Wp/mag/मूलबक्ताके सङ्ख्या अनुसार भाषाके सूची

< Wp‎ | mag
(Redirected from Wp/mag/मातृभाषा बक्ताके सङ्ख्याके अनुसार भाषाके सूची)
Wp > mag > मूलबक्ताके सङ्ख्या अनुसार भाषाके सूची

ई लेख मानवभाषाके उनखर मूलबक्ताके सङ्ख्याके अनुसार सूचीबद्ध करहे ।

मानवभाषा परिवारके बर्तमान बितरण

तैयो ऐसन सभ सूचीपत्रके उपयोग सावधानीपूर्वक कैल जायेके चाहि, काहेकि उपभाषानिरन्तरता साथे भाषाके अलिगे करेलागि भाषायी मानदण्डके एगो सुसङ्गत समूह तैयार कैल असम्भव हे ।[1]

जनसङ्ख्यानुसार शीर्षभाषा edit

एथ्नोलॉग् (२०१९, २२मा सन्स्करण) edit

 
कमसे कम ५ करोड़ प्रथमभाषिक भाषा (एथ्नोलॉग् अनुसार)[2]
 
बिश्वव्यापी मूलभाषी अनुपातानुसार भाषाके बुद्बुदसारणी

एथ्नोलॉगके (Ethnologue), एसआईएल इण्टर्नेशनल् द्वारा प्रकाशित भाषासन्दर्भ, २०१९ मा सन्स्करण निम्नलिखितभाषा कमसे-कम १ करोड़ (10 मिलियन्) बक्ताके रूपमे सूचीबद्ध कैल गेलहे ।[3]

