Wp/kip/ईलाम जिल्ला

< Wp‎ | kip
Wp > kip > ईलाम जिल्ला

ईलाम जिल्ला नेपालला मेची अञ्चलल परिने तोबो जिल्ला सा। नेपालला वर्तमान प्रशासनिक विभाजन अन्तर्गत पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रए मेची अञ्चलला चार जिल्ला मध्यला तोबो पहाडी जिल्ला इलाम नेपालला पचहत्तर जिल्लामध्ये पारेभन्दा पूर्वडे अवस्थित तोबो रमणीय जिल्ला सा। अजेलका इलाम जिल्ला नेपाल एकीकरण टाने भन्दा ङाडे राई सन लिम्बु जातियामी किराँत राज्य लेव। नोल पनि पनि प्राचिन समयल लिम्बु जातिराई बाहुल्यता टाकाई इलाम जिल्लाए नामाकरण लिम्बु पाङङाई टाव मानिसि। महाभारत सन शिवालिक पर्वत श्रृंखलाए पूर्व दक्षिणए घोनल अवस्थित नेपालए सुदूर पूर्वी पहाडी जिल्ला इलाम बास्तवल ज प्राकृतिक दृष्टिए रमणीय ले। आला चियाबारी, हरियाली, जिमु-घेव नदी-नाला, पोखरी, मठ-मन्दिर, पर्वतीय शिखर तथा अन्य प्राकृतिक सुन्दरता पर्यटक आकर्षणए तत्त्व सा। प्राकृतिक बरदानस्वरूप रहिउ आला उर्वर भूमि एवं पौरखी कृषकराई अथक मेहनतए जैकाई आव जिल्ला आर्थिकरूपए धनी मानिसि। साँस्कृतिक, प्राकृतिक तथा आर्थिक पक्षरल समृद्ध रहिउ आव जिल्ला "पहाडए रानी, नगदेबालीए खानी" मितानो उपनामए पनि सरिसि। इलाम जिल्लालाई विभिन्न 'अ'ए जिल्ला गार्डे पनि सरेसि। आव क्रमल आवलाई आर्क ८ 'अ'ए जिल्ला गार्डे सरिसि। जोल 'अ'ए अर्थ अलैंची, अदुवा, अर्थोडक्स चिया, अकबरे खुर्सानी, ओलन (दुध), अम्लिसो, आलु सन अतिथि सत्कार टाए। पूर्व-पश्चिम राजमार्गए चारआलीङाई मेची राजमार्गल ७८ किलोमिटरए दुरी पार जैकन इलाम सदरमुकाम केसि। इलाम जिल्लाए क्षेत्रफल १७०३ वर्ग किलोमिटर सन जनसंख्या २०६८ ए जनगणना अनुसार २९०,२५४ जना रहिडे ले। [1]

इलाम जिल्ला प्रवेशद्वार झापाङाई इलाम प्रवेश डोने पो
इलाम बाने यम कन्यामए चियाबारील।

