Wt/zea/as

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands als, ouwer alse van Oudnederlands also. Te begriepen as saemenstellienge van al en zò.

Omschrievienge

as

1. voegwoôrd a, veraol mae nie allêne as verzwaerde vurm
   • As je mien nôdig ei, moe je 't mae zeie
2. voegwoôrd bie vergliekiengen, zòwè glieke as onglieke
   • Ik bin nè so groôt as m'n broer
   • Dit jaer è me minder appels kunne oeste as fleejaer.
3. vòzessel in 'oedaenig'eid van
   • As ouwerlienk kan 'k nie zeie wa'k van dien man vinde.
4. vòzessel in de gedaente van
   • Ik gae as benaon nae 't carnaval van Kraayenist.
5. partikel ziet -as
6. zelfstandig naemwoôrd asse (veraol in Acht'uzen)

Uutspraek

[ɑs]

Vervoegienge

De vurm as as voegwoôrd oor meêstenties nie vervoegd.

Ontlêniengen in aore taelen

Ziet ok a#Ontlêniengen in aore taelen

• asi Berbice-Nederlands
• as, es Neger'ollands

Vertaeliengen

rechte vergliekienge

• Afrikaons: as
• Araobisch: كَـ‎ (ka-), مِثْل‎ (miṯl)
• Berbice-Nederlands: asi
• Chinees (Mandarijn): 如此 (rúcǐ), 這麼, 这么 (zhème)
• Duuts: wie
• Frans: que
• 'Ebreêuws: כל כך‎ (kol kach)
• 'Ollands: as
• Iengels: as
• Italiaons: tanto
• Japans: のほど (no hodo)

• Latijn: tam
• Limburgs: wie
• Nederlands: als
• Nedersaksisch/Platduuts: as
• Portugees: tão, tanto
• Russisch: как
• Spaons: tan ... como
• Westerlauwers Vries: as
  • Terschelliengs: as (westelijk), os (oôstelijk)
• West-Vlaems: as

oenke vergliekienge

• Afrikaons: as
• Araobisch: مِن‎ (min)
• Chinees (Mandarijn): 比 (bǐ)
• Duuts: als
• Frans: que
• 'Ebreêuws: מִ־‎ (mi-)
• Hindi: की अपेक्षा (kī apekṣā), से (hi) (... se)
• 'Ollands: as
• Iengels: than
• Italiaons: di, che
• Japans: より (...yori)
• Latijn: quam

• Limburgs: es, as (noôrden), wie
• Nederlands: dan
• Nedersaksisch/Platduuts: as
• Oudgrieks: ἤ (è) +genitief
• Portugees: (do) que
• Russisch: чем (tsjem)
• Spaons: que
• Swahili: kukilo
• Westerlauwers Vries: as
  • Terschelliengs: as (westelijk), os (oôstelijk)
• West-Vlaems: as

vòzessel

• Afrikaons: as
• Araobisch: مِثْل‎ (miṯl), كَـ‎ (ka-)
• Duuts: als
• Frans: comme
• 'Ebreêuws: כ־‎ (k'-), כמו‎ (k'mó)
• 'Ollands: as
• Iengels: as
• Italiaons: come
• Japans: くらい (kurai), ほど (hodo)
• Latijn: ut, qua

• Limburgs: es, as (noôrden)
• Nederlands: als
• Nedersaksisch/Platduuts: as
• Portugees: como
• Russisch: как
• Spaons: como
• Westerlauwers Vries: as
  • Terschelliengs: as (westelijk), os (oôstelijk)
• West-Vlaems: as

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 45-6

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'als'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie assie#Etymologie en asse.

Omschrievienge

as zelfstandig naemwoôrd v (m)

1. assie
2. asse
3. voegwoôrd as (substandaerd)

Opmerkienge: beteikenisse 3 is feitelijk dialectisch (bevòbbeêld 'Ollands), mae komt in ouwer substandaerd-Nederlands dikkels vromme. Ziet ok bie uutdruksels.

Uutspraek

• [ɑs] (Nederland, Belgen)
• [as] (Surinaoms-Nederlands)

Verbugienge

assen meêrvoud, asje verkleinwoôrd

Uutdruksels

• As is verbrande turf, as m'n tante 'n snorre ao, was ze m'n nom (doôddoender 'oeneêr iemand spikkeleêrt 'oe 't anders gegae ao kunne)
• In zak en as zitte, nie wete wat 'n moe doeë