कमसे-कम १ करोड़ (१० मिलियन्) प्रथमभाषिक भाषा[3]
श्रेणी भाषा बक्ता
करोड़े (मिलियने)
बिश्वजनसङ्ख्याके
प्रतिशत
(मार्च २०१९)
भाषापरिबार शाखा
1 मन्दारिन चीनी ९१.८ (918) 11.922% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
2 स्पैनिश ४८.० (480) 5.994% हिन्द-यूरोपीय रोमान्स
3 अङ्ग्रेजी ३७.९ (379) 4.922% हिन्द-यूरोपीय जर्मेनिक
4 हिन्दी (सन्स्कृतकृत हिन्दुस्थानी)[4] ३४.१ (341) 4.429% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
5 बाङ्ला ३०.० (300) 4.000% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
6 पुर्तगाली २२.१ (221) 2.870% हिन्द-यूरोपीय रोमान्स
7 रूसी १५.४ (154) 2.000% हिन्द-यूरोपीय बाल्टो-स्लाविक
8 जापानी १२.८ (128) 1.662% जापानिक जापानी
9 पच्छियापञ्जाबी[5] ९.२७ (92.7) 1.204% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
10 मराठी ८.३१ (83.1) 1.079% हिन्द-यूरोपीय हिन्द्-आर्य
11 तेलुगु ८.२० (82.0) 1.065% द्राविड़ीय दक्खिन-केन्द्रीय
12 वू चीनी ८.१४ (81.4) 1.057% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
13 तुर्की ७.९४ (79.4) 1.031% तुर्की ओझुज्
14 कोरियाई ७.७३ (77.3) 1.004% कोरियनिक एकान्तभाषा
15 फ्रेञ्च ७.७२ (77.2) 1.003% हिन्द-यूरोपीय रोमान्स
16 जर्मन (खाली मानकजर्मन) ७.६१ (76.1) 0.988% हिन्द-यूरोपीय जर्मेनिक
17 बियतनामी ७.६० (76.0) 0.987% दक्खिन-पूर्ब बियतीय
18 तमिल् ७.५० (75.0) 0.974% द्राविड़ीय दक्खिन
19 यू चीनी ७.३१ (73.1) 0.949% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
20 उर्दू (फारसीकृत हिन्दुस्थानी)[4] ६.८६ (68.6) 0.891% हिन्द्-यूरोपीय हिन्द-आर्य
21 जावाभाषा ६.८३ (68.3) 0.887% आस्ट्रोनीशीय मलय-पोलिनीशियन
22 इतालवी ६.४८ (64.8) 0.842% हिन्द-यूरोपीय रोमान्स
23 मिस्रीय-अरबी ६.४६ (64.6) 0.839% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
24 गुजराती ५.६४ (56.4) 0.732% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
25 ईरानी फारसी ५.२८ (52.8) 0.686% हिन्द-यूरोपीय ईरानीय
26 भोजपुरी ५.२२ (52.2) 0.678% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
27 दक्खिनमीन ५.०१ (50.1) 0.651% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
28 हाक्का ४.८२ (48.2) 0.626% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
29 जीन्-चीनी ४.६९ (46.9) 0.609% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
30 हौसा ४.३९ (43.9) 0.570% अफ्रो-एशियाटिक् चाडिक
31 कन्नड ४.३६ (43.6) 0.566% द्राविड़ीय दक्खिन
32 इण्डोनेशियाई भाषा ४.३४ (43.4)[6][7] 0.564% आस्ट्रोनीशीयाई मलय-पोलिनीशियन
33 पोलिश ३.९७ (39.7) 0.516% हिन्द-यूरोपीय बाल्टो-स्लाविक
34 योरुबा ३.७८ (37.8) 0.491% नाइजर्-काङ्गो वोल्टा–नाइजर्
35 शियङ्ग्-चीनी ३.७३ (37.3) 0.484% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
36 मलयाल ३.७१ (37.1) 0.482% द्राविड़ीय दक्खिन
37 ओड़िआ ३.४५ (34.5) 0.448% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
38 मैथिली ३.३९ (33.9) 0.440% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
39 बर्मी ३.२९ (32.9) 0.427% चीनी-तिब्बतीय लोलो-बर्मी
40 पूर्बी पञ्जाबी[5] ३.२६ (32.6) 0.423% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
41 सुण्डाभाषा ३.२४ (32.4) 0.421% आस्ट्रोनीशीय मलय-पोलिनीशियन
42 सूडानी-अरबी ३.१९ (31.9) 0.414% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
43 अल्जीरियन-अरबी २.९४ (29.4) 0.382% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
44 मोरोकन-अरबी २.७५ (27.5) 0.357% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
