Wt/zea/groen

Zeêuws

Verschillende tinten groen.

Etymologie

Middelnederlands groen, gruen, Oudnederlands *gruon, van Oergermaons *grōniz. Verwant mee groeie en gos; meschien van d'n Indogermaonse wortel *ǵhrh₁- 'groeie', mae volgens nieuwe generaoties taelkundigen eit 't gin cognaoten buten de Germaonse taelen.

Betêkenisse

groen bievoegelijk naemwoôrd of zelfstandig naemwoôrd o

1. Kleur in de midden van 't zichtbaer spectrum, de kleur van gos en vee aore planten.
   • Ei je dien auto ok in 't groen?
2. Schoef, uutgelaete (van kinders gezeid)
3. Onervaeren
   • Arjaon kan d'r wè wat van, maer 'ie is nog zò groen eej...
4. Milieuvriendelijk

Uutspraek

[ɣ˕ru(ˑ)n], [ɦru(ˑ)n]

Verbugienge

groene, groenen; partitieve genitief groens; verkleinwoord groentje

trappen van vergliekienge

groen(d)er, groenst

Uutdruksels

• Groen en geel zieë
• Groen zieë van jaloezie
• Je bin nog groen achter jen oôren, je kom net kieke
• Op z'n groentje weze, op dreef weze
• ʼIe is groen op z'n rugge Land-van-Axels, 'ie is te beroerd vò te werken
• D'n dieën eit 't groen in z'n 'anden (Kedamme), dieën is vreêd goed mee planten

Saemenstelliengen en afleiiengen

groenienkel groenmoes

groensel groente

groenwuuf ontgroene

Ontlêniengen in aore taelen

• goeoen Aucaons
• groen Neger'ollands
• gruin Skepi
• grun Berbice-Nederlands, Neger'ollands, Sranantongo
• guúun Saramaccaons

Vertaeliengen

kleur

• Araobisch: أَخْضَر‎ (ʾaḵḍar) m, خَضْرَاء‎ v
• Braebants: gruun, groen (Markiezaots) grien (in Zuud-Braebantse dialecten mee ontrondienge)
• Chinees (Mandarijn): 綠色的, 绿色的 (lǜsè de)
• Duuts: grün
• Frans: vert
• Westerlauwers Vries: grien
  • Hindeloôpers: green
• Hindi: हरा (harā), सब्ज़ (sabz)
• Iengels: green
• Japans: 緑の (みどりの, midori no), 青い (あおい, aoi)
• Kleverlands: gruun
• Latijn: viridus

• Limburgs: gruun (westelijk), greun (oôstelijk), grien, green (westelijk resp. oôstelijk mee ontrondienge), grun (zuudoôstelijk), gruin (Sittard, Herkenbosch)
• Nederlands: groen
• Nedersaksisch/Platduuts:
  • gruun (Urkers, Sallands, Veluws, Drents, West-Achter'oeks)
  • greun (Twents, Oôst-Achter'oeks)
  • gruin (Greuniengs, Vriezenveens)
  • grön, gröin (in Duutsland)
• Oudgrieks: χλωρός (chlooros)
• Portugees: verde
• Russisch: зелёный (zeljónyj)
• Spaons: verde
• Swahili: kijani

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 295

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 114

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'groen'