Yawit tajtaketzat tik ne Congresoj pal Nicaragua pal kitat su yawit kichiwat se yankwik canal ijtik ne Atlantico wan ne Nejmachat. Ne achtumutaliani Daniel Ortega kineki ma kichiwa se empresaj pal China itukay HK Nicaragua; tik ne propuestaj, uni empresaj nusan yawi kituktia ne canal ijtik ne 50 shiwit witzet. Yawi muneki majtakti shiwit wan $40.000 millones pal kichiwat ne canal. (BBC Mundo)
+ Yankwik: Ne kalpuli kichiwtuk votar wan 61 inatiwit eje, wan semaya 28 inatiwit inte. Ijkiuni tel, yawit kichiwat ne canal. Sejse tamatini inat ka ne canal te yek ipal ne wey lagoj ika ne wejwey barcoj senpa yawit welit kisusulwiat ne at. Ne achtumutaliani Ortega ina ka yawi kalwika tumin; ina ka antipatrioticoj ne ká te kineki ini canal. Ne Chinojmet welit kiketzat... wan tiu-tikitat ká kikwi ne tumin.
(BBC News)
Mara Salvatrucha
Ne ume wey maraj ipal Honduras, ne Salvatrucha wan ne M18, taneshtijtiwit se treguaj pal nejmachnemilis. Se tatuktiani ipal ne MS itukay Marco inak ka kitajtani ne sociedad ma kintapupulwikan (ma kichiwakan perdonar) ipanpa tay kichijtiwit te yek, wan se tatuktiani ipal ne M18 inatuk kenhaya. Porfirio Lobo, ne achtumutaliani pal Honduras, inak ka paki ipanpa ne treguaj.
Se obispoj itukay Monseñor Rómulo Emiliani tik Honduras inatuk ka ne Salvatrucha wan ne Calle 18 yawit kitukaytaliat se treguaj pal nejmachnemilis ne Martes. Nusan inak ne obispoj ka muneki se reformaj tik ne tejtetzakwiluyan kan nemit miak majmarosoj. Honduras kipia ne "índice de violencia" mas wey pal muchi ne ejestadoj pal ne taltikpak; ne ukse ka iipan, yaja Kuskatan.
Kichiwtiwit extraditar hasta ne Ejestadoj Senputzujtuk Alfonso Portillo, ne achtumutaliani pal Kwajtemalan ijtik 2000 wan 2004 ipal ne FRG (ne ipartidoj ne general Rios Montt). Yawit kiwikat iishpan takakiluyan ka ne ipanpa palanilis (corrupcion) wan tuminpakalis ("lavado de dinero") ipal $72 millon kwak nemituya tik tatuktilis.
Ne takakiluyan kiajsituk Rios Montt culpablej pal genocidioj
Francisco García Gudiel, ne iabogadoj Efrain Rios Montt, ká muajsik culpablej tik Kwajtemalan ne semanaj panutuk ipanpa ne tamiktilis ipal miak Metzali, ina ka te tejkia; yaja taneshtijtuk ka "tik Kwajtemalan te keman muchiwtuk genociodioj". Ne abogadoj ina ka yawit kichiwat anular ne tay inatuk ne takakiluyan. Inak tik se entrevistaj iwan ne BBC ne weli muita tik ini ilpika.
"Tamiktiani mutemua" ina ini tapepechulkwikwil iwan ne iishkalyu Rios Montt
+ Wan ashan ne takakiluyan constitucional taneshtijtuk ka te tatka ipatiw tay inak ukse takakiluyan ne semanaj panutuk. Melka uni, teuk tamik ini historiaj, ika ashan yawit munekit pewat senpa kichiwat uni juicioj. Ne taika, ka tik se takutun pal ne juicioj Rios Montt te kipiatuya abogadoj, ina ne juez.
Ne tepekal Maya ka Xunantunich tik Belice
Tik Belice, sejse tekitini kitajkaltiwit se tepekal (piramidej) pal sujsul ikman, ne teupan Noh Mul. Inat ne tamatinimet ka ne Metzali Maya kiketzket, anka ashan 2300 shiwit, wan yaja se pal ne mas wejwey tepekal ipal Belice. Kitajkalket pal kikwit ne tet pal kitemat se ujti. Muchi ne tejtepekal ipal ne kalpuli melka nemit tik ital se, wan ne tajtuli te kiajkawa ma mutajkalikan; melka uni, tesu ne achtu wipta ka muchiwa se ijkiuni. Teuk tikmatit tay yawi panu iwan ne empresaj kichiwki. (Ne tepekal mutajkal te ne muilwitia tik ne fotoj.)