45 युक्रेनियन २.७३ (27.3) 0.355% हिन्द-यूरोपीय बाल्टो-स्लाविक
46 इग्बो २.७० (27.0) 0.351% नाइजर्-काङ्गो वोल्टा–नाइजर्
47 उत्तरीयउजबेक २.५१ (25.1) 0.326% तुर्की कर्लूक्
48 सिन्धी २.४६ (24.6) 0.319% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
49 उत्तरलेवण्टीय-अरबी २.४६ (24.6) 0.319% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
50 रोमानियन २.४३ (24.3) 0.316% हिन्द-यूरोपीय रोमान्स
51 तगालोग् २.३६ (23.6) 0.306% आस्ट्रोनीशीय मलय-पोलिनीशियन
52 डच २.३१ (23.1) 0.300% हिन्द-यूरोपीय जर्मेनिक
53 षैदी-अरबी २.२४ (22.4) 0.291% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
54 ग्यन्-चीनी २.२१ (22.1) 0.287% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
55 अम्हारिक २.१९ (21.9) 0.284% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
56 उत्तरपश्तो २.०९ (20.9) 0.271% हिन्द्-यूरोपीय ईरानीय
57 मगही २.०७ (20.7) 0.269% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
58 थाई २.०७ (20.7) 0.269% क्रा-दायी ताई
59 सराइकी २.०० (20.0) 0.260% हिन्द्-यूरोपीय हिन्द-आर्य
60 ख्मेर् १.६६ (16.6) 0.216% दक्खिन-पूर्ब ख्मेर्
61 छत्तीसगढी १.६३ (16.3) 0.212% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
62 सोमाली १.६२ (16.2) 0.210% अफ्रो-एशियाटिक् कुशिटिक्
63 मलेशियाभाषा (मलेशियाई मलय) १.६१ (16.1) 0.209% आस्ट्रोनीशीय मलय-पोलिनीशियन
64 सिबुआनो १.५९ (15.9) 0.206% आस्ट्रोनीशीय मलय-पोलिनीशियन
65 नेपाली १.५८ (15.8) 0.205% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
66 मेसोपोटामियन-अरबी १.५७ (15.7) 0.204% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
67 असमिया १.५३ (15.3) 0.199% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
68 सिन्हल १.५३ (15.3) 0.199% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
69 उत्तरीयकुर्दी १.४६ (14.6) 0.190% हिन्द-यूरोपीय ईरानीय
70 हिजाझी-अरबी १.४५ (14.5) 0.188% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
71 नाइजीरियन फुल्फुल्दे १.४५ (14.5) 0.188% नाइजर्-काङ्गो सेनेगाम्बियन
72 बोआरिश्च १.४१ (14.1) 0.183% हिन्द-यूरोपीय जर्मेनिक
73 दक्खिन-अजर्बैजानी १.३८ (13.8) 0.179% तुर्की ओझुज्
74 यूनानी १.३१ (13.1) 0.170% हिन्द-यूरोपीय यूनानीय
75 चटगाँवी १.३० (13.0) 0.169% हिन्द्-यूरोपीय हिन्द-आर्य
76 कजाक् १.२९ (12.9) 0.168% तुर्की किपचक्
77 दक्खिनी १.२८ (12.8) 0.166% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य
78 हङ्गेरियन १.२६ (12.6) 0.164% यूरालिक फिनो-ऊग्रिक
79 किन्यार्वाण्डा १.२१ (12.1) 0.157% नाइजर्-काङ्गो बण्टू
80 जुलु १.२१ (12.1) 0.157% नाइजर्-काङ्गो बण्टू
81 दक्खिनलेवण्टीय-अरबी १.१६ (11.6) 0.151% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
82 टुनिशियन-अरबी १.१६ (11.6) 0.151% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
83 सानानी-अरबी १.१४ (11.4) 0.148% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
84 उत्तरमीन १.१० (11.0) 0.143% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
85 दक्खिनपश्तो १.०९ (10.9) 0.142% हिन्द-यूरोपीय ईरानीय
86 रुण्डी १.०८ (10.8) 0.140% नाइजर्-काङ्गो बण्टू
87 चेक् १.०७ (10.7) 0.139% हिन्द-यूरोपीय बाल्टो-स्लाविक
88 ताईजी-अदनी-अरबी १.०५ (10.5) 0.136% अफ्रो-एशियाटिक् सामी
89 उइगुर् १.०४ (10.4) 0.135% तुर्की कर्लूक्
90 पूर्वमीन १.०३ (10.3) 0.134% चीनी-तिब्बतीय चीनीय
91 सीलेटी १.०३ (10.3) 0.134% हिन्द-यूरोपीय हिन्द-आर्य

