Zeêuws
editEtymologie
editVan Middelnederlands, greppe, grippe. D'r mag ore angenome dat de vurm *gruppe ok a in de middeleêuwen bestaen eit en misschien zelfs d'ouste is; greppe/grippe is dan 'n ontrondienge. Kom van Middelnederlands gropen 'uutgraeve', uutendelienge van Oergermaons *graupaną en verwant mee graeve.
Omschrievienge
editgrippe
- zelfstandig naemwoôrd v ondiep gedolve geultje vò d'afwaeterienge op weitjes en akkers, meêsta 't begin van 't (vroeger) afwaeteriengssysteem.
- werkwoôrd grippele, grippen delve
Opmerkienge: op kleigrond, zòas in Zeêland en op Goereê-Overflakkee, bin grippen deu de komst van pottebuzen overbôjig gerocht. Op veengrond, zòas in grôte dêlen van 'Olland, zie je ze nog wè.
Zeêuwse naemen vò waeterlôpen in polders (van klein nae groôt) |
Goereês: grippe, kaebelgrippe, poldersloôt, wegtsloôt, toedracht, waeterienge |
Flakkees: grippe, scheisloôt, kaevelsloôt, poldersloôt, toedracht, waeterienge (kreek) |
Schouwen-Duvelands: schaemel, grippe, binnedulve, peildulve, waetergank, vaert |
Toôls in Fluplands: grippe, 'oôdgrippe, dulf/sloôt, waetergang |
Noôrd-Bevelands: reêdulve, 'oôddulve, scheidulve, waetergank |
Walchers: grippe, reê, dulve, sprienk(e), waetergank |
Zuud-Bevelands: gruppe, middeldulve, schei- (scheê-)dulve, 'oôddulve (grôte dulve), waèter- (witter-)gank (kille, sprienk), leidige (leidienge) |
Land-van-Axels: reêdulf, scheidulf, waotergank |
Land-van-Kezands: reê (dulf/dulve), 'oôfdreê, slôte, waotergank/leidienge (aore/krêke) |
Land-van-'Ulsters: grip, dulf, sloôt |
ziet ok: mête, pottebuze |
Uutspraek
edit[ˈɣrɪpə ~ ˈɦrɪpə]
Verbugienge
editgrippen meêrvoud, gripje verkleinwoôrd
- Afleiiengen
- grippe werkwoôrd
- grippele
Vervoegienge
editinfinitief | grippe(n) | |
gerundium | te grippen(e) | |
tegewoordigen tied | ik grip(pe) | oôns grippe(n) |
jie grip(t) (grippe) | julder grippe(n) | |
'ie grip(t) | 'ulder grippe(n) | |
flejen tied | ik, jie, 'ie gripte(n), grippe(n)de | oôns, julder, 'ulder gripte(n), grippe(n)de |
gebieënde wieze | gript | |
onvoltoôid deêlwoôrd | grippende | |
voltoôid deêlwoôrd | ei (g)egript | |
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia. |
Saemenstelliengen
editVarianten
edit- zelfstandig naemwoôrd
- grip Acht'uzen
- gruppe Zuud-Bevelands
- gruppel Zuud-Bevelands (zelden)
- werkwoôrd
- grippen Zeêuws-Vlaonderen
- gruppe, gruppen Zuud-Bevelands
Synoniemen
edit- zelfstandig naemwoôrd
- schaemel Schouwen-Duvelands (ziet 't artikel)
- reêdulve Noord-Bevelands, reêdulf Land-van-Axels
- reê Land-van-Kezands
- dulf, dulve Land-van-Kezands (zelden)
- werkwoôrd
Aore spelliengen
edit- hrippe (gin standaerdspellienge)
Vertaeliengen
editzelfstandig naemwoôrd
|
|
werkwoôrd
|
Bronnen
edit- Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 203-5, 294
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank