Wp/isv/Španija

Španija, služebno Kraljevstvo Španija, jest država v Zapadnoj Evropě s poněktorymi ozemjami v Afrikě črěz Gibraltarsky proliv i red ostrovov v Atlantičnom okeanu: Kanarskyh k zapadu od Sěvernoj Afriky i Balearskyh v Srědzemnom morju. S plosčju v 505990 km² Španija jest 2. najvelika država v Evropejskom sojuzu i 4. najvelika v Evropě. Naseljeńje jest veče 47.3 milionov ljudij dělaje ju 6. najljudnoju državoju v Evropě i 4. najljudnoju v ES. Glavny i najljudny grad jest Madrid.

Država

Wp/isv/Španija

špan.: España
Horugva
Gerb
Obča informacija
Polna nazva	Kraljevstvo Španija špan.: Reino de España
Himn	"Kraljevsky marš"
Glavny i najbolši grad	Madrid
Državna forma	unitarna parlamentska monarhija
Statistika
Plošča	505 990 km² (51.)
Naseljeńje	Spis (2020): 47 450 795 ljudij (30.)
Valuta	evro (EUR)
Časova zona	UTC⁠±0 to +1 (WET i CET) lětom: UTC+1 do +2 (WEST i CEST)
Kod ISO 3166	ES
<mapframe> problems: Attribute "latitude" has an invalid value Attribute "longitude" has an invalid value
Koordinaty: Template:Wp/isv/Coord

Jej evropejske ozemje nahodet se na Iberijskom poluostrovu i graničet s Portugalijeju na zapadu, Francijeju i Andoroju na sěveru i britanskoju ozemjeju Gibraltar na jugu. Afrikanske ozemje Seuta i Melija dělajut Španiju jedinoju evropejskoju državoju s ozemjami na Afrikanskom kontinentu i graničet jedino s Marokom.

Španija jest unitarna parlamentska monarhija. Vhodi v Evropejsky sojuz i NATO. Valuta Španije jest evro.

Historija

Prvymi kultrami i narodami na ozemjah sovrěmennoj Španije byli davne iberijci, kelti, keltiberijci, vaskonci, turdetanci i oksitanci. Pozdněje v krajinu prišli inozemne narody, finikijci i greki, i osnovali trgove kolonije na južnom brěgu Španije. Kartagenska država zavojevala južnu Španiju k 3. stolětju do našej ery. Poslě vojn s kartagencami ozemje zavojevala Rimska republika i kontrovala jih do upada Zapadnoj Rimskoj imperije v 5. stolětju našej ery. Rimsky vliv stal osnovoju dlja sovrěmennoj španskoj kultury.

V čas upada Zapadnoj Rimskoj imperije na ozemjah Španije stali seliti se germanske plemena iz Centralnoj i Sěvernoj Evropy. S togo časa razne česti Španije kontrolovali svebi, alanci, vandali i visigoti, a čest južnoj Španije byla zavojevanoju Bizantijskoj imperijeju. K 5. stolětju visigoti stali glavnoju močju v krajině i osnovali Visigotsko kraljevstvo, ktoro zajmalo večinstvo Iberijskogo poluostrova.

V početku 8. stolětja v Visigotsko kraljevstvo vrtgnuli arabsko vojsko halifata Umajadov, čto bylo početkom 700-lětnej musulmanskoj kontroly nad južnymi čestami Iberije. Osnovana jimi država Al-Andalus stala velikym ekonomičnym i intelektualnym srědiščem, a grad Kordoba jednym iz najvelikyh i najbogatših v Evropě. Několiko hristijanskyh kraljevstv osnovali v sěvernyh okrajinah Iberije, glavnymi iz ktoryh byli Leon, Kastilija, Aragon, Portugalija i Navara. V slědne 7 stolětij hristijanske kraljevstva vojevali s muslimanskymi za južne ozemje Iberije, čto potom historiografija nazvala "rekonkistoju" (špan.: Reconquista, «prězavojevańje»), i v koncu izigrali s upadom poslědnjego muslimanskogo kraljevstva, Kraljevstva Granady, v 1492 godu. V tymže godu Kristofor Kolumbus pribyl v Novy svět po naručkě unije Kastilije i Aragona, s ktoroj počela se jedina španska država. Poslě konca rekonkisty kralji Španije prěslědovali i proganjali etnične i religiozne menšinstva, osoblivo jevrejev i muslimanov, črěz stroj španskoj inkvizicije. Odkrytje Novogo světa stalo velikym dlja Španije i s 16. do 19. stolětja ona imala jednu iz najvelikyh kolonialnyh imperij v historiji i jednu iz prvyh globalnyh imperij.

Administrativno děljeńje

Španija děli se na 17 avtonomnyh spoločnostij i 2 avtonomnyh grada:

1. Andalusija (špan.: Andalucía)
2. Aragon (špan.: Aragón)
3. Asturija (špan.: Asturias)
4. Balearske ostrovy (špan.: Islas Baleares)
5. Kanarske ostrovy (špan.: Islas Canarias)
6. Kantabrija (špan.: Cantabria)
7. Kastilija-La-Manča (špan.: Castilla-La Mancha)
8. Kastilija i Leon (špan.: Castilla y León)
9. Katalonija (špan.: Cataluña)
10. Valensijska spoločnost (špan.: Comunidad Valenciana)
11. Estremadura (špan.: Ětremadura)
12. Galisija (špan.: Galicia)
13. La-Rioha (špan.: La Rioja)
14. Spoločnost Madrid (špan.: Comunidad de Madrid)
15. Krajina Mursija (špan.: Región de Murcia)
16. Navara (špan.: Navarra)
17. Baskska krajina (špan.: País Vasco)
18. avtonomny grad Seuta (špan.: Ceuta)
19. avtonomny grad Melija (špan.: Melilla)

Vněšnje linky

• Tutoj članok imaje prěvod iz članka "Spain" v Vikipediji na anglijskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 4.0).