Wp/mag/भारतके भाषा

< Wp‎ | mag
(Redirected from Wp/mag/भारतके भासा)
Wp > mag > भारतके भाषा

भारतमे बोलल जायेवाला भाषा बड्डीमनी भाषापरिबारसे हे, जेकरामे प्रमुख हे हिन्द-आर्यभाषा जे ७८.०५% भारतीयनद्वारा बोलल जाहे, ओकरा बाद द्राबिड़ीयभाषा जे १९.६४% भारतीयनद्वारा बोलल जाहे, दुनो परिवारके एके-साथे कखनियो-कखनियो भारतीयभाषा बोलल जाहे । बचल २.३१% जनसङ्ख्याद्वारा बोलल जायेवाला भाषा ऑस्ट्रोएसियाटिक्, चीनी-तिब्बती, तायी-कदायी आउ कुछ अन्य लघुभाषा आउ एकान्तभाषा परिवारके हे । भारतमे बिश्वके चौथा सबसे अधिकभाषा हे (४४७), पापुआ नयागिनी (८४०), इण्डोनेशिया (७१०), आउ नाइजीरिया (५२४)के बाद ।

भारतके संबिधानके अनुच्छेद ३४३ मे कहल गेलहे कि सङ्घके अधिकारिकभाषा देवनागरीलिपिमे हिन्दी हे, १९४७ से १५ बरस तक अङ्ग्रेजीके अधिकारिक उपयोगके साथे । बादमे, एगो संबिधानिक सन्सोधन, राजभाषा अधिनियम, १९६३ भारतसरकारमे हिन्दीके साथे अङग्रेजीके अनिश्चितकाल तक जारी रखेके अनुमति देलकै जखनी तककि बिधान एकरा बदलेके निर्णय न करतै । सङ्घके अधिकारिक उद्देस्सला उपयोग करल जायेवाला अङ्कके रूप "भारतीय सङ्ख्याके अन्तर्राष्ट्रीयरूप" हे, जेकरा अधिकान्स अङ्ग्रेजी बोलेवाला देसमे अरबी अङ्कप्रणाली जानल जाहे । सब दुर्बोधके बावजूदो हिन्दी भारतके राष्ट्रभाषा न हे; भारतके संबिधान कौनो भाषाके राष्ट्रभाषाके दर्जा न देहे ।

भारतीय संबिधानके अठमा अनुसूचीमे २२ भाषाके सूचीबद्ध करल गेलहे, जेकरा अनुसूचितभाषाके रूपमे सन्दर्भित करल गेलहे आउ ओखनीके मान्यता, दर्जा आउ अधिकारिक प्रोत्साहन देल गेलहे । एकर अतिरिक्त भारतसरकारद्वारा ओड़िआ, कन्नड, तमिल्, तेलुगु, मलयाल आउ सन्स्कृतके शास्त्रीयभाषाके गौरब प्रदान करल गेलीहे । समृद्ध बिरासत आउ स्वतन्त्र प्रकृतिवाला भाषाके शास्त्रीयभाषाके दर्जा देल जाहे ।

२००१ के भारतके जनगननाके अनुसार, भारतमे १२२ प्रमुख भाषा आउ १५९९ अन्य भाषा हे । किन्तु अन्य स्रोतके आँकड़ा अलगे-अलगे होवहे, मुख्यतः "भाषा" आउ "बोली" सब्दके परिभाषामे अन्तरके चलते । २००१ के जनगननामे ३० भाषाके दर्ज करल गेलहल जे दसलाख से बेसी देसी बक्ताद्वारा बोलल जा हल आउ १२२ जे १०,००० से बेसी लोगद्वारा बोलल जाहल ।

बहुभाषिकता edit

 
भारतके अन्तरराष्ट्रीय बिमानस्थलमे बहुभासिकता समान्य हे । इम्फाल् अन्तरराष्ट्रीय बिमानस्थलमे एक कक्षके एगो चिन्हपट्ट मनिपुरी, हिन्दी आउ अङ्ग्रेजी भाषामे लिखल गेलहे ।

