Wt/zea/wortel

< Wt‎ | zea
Wt > zea > wortel

Zeêuws Edit

Etymologie Edit

Over Middelnederlands wortele en (Laet-)Oudnederlands *wurtale van Oergermaons *wurt-walu 'plantenstok'. De wiskundige zin is 'n leênvertaelienge uut 't Latijnse radix.

Omschrievienge Edit

wortel m

  1. ondergronds takvurmig deêl van 'n plante, daermee ze waeter en voedsel uut d' aerde 'aelt.
    • Dien boôm moet t'ruut, z'n wortels douwe onder'and de pad nae bove.
  2. d'n oersproenk van iets
    • Geld is de wortel van aolle kwaed.
  3. 'n Getal dat-a, vermenigvuldigd mee z'n eige, 'n daevò bepaeld ander getal oplevert:
    • De wortel van (of uut) vuufentwintig is vuve.

Opmerkienge: de specifieke zin van 'eetbaere wortel as groensel', die in 't Nederlands wied en zied gebruukt oort, is in 't Zeêuws nie bekend; daevò oort altoos peeë gebruukt. Aore eetbaere wortels bin bêten en krôten.

Uutspraek Edit

[ˈʋɔrtɤl]

Verbugienge Edit

wortels meêrvoud, worteltje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen Edit

Ontlêniengen in aore taelen Edit

N.B.: Ondanks at in 't Zeêuws de beteikenis van wortel as 'groente' nie bekènd is, kom ze wè vò in taelen in de West die-an deu 't Zeêuws gevurmd bin. Meugelijk bin dit 'Ollandse invloeden, of moe me dienke an Burgerzeêuws. 't Woôrd peeë is nergest uutgeleênd.

Vertaeliengen Edit

Bronnen Edit

  • Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1153
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'wortel'


Etymologie Edit

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge Edit

wortel m

  1. wortel (aolle beteikenissen)
  2. peeë
    1. as stofnaeme: 't groensel
    2. as soôrtnaeme: eên peetje

Uutspraek Edit

  • [ˈʋɔrtɤɫ], [ˈʋɔɹtɤɫ], [ˈʋɔʀtɤɫ] (Nederlands in Nederland)
  • [ˈβ̞ɔrtəl] (Belgs-Nederlands)
  • [ˈwortəl] (Surinaoms-Nederlands)

Verbugienge Edit

wortels of wortelen meêrvoud, worteltje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen Edit

Uutdruksels Edit

Synoniemen Edit

  • beteikenisse 2: peen

Afstammeliengen en ontlêniengen Edit

Ziet ok bie Zeêuws.

Bronnen Edit

  • Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 1015
  • Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'wortel'