Wt/zea/mond

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands mont en Oudnederlands munt van Oergermaons *munþaz. Uutendelienge van Oer-Indo-Europees *mn-tos, afgeleide van wortel *men- 'uutsteke'. De *-þ- in 't Germaons is vreêmd: 'n Indo-Europese *t oor wè meêsta 'n Germaonse *þ, mae noe net nie in dit achtervoegsel.

Van mūth, d'n Oudvriese vurm van dit woôrd, komt 't pleknaem-achtervoegsel -mu(je) in Sint Anna ter Mu en Erremu.

Omschrievienge

mond m

Openienge in 't 'oôd om mee te praoten, te aesemen, te eten en te drienken, veraol van mensen en soms van paeren gezeid.

Uutspraek

[mɔnt]

Verbugienge

monden meêrvoud, mondje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

Uutdruksels

ʼn zoete mond, 'n babbelaertje of zoetig'eid in 't algemeên
ʼn Mondje drienke, 'n mondjevol, 'n bewiesje, eên slokje uut 'n ander z'n glas
ʼn Mond as 'n 'oôischure, as 'n ovengat
ʼIe steek (slae) z'n mond overal in, 'ie moei z'n eige mee aolles
Je mond ergest mee spoele, wat deuvertelle, klesse over iemand/iets
Je mond 'ang vee te lank, je praot te vee (soms ok: je zeit diengen die je vò je 'ouwe moet)
Z'n mond bie 'm 'ebbe, nie te verlege weze om wat te zeien
Z'n mond stae dwas, 'ie durft 't wè te zeien (op Goeree en Flakkee dikkels ontkennend, in juust dezelfde beteikenisse!)
Iemand z'n mond opebreke, toet praoten dwienge
- Breek mien de mond nie ope, praot me d'r nie van, je wil vast nie 'ôre wat-a'k 'iervan vinde
ʼn Mond geve, onstrant weze
ʼk Ao 't in m'n mond, ʼt Lag in m'n mond, 'k wou 't zeie (mae iemand was mien vò of 'k 'ieuw 't vò m'n)
ʼt Staet in z'n mond beschreve, 'ie zeit 't vreêd dikkels
Eêntje op z'n mond praote, zeie wat 'n 'ôre wil
Wat uut je mond laete vaolle, j'n eige laete kenne deu wat te zeien

Varianten

moend, moengd Menheêrse en omgevienge

Ontlêniengen in aore taelen

mond, mon, mun, mont Neger'ollands
- mon Maegdeneiland-Creooliengels
mont Skepi

Vertaeliengen

Nie-taelgebonde: 👄
Afrikaons: mond
Araobisch: فَم‎‎ (fam) m, خَشْم‎ (ẖašm) m, فُو‎ (fū) m
Berbice-Nederlands: bibi
Chinees (Mandarijn): 嘴 (zuǐ), 口 (kǒu), 嘴巴 (zuǐbā)
Duuts: Mund m
Esperanto: buŝo
Frans: bouche v
Westerlauwers Vries: mûle g
- Hindeloopers: mûnd g
- Terschelliengs: mule
- Schiermonnikoôgs: mule v
'Ebreêuws: פֶּה‎ (pe) m
Hindi: मुँह (mũh) m, मुख (mukh) m
'Ollands: mond, mongd (o.m. Katwieks), môend (Volendams) g
Iengels: mouth

Italiaons: bocca v
Japans: 口 (くち, kuchi)
Latijn: ōs o
Limburgs: móndj (Midden-Limburgs), mónd (Noôrd- en West-Limburgs), mónk (Zuudoôst-Limburgs en Tegels), moond (Mestrichts) m
Nederlands: mond m
Nedersaksisch/Platduuts: mond, moond, Mund m
Oudgrieks: στόμα (stoma) o, μάσταξ (mastax) m
Portugees: boca v
Russisch: рот (rot) m
Skepi: mont
Spaons: boca v
Stasvries en verwanten: mon, môn, mônd, mond g
Swahili: kinywa kl. 7,8
West-Vlaems: mond m

Bronnen

Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 600-1

K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 169

Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'mond'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.