Wp/kip/पाँचथर जिल्ला

< Wp | kip
Wp > kip > पाँचथर जिल्ला

पाँचथर जिल्ला नेपालपूर्वाञ्चल विकास क्षेत्र अन्तर्गत मेची अञ्चलए पूर्वी पहाडी जिल्ला सा। आओ जिल्ला समूद्र सतह ङाइ ३८३ मिटर, जिल्लाए दक्षिण तमोर बगर ङाइ ४,५७५ मिटर फलैचा गाविसए उच्च भागसम्म अवस्थित ले । नेपाल अधिराज्यए पूर्वी सिमानाल रहिउ मेची अञ्चल परिने आव जिल्ला उत्तर-दक्षिण फैलिडे पल्लो किराँतए मीनए पनि प्रसिद्ध ले। प्राचिन समयल लिम्बुवान क्षेत्रए केन्द्रबिन्दुए रूपल रहिउ आव जिल्लाए सदरमुकाम फिदिमल दश लिम्बुवान क्षेत्रए राजार (फेदेन)ए संयुक्त रुपल सभा डोडे सामुहिक रूपल महत्वपूर्ण विषयर आव स्थित आम्बे पोजोमा गार्ने तिर्थस्थलल जम्मा टाडे सभा (चुम्लुङ्ग)द्वारा निर्णय डोने परम्परा टाव दैसिसी।

जिल्लाए नामाकरण

edit

आव जिल्लाए नामाकरण कैजैडे टाव गार्ने स्पष्ट कताज तार्किक आधार अमारङसिडे पनि सोधकर्ताराइ अनुसार पाँचथर शब्द "पान्थरथुमु" ङाई हुव होकाई हो "पान्थरथुम" शब्द "पान्थरु" सन "थुम" मिलिडे बनिउ शब्द सा। पान्थरूए अर्थ पाङ थामिसिउ, थुमए अर्थ इलाका वा किल्ला सा। आव शब्दार्थए आधारल नेपाल एकीकरण पश्चात आला चलिडे हुव धर्म, संस्कृति सन रीतिरिवाजए बारेल 'फेदेन'ल 'चुम्लुङ्ग'चुसिडे सभाए तय जैव निर्णय नेपाल सरकारल पेश टाकाई तत्कालिन राजाए नोलाई स्वीकृती याकन लिम्बुवान क्षेत्रए रितिरिवाज सम्बन्धि पाङ मिलिसिउ (पान्थरु) ताकाई आव क्षेत्रला मीन पान्थरु रहिउ सा गार्ने मत अदैसिडे पनि किराँत इतिहासला पुराना साहित्यरल इस्वी सम्वत ५५० ला बर्णन जैमे क्रमल ज पान्थर शब्दए प्रयोग टाव दैसिसि।

भौगोलिक अवस्था

edit
  • अक्षांस २६.२८" ङाई २६.५९" उत्तरी अक्षांश
  • देशान्तर ८०.०२" ङाई ८०.३०" पूर्वी देशान्तर
  • सिमाना:- पूर्व-सिक्किम सन दार्जिलिङ्ग (भारत), पश्चिम-तेह्रथुम सन धनकुटा जिल्ला, उतर-ताप्लेजुङ जिल्ला,दक्षिण-इलाम सन मोरङ जिल्ला
  • क्षेत्रफल:- १,२४१ वर्ग किलोमिटर
  • भौगोलिक विभाजन:- ४१ गाविस, ११ ईलाका, २ निर्वाचन क्षेत्र
  • सदरमुकाम:- फिदिम
  • झेनो:- समुद्री सतहङाई करिब ३८३ मी. ङाई ४,५७५ मी. सम्म

पाँचथर जिल्लाए उत्तरी फलैँचा गाविस वडा नम्बर ९ ए भारतसिक्किम प्रान्तलाई छुडे भारतसन आव जिल्लाए उत्तरी स्पर्शबिन्दु कायम जैव भने, भारतसन स्पर्श जैने आव जिल्लाए दक्षिणी बिन्दु सिदिन गाविस वडा नम्बर १ ल परिई। आव न्हेबोलो बिन्दुराइ स्थलगत लम्वाई ४७ किमि रहिडे ले। आव जिल्लाल राष्ट्रिय स्तरला २ लोक मार्गर (Highways) रहिडे लेर। मध्यपहाडी राजमार्गला सुदुर पूर्वी बिन्दु च्याङ्गथापु आव जिल्लाल ज परिई आर्क आव मार्गए मीन पुष्पलाल लोकमार्ग गार्डे रूपान्तरण जैसिउ ले।[1]

बतास सन री

edit

बतास सन री'ए दृष्टिए विविधता घुरो आव जिल्लाल गृष्म ऋतुल अधिकांश पोल रमाईलो मौसम रहिइ भने हिउँदाला समय निकै चिसो मौसम रहिई। आव जिल्लाल बार्षिक वर्षा २,०७१ मीलि मीटर ले भने तापक्रम अधिकतम २६.१ डिग्री सेल्सियस सन न्यूनतम तापक्रम १२.३ डिग्री सेल्सियससम्म रहिउ दैसी। आव जिल्लाला जलवायुलाई सोँव किसिमल भाव ढुसि।