नेश्नल् इसीक्लोपीडिन् (२०१०) edit

नीचे देल सारणी स्वीडिश बिश्वकोश नेश्नल् इसीक्लोपीडिनके २००७ सन्स्करणमे मूलबक्ताके अनुमानित सङ्ख्या अनुसार शीर्ष १०० भाषाके सूचीबद्ध करहे । काहेकि अलिगे-अलिगे देसमे जनगणनाके बिधि ढेर भिन्न होवहे, आउ ई देखित कि कुछ देस अपनी जनगणनामे भाषाके रिकॉर्ड् न करहथ, मूलबक्ता वा सम्पूर्ण बक्ताद्वारा भाषाके कौनो सूची प्रभावी रूपसे अनुमान पर आधारित होवहे । २०१० से आजतक अनुमानो प्रदान कैल गेलहे ।[8]

शीर्ष इगारह भाषामे राष्ट्रीय नेश्नल् इसीक्लोपीडिन् के २००७ सन्स्करणसे अतिरिक्त डेटा शामिल हे । 95 मिलियन् (९.५ करोड़) से ऊपरके सङ्ख्याके निकटतम 5 मिलियन् (५० लाख) तक पूर्णाङ्कित कैल गेलहे ।

जनसङ्ख्यानुसार शीर्षभाषा नेश्नल् इसीक्लोपीडिन् अनुसारम्
श्रेणी भाषा मातृभाषा
बक्ताः
मिलियने
२००७ (२०१०)
बिश्वजनसङ्ख्याके
प्रतिशत
(२००७)
1 मन्दारिन (सम्पूर्ण शाखा) 935 (955) 14.1%
2 स्पैनिश 390 (405) 5.85%
3 अङ्ग्रेजी 365 (360) 5.52%
4 हिन्दी[9][10] 295 (310) 4.46%
5 अरबी 280 (295) 4.23%
6 पुर्तगाली 205 (215) 3.08%
7 बाङ्ला 200 (205) 3.05%
8 रूसी 160 (155) 2.42%
9 जापानी 125 (125) 1.92%
10 पञ्जाबी 95 (100) 1.44%
11 जर्मन 92 (95) 1.39%
12 जावाभाषा 82 1.25%
13 वू (सङ्घायीय सहित) 80 1.20%
14 मलय (इण्डोनेशियाई भाषा आउ मलेशियाई भाषा सहित) 77[6] 1.16%
15 तेलुगु 76 1.15%
16 बियतनामी 76 1.14%
17 कोरियाई 76 1.14%
18 फ्रेञ्च 75 1.12%
19 मराठी 73 1.10%
20 तमिल् 70 1.06%
21 उर्दू 66 0.99%
22 तुर्की 63 0.95%
23 इतालवी 59 0.90%
24 यू (कण्टोनी सहित) 59 0.89%
25 थाई 56 0.85%
26 गुजराती 49 0.74%
27 जीन 48 0.72%
28 दक्षिणीयमीन (होकियन तिययू सहित) 47 0.71%
29 फारसी 45 0.68%
30 पोलिश 40 0.61%
31 पश्तो 39 0.58%
32 कन्नड 38 0.58%
33 शियङ्ग् 38 0.58%
34 मलयाल 38 0.57%
35 सुण्डाभाषा 38 0.57%
36 हौसा 34 0.52%
37 ओड़िआ (उड़िआ) 33 0.50%
38 बर्मी 33 0.50%
39 हाक्का 31 0.46%
40 युक्रेनियन 30 0.46%
41 भोजपुरी 29[11] 0.43%
42 तगालोग् (फिलिपीनो) 28 0.42%
43 योरुबा 28 0.42%
44 मैथिली 27[11] 0.41%
45 उजबेक 26 0.39%
46 सिन्धी 26 0.39%
47 अम्हारिक 25 0.37%
48 फुला 24 0.37%
49 रोमानियन 24 0.37%
50 ओरोमो 24 0.36%
51 इग्बो 24 0.36%
52 अजर्बैजानी 23 0.34%
53 अवधी 22[11] 0.33%
54 ग्यन् चीनी 22 0.33%
55 सिबुआनो (विसायन्) 21 0.32%
56 डच 21 0.32%
57 कुर्दी 21 0.31%
58 सर्बो-क्रोएशियन 19 0.28%
59 मालागासी 18 0.28%
60 सराइकी 17[12] 0.26%
61 नेपाली 17 0.25%
62 सिन्हल 16 0.25%
63 चटगाँवी 16 0.24%
64 झुआङ्ग् 16 0.24%
65 ख्मेर् 16 0.24%
66 तुर्कमेन् 16 0.24%
67 असमिया 15 0.23%
68 मधुर 15 0.23%
69 सोमाली 15 0.22%
70 मारवाडी 14[11] 0.21%
71 मगही 14[11] 0.21%
72 हरियाणवी 14[11] 0.21%
73 हङ्गेरियन 13 0.19%
74 छत्तीसगढी 12[11] 0.19%
75 यूनानी 12 0.18%
76 चेवा 12 0.17%
77 दक्खिनी 11 0.17%
78 आकान् 11 0.17%
79 कजाक् 11 0.17%
80 उत्तरमीन 10.9 0.16%
81 सीलेटी 10.7 0.16%
82 जुलु 10.4 0.16%
83 चेक 10.0 0.15%
84 किन्यार्वाण्डा 9.8 0.15%
85 ढूण्ढारी 9.6[11] 0.15%
86 हेतीय क्रियोल् 9.6 0.15%
87 पूर्वमीन (फूझो बोली सहित) 9.5 0.14%
88 इलोकानो 9.1 0.14%
89 क्वेचुआ 8.9 0.13%
90 किरुण्डी 8.8 0.13%
91 स्वीडिश 8.7 0.13%
92 ह्मोङ्ग् 8.4 0.13%
93 शोना 8.3 0.13%
94 उइगुर् 8.2 0.12%
95 हिलिगेनन भाषा (विसायन्) 8.2 0.12%
96 मोस्सी 7.6 0.11%
97 कोसा 7.6 0.11%
98 बेलारूसी 7.6[13] 0.11%
99 बलूची 7.6 0.11%
100 कोङ्कणी 7.4 0.11%
कुल 5,610 85%

सीआईए, २०१८ edit

सीआईए (CIA)-अनुसार, २०१८ बरिसमे अधिकान्शभाषित प्रथमभाषा हल -[14]

