Wt/zea/slae

Zeêuws

'n Vrouwe oôr mee de zwiepe gesloge.

'Uzaoreslae, 'n vee gegete slae mee aerepel as belangriekste onderdeêl.

'n Veldje iesbergslae.

Etymologie

(werkwoôrd): Over Middelnederlands slaen en Oudnederlands slān van Oergermaons *slahaną. Buten de Germaonse taelen gin bekende verwanten; allêne 'n verband mee 't Middeliers slacc 'zwaerd' is gesuggereêrd.

(zelfstandig naemwoôrd): Van 't Franse salade, van Oudoccitaons salada (Latijn sal 'zout'). In 't Frans a goeng 't ok 'groenten in de salade beteikene; 't Zeêuws ei aollebei de beteikenissen overgenome.

Omschrievienge

slae werkwoôrd

1. klappen geve, mee de blôte 'and of mee 'n slagwaepe
2. ramme mee iets
   • Wi je nie zò mee de deure slae? Ze moe nog langer mee as vandaege!
3. luje (van 'n uurwerksklokke)
   • Op 't 'aolf ure slaet de klokke eên keêr.
4. leie (van 'n liefsdeêl)
   • Slae je beên buten bedde a je 't waerm ei.
5. bakte mee 'n garde klaermaeke
6. nae beneje valle om de proôi te pakken (van 'n roôfveugel)
7. zelfstandig naemwoôrd v gerecht van of mee ingemaekte groensels
8. zelfstandig naemwoôrd v groente die-at dae vee in gebruuk oôr, slaelatoe (Lactuca sativa)

Uutspraek

[slɛː]

Verbugienge

verkleinwoôrd slaetje

Vervoegienge

infinitief	slae(n)
gerundium	te slaen(e)
tegewoordigen tied	ik slae	oôns slae(n)
	jie slae(t) (slae)	julder slae(n)
	'ie slae(t)	'ulder slae(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie sloog, sloeg	oôns, julder, 'ulder sloge(n), sloege
gebieënde wieze	slae(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	slaende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)esloge(n), (g)eslege(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Opmerkienge: de vurmen sloeg en sloege bin allêne tuus in 't Flakkees, awast bin ze deu Nederlandsen invloed ergest aors ok wè t'ôren.

Afleiiengen

• slag
• slaeger

Saemenstelliengen

afslae anslae beslae deuslae

inslae ontslae opslae verslae

• molslae

Uutdruksels

• slae op z'n eige betrekke toet
  • Dat slae nergest op, dat ei gin zin, dat trekt op niks
• In 't bunt slae, opete
• Je beên over de touwe slae, zot doeë, diengen doeë die-a je normaol nie doet
• Over de strienge slae, 'tzelfde
• Gin krimp slao/slae(n), royaol leve Goerees, Flakkees
• Geslogen vleês, bruukbaer vleis Land-van-'Ulsters
• Mekaore (be)slae, geliekwaerdig an mekaore weze, op zò'n manier dat 't mekaore op'eft
  • Deu mekaore beslae, 't gemiddelde pakke
• Slaegende slecht, mee 'n deulôpend slechte gezond'eid
• Eên z'n geld uut z'n zakken slae, legaol of illegaol iemand geld af'andig maeke
• Ergest mee gesloge weze, vreêd verbaesd weze

• Die kan slaoi uut 'n pulle eten en d'n boôm aflekken, 'ie is vreêd maeger (Bresjes)

Aore vurmen

werkwoôrd

• slao Goerees
• slaen oôstelijk Flakkees
• slaè, slaèn Zuud-Bevelands
• slaon Burgerzeêuws, Zeêuws-Vlaonderen

zelfstandig naemwoôrd

• slao, slaoi Burgerzeêuws, Zeêuws-Vlaonderen
• salaoi Land-van-'Ulsters
• slaelatoe, slaeletoe omgevienge Middelburg (allêne de groente; ziet bove)
  • latoe Zuud-Bevelands, Schouwen-Duvelands, Zeêuws-Vlaonderen