समशितोष्ण बतास सन री

edit

लेकाली भेग २००० मीटर ङाई ३६००० मीटर जिल्लाए उतरी भागल रहिउ सिंहलिला पर्वत श्रृखला तथा अन्य झेनो पोर समशितोष्ण बतास सन री दैसिसि। यितानो लेकाली भागरल मंसिर महिनाङाई फाल्गुण महिना सम्म पोम वाने टाकाई आवए आसपासला क्षेत्ररल निकै चिसो टाए। आव क्षेत्रल हिउँदे फलफुल, केराउ, फापर, मकै तथा आलुए खेती डोसी।

अर्धोष्ण बतास सन री

edit

मध्य पहाडी पो १,२०० मीटर ङाई २,००० मीटर सम्मला पोल अर्धोष्ण बतास सन री दैसिसि। आव क्षेत्रल चिसो सन गर्मी बराबर टाए। आव क्षेत्रल सुन्तला जातला फलफुलर, चीपर तथा खाद्यान्न लाइसिने डोसि।

उष्ण बतास सन री

edit

समुन्द्रि सतह ङाई ६०० मीटर ङाई १००० मीटर झेनो सम्मल दैसिने आव प्रकारला बतास सन री नदी किनाराला बेसीर, खोंच तथा टाररल दैसिसि। आल गर्मीए समयल निकै गर्मी टाए। यितानो बतास सन री दैसिने पोरल धान, पिमा, मकै, दलहन, तेलहन सन आँप लिची घरी रुखकटहर भूँइकटहर आदि सदावहार फलफूलराई खेती डोसि।

प्रमुख नदी तथा तालर

edit

आव जिल्लाल अवस्थित प्रमुख नदीर ईन्द्रावती, कावेली, तमोर, हेवा, ईवा, केवा, फेमे, निवू, मगना, जिमजुवा ,धुवा, नावा, नाम्दु, आदि सार।जोरपोखरी, सुके पोखरी आदि

प्रमुख धार्मिक पोर

edit

काबेली, तिम्बुपोखरी, महादेव स्थान, जोरपोखरी, आगेजुङ्ग गुम्बा, पाथीभरा देवीस्थान (याङनाम), सिद्ध देवीस्थान, गढी मन्दिर, थाक्ले मन्दिर, किराँतराई प्रसिद्ध लुब्रेकुटी मन्दिर, महागुरु फाल्गुनन्द ए मन्दिर , यासोक ए सिद्धदेबी , देउराली , राउतेए बेहुली लुङ आदि।

ऐतिहासिक पोर

edit

जोरसाल गढी, आहाल गैह्री, छाला सुकुवा डाँडा, उत्तरे, फौदार पाटी (अमरपुर), च्याखलेपाटी, जोरपाटी (एकतिन), सिम्राहा पाटी (रानी नांखार), तीनधारे पाटी (फिदिम), जोरसाल पाटी (फिदिम), हेवाखोला पाटी (नागिन) आदि।

आआे पनि रङच्योके

edit
  1. मेची
    1. झापा
    2. इलाम
    3. पाँचथर
    4. ताप्लेजुङ
  2. कोशी
    1. मोरङ
    2. सुनसरी
    3. भोजपुर
    4. धनकुटा
    5. तेह्रथुम
    6. संखुवासभा
  3. सगरमाथा
    1. सप्तरी
    2. सिराहा
    3. उदयपुर
    4. खोटाङ
    5. ओखलढुङ्गा
    6. सोलुखुम्बु
  4. जनकपुर
    1. धनुषा
    2. महोत्तरी
    3. सर्लाही
    4. सिन्धुली
    5. रामेछाप
    6. दोलखा
  5. बाग्मती
    1. काठमाडौं
    2. भक्तपुर
    3. ललितपुर
    4. धादिङ
    5. काभ्रेपलान्चोक
    6. नुवाकोट
    7. रसुवा
    8. सिन्धुपाल्चोक
  6. नारायणी
    1. बारा
    2. पर्सा
    3. रौतहट
    4. चितवन
    5. मकवानपुर
  7. गण्डकी
    1. गोरखा
    2. कास्की
    3. लमजुङ
    4. स्याङ्जा
    5. तनहुँ
    6. मनाङ
  8. लुम्बिनी
    1. कपिलवस्तु
    2. नवलपरासी
    3. रुपन्देही
    4. अर्घाखाँची
    5. गुल्मी
    6. पाल्पा
  9. धवलागिरी
    1. बागलुङ
    2. म्याग्दी
    3. पर्वत
    4. मुस्ताङ
  10. राप्ती
    1. दाङ
    2. प्युठान
    3. रोल्पा
    4. रुकुम
    5. सल्यान
  11. भेरी
    1. बाँके
    2. बर्दिया
    3. सुर्खेत
    4. दैलेख
    5. जाजरकोट
  12. कर्णाली
    1. डोल्पा
    2. हुम्ला
    3. जुम्ला
    4. कालीकोट
    5. मुगु
  13. सेती
    1. कैलाली
    2. अछाम
    3. डोटी
    4. बझाङ
    5. बाजुरा
  14. महाकाली
    1. कन्चनपुर
    2. डडेलधुरा
    3. बैतडी
    4. दार्चुला

सन्दर्भ सामाग्रीर

edit