जिल्लाए नामाकरण edit

अजेलका इलाम जिल्ला नेपाल एकिकरण टाने भन्दा ङाडे राई सन लिम्बु जातिराइ किराँत राज्य लेव। नोल पनि प्राचिन समयल लिम्बु जातिराई बाहुल्यता टाकाई इलाम जिल्लाए नामाकरण लिम्बु पाङङाइ टाव मानिसि। लिम्बु पाङल इलाम शब्द, न्हेबोलो शब्दए संयोजन टाडे टाव मानिसि। जोल "इ"ए शाब्दिक अर्थ "घुमाउरो" सन "लाम"ए शाब्दिक अर्थ "यम" अर्थात इलामए अर्थ "घुमाउरो यम" टाने बाए। आव अर्थलाई पुष्टि डोने साँच्चै ज झापा ङाई इलाम आउँदा मस्त घुमाउरो यम तय जैने परिइ। अईजैडे रङकाई आव जिल्लाए मीन इलाम नैसिसिउ उपयुक्त ज रङसि। तर इलामए पुरानो मीन खलङ्गा टाव केई प्राचीन लेखरङाई प्रमाणित टाए तथा जुन "घुमाउरो यम"ए पाङ डोसि नो यमए निर्माण विक्रम संवत् २०१५ डे टाव दैसि सो पूर्व ज ईलाम शब्दए प्रयोग टाव दैसि। होकाई ज आव भन्दा पनि विश्वस्त प्रमाण आव दैसिसि कि इलामए विभिन्न पोल रहिउ भट्टराई ब्राह्मणए वंशज आदि गुरु शङ्कराचार्यए समयल भारतला केरल प्रान्तङाई हुडे यालेव जोलाई केरलल भट्टितिर गार्सि भट्टतिरि ए अपभ्रंश भट्टराई टाव पुष्टि टाडे खेम्डे ले तथा केरलब्राह्मणराई झिमलाई ईल्लम (आवलाई पुष्टि जैने पुराना कागजातरल सर्सिसिउ अंग्रेजी शब्द Illam जोल Double LL सर्सिसिउ ले, ए वास्तविक उच्चारण पनि ईल्लम ज टाए) गार्ने गार्सि। आव ईल्लम शब्द अपभ्रंश टाडे ईलाम टाव होकाई कालान्तरल दीर्घ "ई" लाई सर्ने रासिके होकाई इलाम सर्ने लागिसिउ सा गार्ने तोबो तर्क विद्बानराईमि दैसिसि।

 
कन्याम चियाबारीः आव इलाम जिल्लाए आकर्षक पर्यटकीय पो सा।

भौगोलिक अवस्थिति edit

  • अक्षांश उत्तरी २६.४०" ङाई उत्तरी २७.८" सम्म
  • देशान्तरः पूर्वी ८७.४०" ङाई पूर्वी ८७.१०" सम्म
  • झेनो:- समुन्द्री सतहङाई ३०० मिटर ङाई ३६३७ मिटर सम्म[2]
  • सिमाना:- पूर्व भारतपश्चिम बङ्गाल राज्यए दार्जिलिङ्ग जिल्ला, पश्चिम मोरङ सन पाँचथर जिल्ला, उत्तर पाँचथर जिल्ला सन दक्षिण झापा जिल्ला
  • क्षेत्रफल:- १७०३ वर्ग किलोमिटर
  • अवस्थिति:- पहाड
  • औषत खेव:- पूर्व-पश्चिम ५० किलोमीटर
  • अधिकतम खेव:- पूर्व-पश्चिम लम्बाई ५७ किलोमीटर
  • औषत घ्यान्टे:- उत्तर-दक्षिण ३८ किलोमीटर
  • अधिकतम घ्यान्टे:- उत्तर-दक्षिण ४५.८ किलोमीटर

बतास सन री edit

जो जैडे नेपालला बतास सन री ल बिषमता दैसि ठिक नित्याउज इलाम भित्रला बतास सन री ल पनि बिविधता दैसिसि। बतास सन री बिषम टाने ल आला धरातलीय स्वरूप ज सा। जिल्लाए बेंसी क्षेत्रला उष्ण मध्य पहाडी क्षेत्रल समशीतोष्ण सन उच्च पहाडी क्षेत्रल शीतोष्ण एवं लेकाली बतास सन री दैसिसि। जिल्लाए उच्च पहाडी क्षेत्रल तापक्रम न्यूनतम शून्य डीग्री सेल्सियस सम्म सन धेमो बेसी क्षेत्रल गृष्मल अधिकतम ३१ डीग्री सेल्सियस सम्म केने डोव तथ्याङ्क दैसिसि। प्राय जसो २००० मिटर भन्दा रोटा चुचुरारल आल पोम व्वाए बङ्गालए खाडीङाई निकट टाने सन इलामए अधिकांश पर्वत श्रेणीर बंङ्गालए खाडी स सम्मुख ढाल जैडे ठडिकाई गृष्मल अत्याधिक वर्षा टाने डोव।

