Wt/zea/vechte

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands vechten en Oudnederlands fehtan van Oergermaons *fehtaną. Veddere afkomst onbekend. Op grond van de klank leit 'n verband mee d'n Indo-Europese wortel *peḱ- 'plukke' vò d'and, daevan ok vee (as in 'beêsten') en vacht komme. 'n Verband moe dan gezocht ore in de gemaekte bewegienge ('plukke ~ snokke') Gelet op de beteikenisse zou je eêder dienke an de wortel *peug- 'vuuste' (dienk ok an Latijn pugnare 'vechte'). Dat levert wee probleme op mee de klank: 't verwachte, zwakke werkwoôrd feuchtaną zou dan 'n sterke neffenvurm *fehtaną gekrege 'ebbe moete.

Omschrievienge

vechte werkwoôrd

1. J'n eige mee geweld mee iemand treffe
   • Vroeger ee, an me 'ier stadse joengers of joengers van 'n ander durp zaege, dan goenge me altoos vechte.
2. (oneigelijk) J'n eige mee 'arte en ziele vò 'n doel inzette
   • ʼt Durp moe z'n schole 'ouwe, dae bin me noe vò an 't vechten.

Opmerkienge: dit woôrd stae nie in 't Woordenboek der Zeeuwse Dialecten, dienkelijk om-at 't gebruuk nie wezenlijk van 't Nederlands afwiekt.

Uutspraek

[ˈvæxtə]

Vervoegienge

infinitief	vechte(n)
gerundium	te vechten(e)
tegewoordigen tied	ik vecht(e)	oôns vechte(n)
	jie vecht (vechte)	julder vechte(n)
	'ie vecht	'ulder vechte(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie vocht	oôns, julder, 'ulder vochte(n)
gebieënde wieze	vecht
onvoltoôid deêlwoôrd	vechtende
voltoôid deêlwoôrd	is (g)evochte(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Dialectvarianten

• vechten in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland
• *vichte meugelijke verouwerde vurm

Ontlêniengen in aore taelen

• vekkete, fegete, figiti, figitē, fikiti Neger'ollands
  • fikiti Maegdeneiland-Creooliengels

Opmerkienge: d'Uutleênwoôrdenbanke noemt ok Berbice-Nederlands purkaru as kommende van vechte. Over de vreêmde ontwikkelienge van deze niet op mekaore liekende woôrden oôr niks gezeid.

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: stryd
• Araobisch: عَارَكَ‎ (ʿāraka), قَاتَلَ‎ (qātala)
• Berbice-Nederlands: purkaru
• Chinees (Mandarijn): 鬥爭, 斗争 (dòuzhēng)
• Duuts: kämpfen, streiten
• Frans: se battre
• Westerlauwers Vries: fjochtsje
• 'Ebreêuws: רָב‎ (rav)
• Hindi: लड़ना (laṛnā)
• 'Ollands: vechte, strije enz.
• Iengels: fight
• Italiaons: lottare, battersi

• Japans: 喧嘩する (けんかする, kenka suru)
• Latijn: pugnāre
• Limburgs: vechte, zich houwe, zich kloppe enz.
• Nederlands: vechten, strijden
• Nedersaksisch/Platduuts: vechten
• Oudgrieks: μάχομαι (machomai)
• Portugees: lutar
• Russisch: дра́ться (drátʹs'a), би́ться (bíts'a)
• Spaons: luchar
• Swahili: kupigana
• West-Vlaems: vechten, stryen, stryden

Bronnen

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vechten'

Limburgs

Etymologie

Ziet bie vechte.

Omschrievienge

vechte werkwoôrd

• vechte, strieë (van legers)

Opmerkienge: dit woôrd oor niet dikkels gebruukt vò vechten tussen mensen onder mekaore. Dat oor meêstentieds omschreven, zoas zich houwe, zich beusjtele enz.

Uutspraek

[ˈvæ¹çtə], [ˈvæ¹çte]

Vervoegienge

vechte(n) (Montforts)
tegewoôrdigen tied	ich vech	veer vechte(n)
	doe vechs	geer vech
	hae, het, det vech	zie vechte(n)
flejen tied	ich vóch	veer vóchte(n)
	doe vóchs	geer vóch
	hae, het, det vóch	zie vóchte(n)
gebieënde wieze	vech	vechtj
voltoôid deêlwoôrd	haet gevóchte(n)
onvoltoôid deêlwoôrd	vechtendj
participium	gevechte(n)

Bronnen

• Dr. P. Bakkes, Mofers Waordebook. Stichting Mofers Waordebook, Montfort, 2007: blz. 372