Sujsul waktuk tik Panama wan te wetzi ne at. Nusan kineki ina ka te kipiat electricidad, wan hasta tatuktijtiwit ma kitzakwakan ne tajtamachtiluyan pal te kipuluat ne tawil.(BBC News)
Italkwach Nicaragua
Tik Nicaragua nemit sejse techan Metzali ken ne Miskitu, ne Mayangna wan sejseuk. Ne Mayangna nemit tik ne kojtan tropical mas wey ipal muchi ne Shiktal, itukay ne Reserva de Biosfera Bosawas, kan senpa nemit mijmishti wan at. Pero witzet takamet wan siwatket kitzunkutunat ne kwajkwawit pal muchantiat ka né. Inat ne Metzali ka muchi ne shijshiwit kishtiat ne kwajkwawit tik 30.000 hectareaj, wan majmawit ka su te muchiwa tatka te yawi naka tatka ijtik majtakti shiwit. Ashan ne achtumutaliani ipal ESA, Obama, nemi tik Costa Rica pal musenputzua wan uksejse tatuktiani, wan yajtiwit ne Mayangna tajtaketzat iwan pal kitajtanit ma kinpalewi, ika inat ka ne kalpuli pal Nicaragua te kichiwa tatka.
Nusan tik Kwajtemalan... Yewa tinaket ka ne juez kiajkaw ne juicioj pal ne ikman-tatuktiani Ríos Montt. Melka uni, ashan ukse takat kiwikatuk ne dictador ka takakiluyan wan kitapujtuk se yankwik juicioj. Ina ka ne ejercitoj kimiktij muchi ne ifamiliaj tik 1982. Welit tikitat ne ihistoriaj tik ini iswat tik Castillaj pal ne BBC. (BBC Mundo)
Kwajtemalan
Nemit projprotestaj ika te kinekit ma mutapu se minaj pal tumin tik Escobal, Kwajtemalan (tik itaneskan Kwajtemalan Techan), wan ne kalpuli taneshtijtuk se emergenciaj. Mutajtaweliat tik ne tejtechan intukay Jalapa wan Mataquescuintla, wan nusan tik Casillas wan San Rafael Las Flores. Ini minaj ipal se empresaj pal Canada itukay Tahoe Resources. Inat miak ka ne minaj yawi kinhishtilia ne at. (BBC News)
Italkwach Kwajtemalan
Mumati ka Efraín Rios Montt, ne katka achtumutaliani wan dictador ipal Kwajtemalan ijtik 1982 wan 1983, kinmiktij sujsul miak Metzali wan kichiwki sejseuk te yejyek inwan. Ashan Rios Montt kipia 86 shiwit. Tik ne Metzti Yey kalwikaket ka takakiluyan ipanpa 1.700 tukniwan ipal ne techan itukay Ixil ne inat ka yaja kinmiktij. Melka uni, ashan inatiwit ka te yawit kichiwat ne juicioj ika ne wey takakiluyan inatuk ma te kichiwakan. Wan ijkiuni, tinaskiat ka ne estadoj pal Kwajtemalan mukweptuk kichiwilia ukse wey tay teyek ne tejtechan Metzali. (BBC News)
YSUES Radio Universitaria tik 660AM: "Cultura Latinoamericana" ne lujlunes ka 10 horaj ka peyna. Wejkatanutza: 2511-2020. Shiwi tuwan!
Curso de náhuat: Centro Cultural Ne Yawal (Av. Izalco casa 102A, Colonia Centroamérica), los sábados 9-11:30 am, $1 la sesión a partir del 11 de enero 2014. Niveles Básico y Avanzado. Tamachtiani: Werner Hernández.
Clases de náhuat (nivel básico): Escuela de Artes de la UES, los viernes 2-4 pm, $0.50 x clase. Cuando lleguen pregunten dónde es el salón o por Guishtemi (77132406).
Taller de náhuat. Centro de Artes Hermanos Aguilar. Sábados 3:00pm. Inicio: 6 de abril 2013. Info. tel. 2222-3418.
.jpg)
