Wt/zea/vrucht

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands vrucht(e) en Middelnederlands fruht van 't Latijnse fructus. In de Romeinsen tied direct overgenome. Tweêliengwoôrd mee fruit, wat-a via 't Frans de taele in gekomme is.

Omschrievienge

vrucht v/m

1. (botaonisch) Zaed'ouwend structuurtje an 'n bloeiende plante
2. (aolledaegs) Deêl van 'n bloeiende plante, dikkels riek gekleurd, wat eên of meêr vruchten (bet. 1) omvat; in 't biezonder die-an gegete kunne ore en zoete smaeke
   • ʼn Tomaot is botaonisch 'n schienvrucht, mae in de keuken 'n groente.
   • D'r groeide gêên vruchten 't êêle jaer, de vuulte goeng dôôd op 't land en de 'oenders leide eiers daer as je mee kon knikkere. (Jan Zwemer, De sprookjes van Moedertje Jans en de faobels van Jodocus)
3. D'opbriengst van iets ouwers, in 't biezonder errebeid
   • Fleejaer è me 'ier verwermieng angeleid, dae plukke me noe de vruchten van.
4. Ongeboren kind van 'n mense of 'n andere zoogbeêste

Uutspraek

[vrɵx̞t]

Verbugienge

meêrvoud vruchten, verkleinwoôrd vruchtje

Ontlêniengen in aore taelen

• froktu, fruktu Sranantongo
  • fruktu Surinaoms-Javaons
  • fuúta Saramaccaons
• fruktu Berbice-Nederlands
• vrucht, vrygt Neger'ollands

Vertaeliengen

zaed'ouwend uutgroeisel

• Afrikaons: vrug
• Araobisch: ثَمَرَة‎ (ṯamara(h)) v
• Chinees (Mandarijn): 果 (guǒ); 果實, 果实 (guǒshí)
• Duuts: Frucht v
• Frans: fruit m
• Westerlauwers Vries: frucht g
• Hindi: फल (phal) m, मेवा (mevā) m
• Iengels: fruit
• Japans: 果実 (かじつ, kajitsu), 果物 (くだもの, kudamono)
• Latijn: fructus Latijn, frux v, pōmum o
• Limburgs: vröch etc. v

• Middelnederlands: vrucht(e) v; ooft(e), afte o
• Nederlands: vrucht v
• Nedersaksisch/Platduuts: vröcht etc. g/v
• Oudgrieks: καρπός (karpos) m, ὀπώρα (opoora) v
• Oudnederlands: fruht v, ovit o
• Portugees: fruta v
• Russisch: плод (plod) m, фрукт (froekt) m
• Spaons: fruta v, fruto m
• Swahili: tunda kl. 5, 6
• West-Vlaems: vrucht v/m

Bronnen

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vrucht'

Nederlands

Etymologie

zaeddraeger en verwante beteikenissen

As bie Zeêuws.

vrêze

Vò 't leste in gebruuk in 't Middelnederlands, over Template:Wt/zea/onl forhta van Oergermaons *forhtaz 'bange'. Ergest onderwegt is t'r 'n zelfstandig naemwoôrd van gemaekt. Deu homoniemenvrêze is deze beteikenisse te komme vervallen.

Omschrievienge

vrucht v (m)

1. vrucht (aolle beteikenissen)
2. verouwerd vrêze; alleên nog in godsvrucht

Uutspraek

• [vrɵxt], [vʀɵxt] Nederlands in Nederland
• [vrʏçt] Belgs-Nederlands

Verbugienge

vruchten meêrvoud, vruchtje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

etymologie 1

• bosvrucht
• passievrucht
• schijnvrucht
• stervrucht
• vruchtenpers
• vruchtensap

Uutdruksels

• Aan de vruchten kent men de boom
  1. an wat 'n doed weet je wat vò mens at 't is
  2. in de guus 'erken je d'ouwers
• Dat werpt zijn vruchten af, d'r kom winst van (nie altoos in geld)
• Ergens de vruchten van plukken, profiet ergest van è

Ontlêniengen en afstammeliengen

Ziet ok bie Zeêuws.

• vrug Afrikaons
• frugt Deens
• frukt Noors
• frukt Zweeds

Bronnen

• Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 944-5

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vrucht'