बासिन्दा edit

लाप्चे, लिम्बू, राई, तामाङ, गुरुङ, शेर्पा,थामी, पहरी, क्षत्री, ब्राह्मण, नेवार आदि सम्प्रदायला मी र आव जिल्लाल बसोबास डोर। सन्तपुर (सन्दकपुर) ३०००मी., छिन्तापु, श्रीअन्तु, सिद्धिथुम्का मिटानो रमणीय पहाडर आव जिल्लाल रहिडे लेर, जोङ सयौं प्रजातिला बाजार तथा विश्वला दुर्लभ मानिसिउ रेड पाण्डा, दुम्सी, सालक लगायतला जनावरर दैसिर।

धार्मिक तथा पर्यटकीय पोर edit

सेती देवी, पञ्चकन्या, सिंहवाहिनी, पाथीभरा, गजुरमुखी आदि धार्मिक तथा कन्याम, करफोक, मंगलबारे आदि पर्यटकीय पो इलामए समेटिडे नैव। पार पो पहाडी भेकल परिने आव जिल्लाए प्राकृतिक सौन्दर्यए कारण माठो माठो पर्यटकीय गन्तव्यए रूपल इलाम सरिसियान डोजे। नौ कुना टाव माई पोखरी तथा टोड्के झरना रङने पर्यटकराई ओइरो लागिने डोव। हरियाली युक्त चियाबारी टाव कन्याम डाँडाल वनभोज ज्यानेराई ताँती लागिने डोव इलाम दानाबारी ल[3]

व्यापार व्यवसाय edit

कृषि तथा पशुङाने इलामए मुख्य पेशा टाडेपनि व्यापारए पनि मुख्य पेशाए पो लाङसिउ ले । ईलाम बजार,बिब्ल्याँटे, फिक्कल, पशुपतिनगर, नयाँबजार, मङ्गलबारे, देउराली आला मुख्य व्यापारीक केन्द्रर सा। इलाम बजार जिल्ला सदरमुकाम सा, जुन राजधानीङाई करिब ८५० कि.मी.ए दूरील अवस्थित ले। चिया पत्ती, अलैँची, अदुवा, आलु,अम्लिसो, अकबरे खोरासन , ईसकुस, हाइनुन आदि आला मुख्य कृषि उपज सा। इलामल आर्क १० भन्दा बढी चिया प्रशोधन कारखानार रहिडे लेर इलामए अर्थोडक्स चिया युरोप सन अष्ट्रेलियाली बजारल निकै लोकप्रिय ले। आवए अतिरिक्त पशुपालन खास जैडे हाई ङाने पेशा पनि इलामल फष्टैसिउ पेसा सा। प्राचिन समयल आल बेलायती तथा स्थानीय जातला गाईबस्तुर डोसिज्याउ भने आर्क हुँडे जर्सी, होलेस्टेन जातला हाई ङाने प्रचलन रहिडे ले। पशुपालनल बाख्रा तथा उच्च हिमाली भेकल भेडा पनि ङाने डोसि, जो खास जैडे स्याकरी तथा सनए लागि खपत टाए। हाँस, बाजार, सुँगुर, ङ्हाँ पालनए चलन पनि बढिडे बाडे ले। व्यापारल कृषि उपजए अतिरिक्त लत्ता क्वा एवं दैनिक उपभोगए सामानर स्थानीय बजारल विक्री वितरण टाए। तेस्रो मुलुकङाई उत्पादित विद्यूतीय उपकरण, जुत्ता, फेन्सी क्वा, छाता आदि सामान लङने सीमास्थित बजार र भारतीय ग्राहकराई भरिउ टार। आला हरियालीयुक्त वातावरणए कारण माठो माठो पर्यटन पनि उद्योगए रूपल फस्टैने संकेत रङसिडे ले।