जनसङ्ख्यानुसार शीर्ष प्रथमभाषा सीआईए अनुसार[14]
श्रेणी भाषा बिश्वजनसङ्ख्याके
प्रतिशत
(२०१८)
1 मन्दारिन चीनी 12.3%
2 स्पैनिश 6.0%
3 अङ्ग्रेजी 5.1%
3 अरबी 5.1%
5 हिन्दी 3.5%
6 बाङ्ला 3.3%
7 पुर्तगाली 3.0%
8 रूसी 2.1%
9 जापानी 1.7%
10 पश्चिमेयपञ्जाबी 1.3%
11 जावाभाषा 1.1%

सम्बन्धित लेख edit

सन्दर्भ edit

  1. पॉलिल्लो, जॉन् सी.; दास, अनुपम (३१ मार्च २००६). "भाषासाङ्ख्यिकीके मूल्याङ्कन - एथ्नोलॉग् आउ ओकर आगे (अङ्ग्रेजी: Evaluating language statistics: the Ethnologue and beyond)" (PDF). युनेस्को साङ्ख्यिकी सन्स्था. पपृ॰ 3–5. अभिगमन तिथि १७ नवम्बर २०१८.
  2. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  3. 3.0 3.1 Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  4. 4.0 4.1 हिन्दी-उर्दू प्रायः एगो हिन्दुस्थानीभाषाके मानकीकृतपञ्जिका नियन बर्गीकृत होवहे ।
  5. 5.0 5.1 राष्ट्रीय सीमापर भाषा अपेक्षा एगो अलिगे लिपिद्वारा परिभाषित
  6. 6.0 6.1 इण्डोनेशियाई बोलेवालाके अधिक दक्षताके चलते, कुछ जनके तर्क हे जे ई सङ्ख्या एथ्नोलॉग् द्वारा प्रथमभाषा (जैसे, जावाभाषा) के रूपमे परिभाषित कैल गेल सङ्ख्यासे ढेर जादे होवेके चाहि, जेकर अनुमान २१.५ और २६.८ करोड़ (215 से 268 मिलियन्) के बीच हे ।
  7. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Wp/mag/Citation/CS1/Suggestions' not found.
  8. Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" [२००७ बरिसमे बिश्वस्य १०० बृहत्तमभाषा], इसीक्लोपीडिन् मे । शीर्ष दर्जन भाषालागि तारा चिन्हा (*) २०१० के अनुमाना के दर्शावहे ।
  9. हिँया खाली आधुनिक मानक हिन्दियेके उल्लेख कैल गेलहे । भारतके जनगणना हिन्दीके ढील आउ व्यापक आधार पर परिभाषित करहे । एकरामे सम्पूर्ण हिन्दुस्थानीभाषा शामिल नै हे, खाली एकर हिन्दीपञ्जिका शामिल हे । मानक हिन्दीके अतिरिक्त, एकरामे देवनागरी लिपिमे लिखल हिन्दीसमूहके अन्तर्गत अवधी, ढूण्ढाड़ी, भोजपुरी, हरियाणवी आदि सहित अन्य हिन्द-आर्यभाषाके समूह शामिल हे, जिनखर २००१ मे ४२.२ करोड़ (422 मिलियन) से अधिक मूलबक्ता हलन । हालाङ्कि, जनगणना मानकहिन्दी, उपरोक्त भाषासभ आउ अन्य भाषाके हिन्दीसे अलिगे मातृभाषाके रूपोमे मान्यता दे हे, आउ ईसभ भाषालागि अलिगे-अलिगे डेटा प्रदान करहे ।
  10. Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2000 (बक्तासभके भाषाके आउ मातृभाषाके बलके सारान्श - २०००), भारतके जनगणना, २००१
  11. 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 ऊ पूर्ण बक्ताके खाली एगो अन्श हे; अन्य लोगके गणना हिन्दीके अन्तर्गत कैल जाहे काहेकि ऊ अपन भाषाके हिन्दीके उपबोली मानहथ ।
  12. सङ्ख्याके उपरोक्त पञ्जबियोमे गिनल जा सकहे ।
  13. खाली आधे लोग अपन घरेलूभाषाके रूपमे बेलारूसीके उपयोग करहथ ।
  14. 14.0 14.1 "Most spoken languages in the World [बिश्वके अधिकान्श भाषितभाषा]". अभिगमन तिथि १ जनवरी २०२२.