Wt/zea/diek

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands dijc en Oudnederlands dīc van Oergermaons *dīkaz. Beteikenisse loôpt uut mekaore: Oudnoôrds diki en Duuts Teich bin poelen, Iengels ditch is 'n dulve, Westerlauwers Vries dyk kan ok gewoon 'n wegt weze. Ênigste verband is 'delve' en misschien 'waeter'. Verband mee Latijns fīgere 'steke, delve' is vògesteld mae twuvelachtig.

Omschrievienge

diek m

1. aeren wal om 't waeter van 't land te kêren
2. aeren walletje om tweê landjes te scheien; meêsta diekje

Uutspraek

[dik]

Verbugienge

dieken meêrvoud, diekje verkleinwoôrd

Afleiiengen

• butendieks
• diekbaer
• dieke(n)
• dieker

Saemenstelliengen

diekdalf diekdelver diekgeld diekgeschot

diekpenniengen diekpit diekschorre

diekschouw diekstael krabbendiekje

Uutdruksels

• Eên d'n diek opjaege, iemand ontslae of in andere zin wegstiere
• Da briengt aerde/zoôien an d'n diek, dat 'elpt
• Z'n guus an d'n diek (lanst d'n diek, lanst dieken en wegen) laete lôpe, nie goed nae z'n guus omkieke
• An d'n diek opgekweêkt weze, gin fatsoen è
• Plat op d'n diek komme, rechtuut zeie wat-a je bedoelt
• Ergest mee over d'n diek komme, 'n plan opbrienge
• Gliek over d'n diek, aer over aer, of aollebei op 'tzelfde moment mee je ruilwaeren op taefel
• ʼIe is zò riek as kiek-op-d'n-diek (as Piet-over-d'n-diek), vreêd aerm
• Bie 'eur komt 't waeter gauw over d'n diek, z'uult noga makkelijk
• ʼIe is uut d'n diek gekapt, grof, ruug van aerd
• ʼt Is 'n stik uut d'n diek, 'n vrouw mee kruum an d'r broek, ok: ʼn wuuf as 'n diek
• ʼt Is t'r eên van de slaopenden diek, vreêd lui
• Van d'n diek rolle, 'n ongeluk kriege
• ʼt Is zò vast as 'n diek, da's glad zeker
• D'r is gin diek of dam meêr an te doeën, niks meêr an te doeën

Varianten

• -dieke (in pleknaemen)

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Duuts: Deich m
• Frans: digue v, levée v
• 'Ollands: dijk, daik, doik (West-Vries), diek (Enk'uzens, Wieriengs, Tessels), dik (Svôres) g/m
• Iengels: dike, levee (Amerikaons-Iengels)
• Limburgs: diek (oôstelijk) m
• Middelnederlands: dijc m

• Nederlands: dijk m
• Nedersaksisch/Platduuts: diek g/m
• Oôst-Vlaems: dijk m Land-van-'Ulsters
• Oudnederlands: dīc m, dam m
• Spaons: dique
• Westerlauwers Vries: dyk g
• West-Vlaems: diek, dik m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 174

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank