Wt/zea/water

< Wt‎ | zea
Wt > zea > water

Etymologie

edit

Over Oudnederlands watar van Oergermaons *watōr, uutendelienge van Oer-Indogermaons *wódr̥.

Omschrievienge

edit

water o, ʼn ienkelde keêr v

  1. waeter as zuvere stof (in dien tied: eên van de vier of vuuf elementen)
  2. waeter as natuurlijke vloeistof
  3. waeterloôp
  4. ielke van de vier lichaemssappen volgens d' ouwe leêr
  5. waeterzucht

Uutspraek

edit

/waː₂tər/

Verbugienge

edit
nv. ienkelvoud meêrvoud
nom. twater die watere
gen. des waters der watere
dat. den wat(e)re den wateren
acc. twater die watere

verkleinwoôrd waterkijn, weterkijn (oôstelijk)

Spelliengs- en dialectvarianten

edit

waeter, watere, wetere

Saemenstelliengen

edit

Afstammeliengen

edit

Bronnen

edit
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'


Etymologie

edit

Over Vroegnieuwnederlands waeter, Middelnederlands water en Oudnederlands watar van Oergermaons *watōr, uutendelienge van Oer-Indogermaons *wódr̥.

Omschrievienge

edit

water o

  1. waeter (in aolle betêkenissen)
  2. tieje (zòwè d'n opkommende vloed as de wisselienge van 'oôg en laeg waeter) Surinaoms-Nederlands
  3. 'n tied van zes ure, d'n tied tussen tweê kêriengen van 't tieje Surinaoms-Nederlands

Uutspraek

edit
  • [ʋaːtər], [ʋaːtəɻ], [ʋaːtəʀ] (in Nederland)
  • [β̞aːtər] (in Belgen)
  • [waːtər] (in Surinaome)
  • [β̞aːtəʁ] (Limburgs-Nederlands)
  • [vãːtər] (Fries-Nederlands)

Verbugienge

edit

meêrvoud wateren of waters, verkleinwoôrd watertje

Uutdruksels

edit
  • In het water vallen, nie deugae
  • Dat kan al het water van de zee niet afwassen, die schande is nie zòmae uutgewist
  • Er moet nog veel water door de Rijn stromen, 't zal nog wè 'n stuitje diere
  • Het water loopt hem langs de rug, 'ie werk z'n eigen in 't zweêt
  • Het water loopt mij in de mond
  • Het water staat hem tot de lippen, 'ie ei 't vreêd moeilijk
  • Het water stroomt altijd naar zee, rieke lui kriege makkelijk nog meêr
  • Hij kijkt of hij water ziet branden, 'ie kiek glad verbaesd
  • Hoog water hebben, 'n stik bloôt beên tussen schoeë en broek over'ouwe
  • Ik voel het aan mijn water
  • Iets boven water halen
  • Hij is in alle wateren gewassen, 'ie is vreêd ervaere, ei vee gezieë
  • In troebel water vissen, vòdeêl prebêre t'aelen uut 'n warrige kwestie
  • Onder water kijken, onder waeter kieke, de code achter tekst op je computerscherm inzieë
  • Op water en brood zitten, gevange weze mee 'n streng beleid
  • Stille wateren hebben diepe gronden, mensen die-a nie vee praote, kunne nog vee te vertellen è
  • van het zuiverste water, 'n echte(n)
  • Water bij de wijn doen
  • Water en vuur zijn, 't tegendeêl van mekaore weze
  • Water naar de zee dragen, zinloôs werk doeë
  • Zo vlug als water

Synoniemen

edit
  • tij (bet. 2, in Surinaome ok bet. 3)

Aore spelliengen

edit
  • waeter (Vroegnieuwnederlands)
  • waater (Achttienden-eêuws Nederlands, nie aolgemeên)

Afstammeliengen

edit
Ziet ok bove bie Middelnederlands
  • wataa Aucaons
  • vater Deens
  • water Afrikaons
  • water Javindo

Bronnen

edit
  • J. van Donselaar, Woordenboek van het Surinaams-Nederlands, Muiderberg, 1989, en J. van Donselaar, N. van der Sijs (red.), Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876, Amsterdam, 2013; 'ier saemen in 'n pdf
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'
  • Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 962-5


Etymologie

edit

Van burgerlijk Zeêuws waoter.

Omschrievienge

edit

water

Uutspraek

edit

[ˈwater]

Bronnen

edit
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'water'
  • Ian E. Robertson (1989), "Berbice and Skepi Dutch" in: Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde 3-21 (DBNL)