Wt/zea/zieë

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands sien en Oudnederlands sian van Oergermaons *sehwaną. Uutendelienge van de wortel *sekʷ-, mee as verwanten 'Etitisch 𒊭𒀀𒆪𒉿 šakuwa 'ôgen', Tochaors A šotre, Tochaors B šotri 'laete zieë', Albanees shoh. Ei niks te maeken mee sekʷ- 'volge' (Latijn sequī), en ok nie mee sekʷ- 'zeie' (daerat oôns woôrd zeie ok vandaene komt); die drie wortel moe me as homoniemen zieë.

't Zeêuws is uniek in de taelen van de Laege Landen deudat 't van zieë 'n themaotisch werkwoôrd ei gemaekt. In de meêste zustertaelen is 't athemaotisch. De vurm ik zieën is nog 'n rest van 't ouwe athemaotische werkwoôrd.

Omschrievienge

zieë

1. mee 't ôge waerneme
2. inzieë, begriepe, 't verband tussen diengen zieë
   • Z'oôr glad op d'r kop gezete deu d'r man, mae dat wil ze zelf nie zieë.
3. (soms) kieke

Uutspraek

[ˈziː.ə]

Vervoegienge

infinitief	zieë(n)
gerundium	te zieën(e)
tegewoordigen tied	ik zie	oôns zieë(n)
	jie zie(t) (zieë)	julder zieë(n)
	'ie zie(t)	'ulder zieë(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie zag, zaeg	oôns, julder, 'ulder zaege(n), zaoge(n) zagge(n)
gebieënde wieze	zie(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	zieënde
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)ezieë
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

N.B.: ik zieën as eêster persoôn komt ok vò, zelfs buten 't en-gebied.

Saemenstelliengen

anzieë bezieë ontzieë

opzieë overzieë

Uutdruksels

• As d'aerde zieë, nae d'aerde zieë, 'n ongezond witte kleur è
• Laet nae je zieë (eêda 't erger oôrt), je liek wè zot
• Dae stae'k van te zieën, 't is toch vreêd eej
• ʼt Ziet 'rnae(r om), 't trekt 'rop, 't scheêl nie vee
  • ...of 't ziet 'rnae(r om), zò zal 't wè weze
• Me zu zieë, dat moe de toekomst uutwieze
  • zei-spreuk: Me zu zieë, zeide Louw, en de man zag noôit
• Je werk zieë, goed wete waer-a je an werkt
• ʼIe eit 'n Zurrikzeêënaer (of Zurrikzeêsen 'ond) gezieë, 'ie is vreêd lui
• Eên nie kunne zieë of luchte/lieje, niks van iemand moete wete
• Steek j'n 'and is op, dan me je zieë, as t'r eên vee op z'n bord schept
• ʼt Êne kan 't aore nie zieë, 't is 'ier vreêd 'n bende
• Ik laot wè 'n keêr zieë wiea'k zien, tegen 'n anmaetigend iemand Land-van-Kezands
• Zie mae da je..., zurg t'r zelf mae vò, da je..., kiek zelf mae, 'oe-a je...
  • ok in de verbindienge Je ku zieë da je..., je kunne d'r zelf vò zurge, da je...

Varianten

• zieën in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Aore spelliengen

• zieːə Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
• zieje

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: sien
• Araobisch: رَأَى‎ (raʾā)
• Berbice-Nederlands: kiki
• Chinees (Mandarijn): 見 (jiàn)
• Duuts: sehen
• Esperanto: vidi
• Frans: voir
• 'Ebreêuws: רָאָה‎ (ra'ah)
• Hindi: देखना (dekhnā)
• Iengels: see
• Italiaons: vedere
• Japans: 見る (みる, miru)
• Latijn: vidēre
• Limburgs: zien (westelijk), zeen (oôstelijk), zieë (zuudoôstelijk)
• Neger'ollands: kik, ki

• Nederlands: zien
• Nedersaksisch/Platduuts: zien, zeen, zain
• Oôst-Vlaems: zieën Land-van-'Ulsters
• Oudgrieks: βλέπω (blepoo), ὁράω (horaoo), εἶδον (eidon)
• Portugees: ver
• Russisch: ви́деть (vídetʹ), уви́деть (oevíedet') imp.-perf. paer
• Skepi: kika
• Spaons: ver
• Stasvries en verwanten: sien
• Swahili: kuona
• Westerlauwers Vries: sjen
  • Hindeloopers: sên
  • Terschelliengs: sjean
  • Schiermonnikoôgs: sjain
• West-Vlaems: zien, zieën

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1185-6

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 252

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank