Dit is 'n 'ulpblad, bedoeld vo korte achtergrondinformatie over 'n taele. Deze informatie is bedoeld vo de gebruker t'elpen bie vraegen die 'n drôge vertaelienge nie zòmae beantwoorde kan.
|
't Araobisch is 'n waereldtael die-a gesproke oor in 't Midden-Oôsten en Noord-Afrika.
Wat-a je wete moete
edit't Araobisch is feitelijk nie eên tael. An d'n eêne kant ei je 't Modern Standerdaraobisch (MSA), wat z'n eige baseert op 't Klassiek Araobisch (KA; de tael van de Koran en van poëzie rond dezelfden tied). An d'n aore kant ei je de Araobische dialecten. In 't daegelijks leven praot de bevolking (iedereêne!) 'n dialect; 't MSA oort alleên gebruukt op schrift en in formele situaoties (preek, nieuwsuutzendiengen, toespraeken).
'Ier op de Zeêuwse Wiktionary is 'n Araobische vertaelienge zonder meêr altoos 'n vertaelienge nae 't MSA. As 't Standaardaraobisch tussen tweê landen nie 'tzelfde is - en dat kom vò - dan oor dat angeteêkend mee bevoorbeeld 'in Egypte', 'in Marokko' of 'in 't Midden-Oôsten'. Ok oeneer 't MSA van 't KA afwiekt, zu me dat d'rbie zette.
Vertaeliengen nae dialecten kunne me eventueel apart angeve; dit is noe (jannewaori 2021) nog nie gedae.
Schrift
edit't Araobisch ei z'n eige schrift. 't Ei 'n paer diengen die 't moeilijk maeke vò Europeaonen. Om 't beginnen loôpt 't van rechs nae lienks. Vedders kunne de letters dikkels tweê, soms wè vier verschillende vurmen è, net nae ulder plekke in 't woord (begin, midden, ende, los). Daeneffens schrieve ze gin korte klienkers uut, en de letters vò lange klienkers vaolle saeme mee drie medeklienkers. Ok verdubbelde medeklienkers ore nie uutgeschreve. Daenessens vaolle ok de meêste bugiengsuutgangen weg.
D'r bin wè teêkentjes om korte klienkers, dubbele medeklienkers en uutgangen uut te schrieven. Die ore gebruukt in de Koran, soms in poëzie en in woordenboeken. Ku je begriepe dan me dat 'ier ok doeë: lemma-naemen bin zonder teêkens, mae in vertaeliengen en omschrievingen ore ze altoos toegevoegd.
Vò de mensen die gin Araobisch leze kunne, oor de transscriptie in 't Latiens schrift d'rbiegezet. Dit gebeur mee 't DIN 31635-systeem, de standaerd die oriëntalisten en taelkundigen gebruke.
Woordvurmen
edit't Araobisch is 'n tael mee vreêd vee woordvurmen. Werkwoorden ore vervoegd nae tied, persoon en ok geslacht, zelfstandige naemwoorden è 'n ienkelvoud, tweêvoud en meervoud. Sommige woorden è ok nog 'n speciaol meervoud vò diengen die in 'n groepje stae. Daenessens kunne woorden in d'n onbepaelde staet, d'n bepaelde staet (mee 'n lidwoord) of in de status constructus stae. In verzurgd MSA bin d'r ok nog naemvallen. In de verzurgde taele is t'r ok 'n verschil tussen contextuele vurmen (as t'r nog 'n woord nae komt) en pausaole vurmen (vò 'n spreekpauze).
Goed om te weten is dat 't Araobisch, net as aolle Semitische taelen, werk mee wortels van drie letters. Woorden ore daerom'ene gebouwd. Zòdoende ore sommige verbugiengen nie mee uutgangen uutgedrukt, mae mee veranderiengen van klinkers binnenin. Dit gebeurt vreêd vee bie meervouden; in de Araobische grammatica noeme ze dat gebroke meervoud. 't Woord وَرْدَة warda(h) 'roze' (wortel w-r-d) ei bevòbeeld as meervoud وُرُود wurūd. Jammer genoeg ku je nooit vòspellen wat vò meervoud at 'n woord kriege gae. In de toekomst, as me Arabische woorden as lemma's gae anmaeke, moe dit te vinden weze.
De citeervurm van 'n zelfstandig naemwoord is 't ienkelvoud zonder verbugiengsuutgangen. De citeervurm van 'n werkwoord is de derde persoon ienkelvoud mannelek van 't perfectum (flejen tied).