Wt/zea/a

Ziet ok: á, å

Nie-taelgebonde

Etymologie

letter

Minuskelvurm van d'A, op z'n lest sind de vroege middeleêuwen bekend.

muziekneut

Rond 900 bedocht deu Hucblad van Sint-Amand; a was de laegste toôn in zien systeem en die kreeg d'n eêste letter van 't alfabet.

Omschrievienge

a

1. kleine lettervurm (onderkastvurm) bie A, d'eêste letter van 't Latijnse alfabet.
2. meziekneut mee in de gewone stemmienge 'n frequentie van 440 Hz of datzelfde keêr 'n macht van tweê (ziet ok la)
   1. in 't biezonder: a-klein octaof (220 Hz)
   2. de toônsoôrte a-klein (a-mineur)

Uutspraek

[ɑː] (Zeêuws)

As symbool of afkortienge

• a 'aore' (100m², 1/100 bunder)
• a 'ik è angenome' (in d'n 'andel; van 't Latijnse accepi)
• a 'jaer' (van Latijn annum)
• a 'versnellienge' (van Latijn acceleratio)
• as vòvoegsel bie eên'eden: atto- (10⁻¹⁸; eên triljoenste)
• [a] open ongeronde vòklienker (in 't fonetisch schrift)

Afgeleiden

• as
• ais

Zeêuws

Etymologie

Ziet bie as en aol.

Omschrievienge

a

1. voegwoôrd 'oeneêr, op 't moment dat ('t ingeleide stae vast of is tiedloôs)
   • A je lanst 't kenaol fiest, kom je in Soeburg uut
2. voegwoôrd in 't geval dat ('t ingeleide 'angt af van wat aors)
   • A je nie durft, moe je 't nie doeë
3. biewoord vroeger as wat je verwacht
   • ʼIer bin ik a! –"Aol" noem je dat...
   • D'r is a vee veranderd, mae 'ier op 't durp gae ze nog drie keêr nae kerke.
4. partikel in vreêd vee voegwoôrden en betrekkelijke vònaemwoôrden; ziet -a
5. Grieks vòvoegsel mee as beteikenisse 'nie'; ziet a-

Uutspraek

[ɑ]; as letter: [ɑː]

Vervoegienge

voegwoôrd

• at vò de derde persoôn ienkelvoud
• an bie 't meêrvoud (meêsta verwaerloôsd)

Saemenstelliengen

Ziet ok bie -a.

• AB-borretje
• awast

Dialectvarianten

voegwoôrd

• as veraol bie naedruk, mae op Noôrdwest-Walcheren ok de gewone vurm

biewoôrd

• al vò 'n klienker
• al, aol, ol bie grôte naedruk

partikel

• -as
• -da(t)

Aore spelliengen

• à Woordenboek der Zeeuwse Dialecten

Ontlêniengen in aore taelen

Ziet ok bie as en aol.

• a Neger'ollands

Vertaeliengen

voegwoôrd bie onzeker'eid

• Afrikaons: as
• Araobisch: إِنْ‎ (ʾin) (formeel, Koran), لَوْ‎ (law)
• Chinees (Mandarijn): 如果 (rúguǒ), 要是 (yàoshì), 如 (rú)
• Duuts: wenn, falls
• Frans: si
• 'Ebreêuws: אִם‎ (im)
• Hindi: अगर (agar), यदि (yadi)
• 'Ollands: as
• Iengels: if
• Italiaons: se
• Japans: もし (moshi...), なら (...nara)
• Latijn: si

• Limburgs: as (noôrden), es (zujen), wen
• Nederlands: als, indien (boekentaele), zo (ouwerwes, Biebels)
• Nedersaksisch/Platduuts: as
• Oudgrieks: εἰ (ei)
• Portugees: se, caso
• Russisch: е́сли (jésli), раз (raz) (spreektaele)
• Spaons: si
• Swahili: ikiwa, kama
• Westerlauwers Vries: as
  • Terschelliengs: as (westelijk), os (oôstelijk)
• West-Vlaems: a, as

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1, 46

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'als'

Berbice-Nederlands

Etymologie

Uut 't Kalabari; vergliekt ok 't Sranantongo. Gebruuk in d'eêste persoôn buten twuvel onder invloed van Iengels I.

Omschrievienge

a

1. 'ie, zie, 't (darde persoôn ienkelvoud vò aolle geslachten en aolle naemvaollen)
2. partikel vò de flejen tied
3. (somties bie de leste sprekers) ik, ikke

Uutspraek

[a]

Synoniemen

• o, ori (bet. 1)
• eke (bet. 3)

Bronnen

• Ian E. Robertson (1989), "Berbice and Skepi Dutch" in: Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde 3-21 (DBNL)
• Silvia Kouwenberg, A Grammar of Berbice Creole Dutch. Mouton De Gruyter, Berlijn/New York, 1994: blz. {{{1}}}

Iengels

Etymologie

Van one, ziet vadder dae.

Omschrievienge

a

• 'n (onbepaeld lidwoôrd)

Uutspraek

[ə], mee naedruk [eɪ]

Variant

• an vò 'n klienker

Oudnederlands

Etymologie

Van Oergermaons *ahwō, uutendelienge van Oer-Indo-Europees *h₂ekʷeh₂. 'tzelfde woôrd as 't Latijnse aqua. Ok van belang is d'n Oudvriesen tegen'anger ē.

Omschrievienge

ā v

• (kleindere) riviere

Uutspraek

/aː/

Verbugienge

Te weinig vurmen bekend om goed op te stellen.

Beteikenisverwant

• fluot

Afstammeliengen

• a, ae Middelnederlands
  • Aa Nederlands
  • Ao Utrechts, Braebants

Bronnen

• [{{{1}}} Oudnederlands Woordenboek online]