Ontlêniengen in aore taelen

• slaa, slā, sla, slae, slaeg, slagen Neger'ollands
• sla Skepi

Vertaeliengen

slaegen geve

• Afrikaons: slaan
• Araobisch: ضَرَبَ‎ (ḍaraba)
• Berbice-Nederlands: gjofu~g(j)efu
• Chinees (Mandarijn): 打擊, 打击 (dǎjī)
• Duuts: schlagen
• Frans: battre, frapper
• Westerlauwers Vries: slaan
  • Hindeloopers: slaen, bröie
  • Terschelliengs: slean
  • Schiermonnikoôgs: slaan
• 'Ebreêuws: הרביץ‎ (hirbíts)
• Hindi: मारना (mārnā)
• 'Ollands: slaen, slaan, slaon
• Iengels: hit, strike

• Italiaons: colpire, battere
• Japans: 打つ (うつ, utsu), 叩く (たたく, tataku)
• Latijn: castigāre, battuere
• Limburgs: houwe, sjlaon enz.
• Nederlands: slaan
• Nedersaksisch/Platduuts: houwen, slaon enz.
• Oudgrieks: τύπτω (tuptoo), πλήσσω (plèssoo)
• Portugees: golpear, bater
• Russisch: ударя́ть (oedarjátʹ), уда́рить (oedáritʹ) imp.-perf. paer
• Skepi: sla, moker
• Spaons: golpear, pegar, batir
• Swahili: kupiga
• West-Vlaems: sloan

gerecht van ingemaekte groenten

• Nie-taelgebonde: 🥗
• Afrikaons: slaai
• Araobisch: سَلَطَة‎ (salaṭa(h)) v
• Chinees (Mandarijn): 沙拉 (shālā), 沙律 (shālǜ), 色拉 (sèlā), 涼拌 (liángbàn)
• Duuts: Salat m
• Frans: salade v
• Westerlauwers Vries: slaad g
• 'Ebreêuws: סָלָט‎ (salát) m
• Hindi: सलाद (salād) v
• 'Ollands: slaei, slaai, slaoi g/v
• Iengels: salad
• Italiaons: insalata v

• Japans: サラダ (sarada)
• Latijn: acertaria o meêrvoud
• Limburgs: sjla, slaoj enz.
• Nederlands: salade v, sla v
• Nedersaksisch/Platduuts: slao enz.
• Oudgrieks: φυλλάς (phullas) v, φυλλίς (phullis) v
• Portugees: salada v
• Russisch: сала́т (salát) m
• Spaons: ensalada v
• Swahili: saladi kl. 9, 10
• West-Vlaems: slao, sloa v

Lactuca sativa

• Afrikaons: (blaar)slaai
• Araobisch: خَسّ‎ (ẖass) m
• Chinees (Mandarijn): 萵苣, 莴苣 (wōjù)
• Duuts: Salat m, Lattich (wilde slae) m
• Frans: laitue v
• Westerlauwers Vries: (krop)slaad g
• 'Ebreêuws: חַסָּה‎ (khása) v
• Hindi: लेटिष (leṭiṣ)
• 'Ollands: slaei, slaai, slaoi g/v
• Iengels: lettuce
• Italiaons: lattuga v

• Japans: レタス (retasu)
• Latijn: lactūca v
• Limburgs: sjla, slaoj enz. v
• Nederlands: sla v
• Nedersaksisch/Platduuts: slao, sla g/v
• Oudgrieks: θρίδαξ (thridax) v
• Portugees: alface v
• Russisch: сала́т-лату́к (salát-latoék) m
• Spaons: lechuga v
• Swahili: saladi kl. 9, 10
• West-Vlaems: slao, sloa v

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 527, 870

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 206-7

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'slaan'