Wt/zea/blaeze

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands blasen en Oudnederlands blāsan van Oergermaons *blēsaną. Dit woôrd ao ok 'n variant *blēaną, wat bievòbbeêld d'n Iengelse vurm blow verklaert. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *bʰleh₁-.

Omschrievienge

blaeze

1. werkwoôrd geconcentreerd uutaeseme, mee getuite lippen
2. werkwoôrd spuitende uutaeseme, zòas walvisachtigen doeë
3. werkwoôrd op 'n fluit of ander blaesinstrument spele
4. werkwoôrd blaoistere, roenke (van vier)
5. zelfstandig naemwoôrd v opzettienge van 't bovenste vel, mee vocht d'r net onder, bladder, bleine
6. zelfstandig naemwoôrd v bobbel, luchtbelle op 't waeter
7. zelfstandig naemwoôrd v orgaon daerin de pis verzaemeld oôr

Uutspraek

[ˈblɛːzə]

Verbugienge

blaezen meêrvoud, blaesje verkleinwoôrd

Vervoegienge

infinitief	blaeze(n)
gerundium	te blaezen(e)
tegewoordigen tied	ik blaes	oôns blaeze(n)
	jie blaest (blaeze)	julder blaeze(n)
	'ie blaest	'ulder blaeze(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie blaesde, blaeze(n)de, blies	oôns, julder, 'ulder blaesde(n), blaeze(n)de, blieze(n)
gebieënde wieze	blaes(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	blaezende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)eblaeze(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Opmerkienge: vanous eit dit woôrd 'n zwakke flejen tied. De sterke vurmen bin deu schoolinvloed ingevoerd; somties is t'r verschil tussen ik blies (op 'n fluit) en ik blaesde (in 't eten).

Afleiiengen

• blaezer

Saemenstelliengen

• blaesbalke
• blaespupe

Uutdruksels

• Wat roakt dat 'ier? Neemt de pupe in blaest in 't vier! (Brouwers'aeven)
• blaesjes maeke, zeêpbobbels blaeze
• ʼt Regent blaesjes, murge weêr, as 't vreêd 'ard regent, is t'r meêr regen op komst
• Da sa wè koele zonder blaezen, da gae vanzelf weêr over
• In kouwe pap blaeze, z'n eige nôdeloôs druk maeke
• Blaeze as 'n noôrdkaoper/bruunvis/Kaopsen end, vreêd blaeze
• ʼk Zou je blaeze (a je blom was), 'k zou je danke, jie liever as ik
• Even blaeze, even op aesem komme (tussen zwaer werk deu)
• Ik bin 'n 'eêl ende geblaeze, m'n geld is naebie op

Aore vurmen

• blaèze, blaèzen Zuud-Bevelands
• blaoze, Burgerzeêuws
• blaozen Zeêuws-Vlaonderen

Ontlêniengen in aore taelen

• blasi Berbice-Nederlands
• blaas, aass, blās, blaes Neger'ollands
• blas Papiaments

Vertaeliengen

mee kracht uutaeseme

• Afrikaons: blaas
• Araobisch: نَفَخَ‎ (nafaẖa)
• Berbice-Nederlands: wai, blasi
• Chinees (Mandarijn): 吹 (chuī)
• Duuts: blasen, pusten
• Esperanto: blovi
• Frans: souffler
• 'Ollands: blaze, blaeze (Oud-Zuud-'Ollands), blaoze (Utrechts, Amsterdams), bleze (West-Fries)
• Iengels: blow
• Italiaons: soffiare
• Limburgs: blaoze, bloze (Mestricht, 'Euvelland)

• Nederlands: blazen
• Nedersaksisch/Platduuts: blaozen, poesten
• Oôst-Vlaems: blaozen
• Portugees: soprar, bufar
• Russisch: дуть (doetʹ), ду́нуть (doénoetʹ) of поду́ть (podoétʹ) imp.-perf. paer
• Spaons: soplar
• Swahili: -puliza
• Westerlauwers Vries: blaze, blieze (verouwerd)
  • Hindeloopers: bleze
  • Terschellienges: bliize
• West-Vlaems: bloazen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 102-3

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 66

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'blazen'