 
इलाम चिया फ्याक्ट्री: जंगबहादुरए पालाल स्थापित आव चिया फ्याक्ट्री सम्भवतः नेपालला जेठा उद्योग सा।

विकास तथा पूर्वाधार edit

इलामलाई विकसित पहाडी जिल्लाए रूपल लाङसि। आला बासिन्दाराई खाद्य बाली भन्दा नगदे बालीए खेती मस्त डोसिउ टाकाई तीव्र आर्थिक विकास डोडे नैर। विगत बीस बर्षल आव जिल्लाए चाव आर्थिक उन्नति डोडे नैव। जिल्ला बासीराई श्रमङाई नाङखार नाङखारसम्म मोटरबाटो केडे नैर। जिल्लाए मुख्य यम मेची राजमार्गए छुव केई नाङखारल केन्द्रीय विद्युत् प्रशारण अकेडे पनि अधिकांश पोल मिराई पेल्ट्रिक सेट तथा सौर्य उर्जाङाई बिजुली हाइडे प्रयोग डोडे नैर।

इलामलाई चिनैने व्यक्तित्त्वर edit

इलामला राजनीतिज्ञर edit

इलाम जिल्लाल परिने व्यापारिक केन्द्रर edit

आआे पनि रङच्योके edit

  1. मेची
    1. झापा
    2. इलाम
    3. पाँचथर
    4. ताप्लेजुङ
  2. कोशी
    1. मोरङ
    2. सुनसरी
    3. भोजपुर
    4. धनकुटा
    5. तेह्रथुम
    6. संखुवासभा
  3. सगरमाथा
    1. सप्तरी
    2. सिराहा
    3. उदयपुर
    4. खोटाङ
    5. ओखलढुङ्गा
    6. सोलुखुम्बु
  4. जनकपुर
    1. धनुषा
    2. महोत्तरी
    3. सर्लाही
    4. सिन्धुली
    5. रामेछाप
    6. दोलखा
  5. बाग्मती
    1. काठमाडौं
    2. भक्तपुर
    3. ललितपुर
    4. धादिङ
    5. काभ्रेपलान्चोक
    6. नुवाकोट
    7. रसुवा
    8. सिन्धुपाल्चोक
  6. नारायणी
    1. बारा
    2. पर्सा
    3. रौतहट
    4. चितवन
    5. मकवानपुर
  7. गण्डकी
    1. गोरखा
    2. कास्की
    3. लमजुङ
    4. स्याङ्जा
    5. तनहुँ
    6. मनाङ
  8. लुम्बिनी
    1. कपिलवस्तु
    2. नवलपरासी
    3. रुपन्देही
    4. अर्घाखाँची
    5. गुल्मी
    6. पाल्पा
  9. धवलागिरी
    1. बागलुङ
    2. म्याग्दी
    3. पर्वत
    4. मुस्ताङ
  10. राप्ती
    1. दाङ
    2. प्युठान
    3. रोल्पा
    4. रुकुम
    5. सल्यान
  11. भेरी
    1. बाँके
    2. बर्दिया
    3. सुर्खेत
    4. दैलेख
    5. जाजरकोट
  12. कर्णाली
    1. डोल्पा
    2. हुम्ला
    3. जुम्ला
    4. कालीकोट
    5. मुगु
  13. सेती
    1. कैलाली
    2. अछाम
    3. डोटी
    4. बझाङ
    5. बाजुरा
  14. महाकाली
    1. कन्चनपुर
    2. डडेलधुरा
    3. बैतडी
    4. दार्चुला

सन्धर्भ सामाग्रीर edit

Template:Wp/dty/reflist

बाह्य लिङ्कर edit

  1. http://www.statoids.com/ynp.html
  2. Google Earth
  3. हरियाली दर्पण इलामः रण बहादुर कार्की, २०५९