Zeêuws edit
Etymologie edit
- (lichtende brand): Van Middelnederlands vier, ontronde neffenvurm van vuur, uut Oudnederlands fuir, van Oergermaons *fūr en uutendelienge van Proto-Indogermaons *péh₂u; 'n n/r-stam, wat de lèste letter ok wee verklaert. Vergliek Oudgrieks πύρ pūr, Umbrisch pir, Armeens հուր hur, Tochaars A por, Tochaars B pūwar, Hetitisch 𒉺𒄴𒄯 paḫḫur. Van de n-stam kom d'n Oergermaonse variant *fūn; daevandaene è me 't Zeêuwse woord voenke.
- (telwoôrd): Van Middelnederlands vier, van Oudnederlands vier, ouwer viuwar, over Oergermaons *fedwōr uut 't Oer-Indo-Germaonse *kwétuōres; 't getal is in elken Indo-Germaonse taele te vinden.
Beschrievienge edit
vier
- zelfstandig naemwoôrd o brandend, oplichtend gas, dikkels ontsnappend uut brandende vaste stoffen of vloeistoffen
- Gangreen, afgesturve stik weefsel
- De buurman ei 'eêl z'n leve gesmookt en niks an sport gedae. Daer eit 'n noe 't vier van in z'n teeën.
- telwoôrd eên meêr as drie, tweê plus tweê en tweê mael tweê; voraol in attributief gebruuk
- ʼn 'Ond ei vier poôten.
- zelfstandig naemwoôrd m 't ciefer 4
- Ik stae 'n vier vò Iengels, 'k è d'r ok glad niks an gedae de leste maenden.
- werkwoôrd Gebiejende wieze (nessens viert) en eêste persoon ienkelvoud (nessen viere) van viere(n)
Uutspraek edit
[viːr]
Verbugienge edit
- zelfstandig naemwoord
meêrvoud vieren, verkleinwoôrd viertje
- getal
Saemenstelliengen en afleiiengen edit
- zelfstandig naemwoord
- getal
Uutdruksels edit
- As 't vier an z'n voeten komt, as 't 'm te benaeuwd oor
- ʼt Is in 't vier gebleve, nie gelukt
- Ik zitte tussen tweê vieren in 'n assie'oôp, ik kan gin kante op
- Ie loôp mie z'n voeten in 't vier, 'ie kan elk moment wegmoete (meêstentieds: z'n vrouwe verwacht 'n kind)
- De tange leit in 't vier, 'tzelfde
- Ergest vier op geve, z'n eige ergest over opwinde
- ʼt Vier in z'n 'emde è, opgewonde weze
- Dae zu je 't vier in j'n 'emde nie van kriege, da's gin sterke kost/drank (dikkels van thee gezeid)
- Je klets van paeren braoie en je vier is uut, je bin vreêd vee van plan mae je kan d'r nog nie an beginne
- Zonder vier of flet zitte, uut de gezellig'eid zitte
- Zonder vier of voenke zitte, in de kou zitte
- Viertje an'ouwe, oud kinderspel
- Vier uren 'ouwe, rust op 't land mee boterammen in de naemiddag
- Hoe kan je vier van vier ofneme, in vier overhouwe? (Goerees)
Ontlêniengen in aore taelen edit
- zelfstandig naemwoord
- fi Neger'ollands
- fir Skepi
- vier Neger'ollands
- getal
- firi Berbice-Nederlands
- vier, fi Neger'ollands
- firi Skepi
- vier Sranantongo
Alternatieve spelliengen edit
- vie:r Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
N.B.: 't Woordenboek geef 't verschil tussen de korten ie en de langen ie: consequent weer. De meêste schrievers die de Woordenboekspellienge gebruke, doeë dat nie en laete dieën dubbelden punt weg.
Verwante begrippen edit
- natuurverschiensel
- telwoord
Vertaeliengen edit
brandende gas
telwoôrd
|
|
Bronnen edit
- Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1066-9
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank
- Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vuur' en 'vier'
Etymologie edit
Ziet bie Zeêuws.
Omschrievienge edit
vier
- vier, viere ('t telwoôrd)
- zelfstandig naemwoôrd 't ciefer 4
- eêste persoôn ienkelvoud en gebiejende wieze bie vieren
Uutspraek edit
- [viːr], [viːɹ], [viːʀ] Nederlands in Nederland
- [viːr] Belgs-Nederlands, Surinaoms-Nederlands
- [fiːr] Fries-Nederlands
- [viːʁ] Limburgs-Nederlands
Verbugienge edit
vieren datief meêrvoud, ok 't gewone meêrvoud van 't zelfstandig naemwoôrd
- rangtelwoôrd
Saemenstelliengen edit
Ontlêniengen in aore taelen edit
Ziet ok bie Zeêuws.
- vier, vir Sranantongo
Bronnen edit
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vier'