder watere
dat.den wat(e)reden wateren
acc.twaterdie watere

verkleinwoôrd waterkijn, weterkijn (oôstelijk)

Spelliengs- en dialectvarianten

edit

Saemenstelliengen

edit

Afstammeliengen

edit

Bronnen

edit
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'

Etymologie

edit

Over Vroegnieuwnederlands waeter, Middelnederlands water en Oudnederlands watar van Oergermaons *watōr, uutendelienge van Oer-Indogermaons *wódr̥.

Omschrievienge

edit

water o

  1. waeter (in aolle betêkenissen)
  2. tieje (zòwè d'n opkommende vloed as de wisselienge van 'oôg en laeg waeter) Surinaoms-Nederlands
  3. 'n tied van zes ure, d'n tied tussen tweê kêriengen van 't tieje Surinaoms-Nederlands

Uutspraek

edit
  • [ʋaːtər], [ʋaːtəɻ], [ʋaːtəʀ] (in Nederland)
  • [β̞aːtər] (in Belgen)
  • [waːtər] (in Surinaome)
  • [β̞aːtəʁ] (Limburgs-Nederlands)
  • [vãːtər] (Fries-Nederlands)

Verbugienge

edit

meêrvoud wateren of waters, verkleinwoôrd watertje

Uutdruksels

edit
  • In het water vallen, nie deugae
  • Dat kan al het water van de zee niet afwassen, die schande is nie zòmae uutgewist
  • Er moet nog veel water door de Rijn stromen, 't zal nog wè 'n stuitje diere
  • Het water loopt hem langs de rug, 'ie werk z'n eigen in 't zweêt
  • Het water loopt mij in de mond
  • Het water staat hem tot de lippen, 'ie ei 't vreêd moeilijk
  • Het water stroomt altijd naar zee, rieke lui kriege makkelijk nog meêr
  • Hij kijkt of hij water ziet branden, 'ie kiek glad verbaesd
  • Hoog water hebben, 'n stik bloôt beên tussen schoeë en broek over'ouwe
  • Ik voel het aan mijn water
  • Iets boven water halen
  • Hij is in alle wateren gewassen, 'ie is vreêd ervaere, ei vee gezieë
  • In troebel water vissen, vòdeêl prebêre t'aelen uut 'n warrige kwestie
  • Onder water kijken, onder waeter kieke, de code achter tekst op je computerscherm inzieë
  • Op water en brood zitten, gevange weze mee 'n streng beleid
  • Stille wateren hebben diepe gronden, mensen die-a nie vee praote, kunne nog vee te vertellen è
  • van het zuiverste water, 'n echte(n)
  • Water bij de wijn doen
  • Water en vuur zijn, 't tegendeêl van mekaore weze
  • Water naar de zee dragen, zinloôs werk doeë
  • Zo vlug als water

Synoniemen

edit
  • tij (bet. 2, in Surinaome ok bet. 3)

Aore spelliengen

edit
  • waeter (Vroegnieuwnederlands)
  • waater (Achttienden-eêuws Nederlands, nie aolgemeên)

Afstammeliengen

edit
Ziet ok bove bie Middelnederlands
  • wataa Aucaons
  • vater Deens
  • water Afrikaons
  • water Javindo

Bronnen

edit
  • J. van Donselaar, Woordenboek van het Surinaams-Nederlands, Muiderberg, 1989, en J. van Donselaar, N. van der Sijs (red.), Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876, Amsterdam, 2013; 'ier saemen in 'n pdf
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'
  • Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 962-5

Etymologie

edit

Van burgerlijk Zeêuws waoter.

Omschrievienge

edit

water

Uutspraek

edit

[ˈwater]

Bronnen

edit
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'
  • Ian E. Robertson (1989), "Berbice and Skepi Dutch" in: Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde 3-21 (DBNL)