२०११ जनगनना edit

भारतमे बोलेवालाके सङ्ख्याके अनुसार पहिला, दुसरा आउ तीसराभाषा (२०११ जनगनना)
भाषा प्रथम भाषाभाषी प्रथमभाषाभाषी
कुलजनसङ्ख्याके
प्रतिसतके रूपमे
द्वितीयभाषा भाषी (करोड़मे) तृतीयभाषा भाषी (करोड़मे) कुलभाषी (करोड़मे) कुलभाषी
कुलजनसङ्ख्याके
प्रतिसतके रूपमे
हिन्दी ५२,८३,४७,१९३ ४३.६३ १३.९ २.४ ६९.२ ५७.१
अङ्ग्रेजी २,५९,६७८ ०.०२ ८.३ ४.६ १२.९ १०.६
बाङ्ला ९,७२,३७,६६९ ८.३० ०.९ ०.१ १०.७ ८.९
मराठी ८,३०,२६,६८० ६.८६ १.३ ०.३ ९.९ ८.२
तेलुगु ८,११,२७,७४० ६.७० १.२ ०.१ ९.५ ७.८
तमिल् ६,९०,२६,८८१ ५.७० ०.७ ०.१ ७.७ ६.३
गुजराती ५,५४,९२,५५४ ४.५८ ०.४ ०.१ ६.० ५.०
उर्दू ५,०७,७२,६३१ ४.१९ १.१ ०.१ ६.३ ५.२
कन्नड ४,३७,०६,५१२ ३.६१ १.४ ०.१ ५.९ ४.९
ओड़िआ ३,७५,२१,३२४ ३.१० ०.५ ०.००३ ४.३ ३.५
मलयाल ३,४८,३८,८१९ २.८८ ०.००५ ०.००२ ३.६ २.९
पञ्जाबी ३,३१,२४,७२६ २.७४ ०.००३ ०.०००३ ३६ ३.०
असमिया १,५३,११,३५१ १.२६ ०.७४८ ०.०७४ २.४ २.०
मैथिली १,३५,८३,४६४ १.१२ ०.००३ ०.०००३ १.४ १.२
मनिपुरी (मीतै) १७,६१,०७९ ०.१५ ०.०४ ०.००४ ०.२२५ ०.२
सन्स्कृत २४,८२१ ०.००१८५ ०.००१ ०.०००३ ०.००२५ ०.००२

एथ्नोलाॅग् (२०१९, २२मा सन्स्करन) बैस्विक edit

निम्नलिखित सूचीमे बिश्वभरमे भारतीय उपमहादीपके भाषाके कुल बक्ता एथ्नोलाॅग् के २०१९ सन्स्करनद्वारा देखावल हे, जे सञ्जुक्तराज्ज स्थित एसआईएल् इण्टर्नेसनल् द्वारा प्रकासित एगो भाषा सन्दर्भ हे ।

भाषा कुलभाषी (करोड़मे)
हिन्दी ६१.५
बाङ्ला २६.५
उर्दू १७.०
पञ्जाबी १२.६
मराठी ९.५
तेलुगु ९.३
तमिल् ८.१
गुजराती ६.१
कन्नड ५.६
ओड़िआ ३.८
मलयाल ३.८
असमिया १.५
सान्ताली ०.७
मनिपुरी (मीतै) ०.१७
सन्स्कृत ०.००२५

भाषापरिबार edit

जातीयभाषाके दृष्टि से, दक्खिन एसियाके भाषा, ई क्षेत्रके जटिल इतिहास आउ भूगोलके प्रतिध्वनित करहे, भाषापरिबार, भाषा फाइला आउ एकान्तके एगो जटिल पॅचवर्क् बनाव हे । भारतमे बोलल जायेवाला भाषा बड्डीमनी भाषापरिबारके हे, जेकरामे प्रमुख हे ७८.०५% भारतीयद्वारा बोलल जायेवाला हिन्द-आर्यभाषा आउ १९.६४% भारतीयद्वारा बोलल जायेवाला द्राबिड़ीयभाषा । भारतके भाषा ढेर भाषा परिबार हे, जेकरामे सबसे महत्वपूर्ण हे -

श्रेणी भाषा परिबार जनसङ्ख्या (२०१८)
हिन्द-यूरोपीयभाषापरिबार १०४.५ करोड़ (७८.०५%)
द्राविडीयभाषापरिबार २६.५ करोड़ (१९.६४%)
आग्नेयभाषापरिबार (आस्ट्रो-एसियाटिक्) अज्ञात
चीनी-तिब्बतीयभाषापरिबार अज्ञात
तायी-कदायीभाषापरिबार अज्ञात
महान अण्डमानभाषा अज्ञात
कुल भारतके भाषा १३४ करोड़

सास्त्रीयभाषा edit

२००४ मे, भारतसरकार घोषणा करकै कि कुछ आबस्सकताके पूरा करेवाला भाषाके भारतके "सास्त्रीयभाषा" (शास्त्रीयभाषा) के दर्जा देल जा सकहे । अगिले कुछ बरसमे, कई भाषाके सास्त्रीय दर्जा देलगेल, आउ बाङ्गला, मराठी आउ मनिपुरी (मीतै) सहित अन्य भाषाला माङ्ग करल गेलहे ।

अखनितक सास्त्रीय घोषित करल जायेवाला भाषा -

२००४ मे "सास्त्रीयभाषा"के पुरातनताके आयुला अस्थायी मानदण्डके अस्तित्वके कम-से-कम १००० बरस मानल गेलहे ।


सम्बन्धित लेख edit

सन्दर्भ edit