Wt/zea/suker

Zeêuws

Korreltjes kristalsuker.

Etymologie

Over Middelnederlands suker, Oudfrans sucre, ouwer çucre/zucre, Italiaons zucchero, Siciliaons zúccaru, Araobisch سُكَّر‎ sukkar, Perzisch شکر‎ šakar en Middelperzisch 𐫢𐫞𐫡‎ šql (šakar) van Sanskriet शर्करा śarkarā (oôrsproenkelijk 'grof zand, steênslag'). Verwant mee Oudgrieks κρόκη krokè 'kiezel'.

Omschrievienge

suker m

1. (collectief) kristal- of poeiervurmige saccharose (C₁₂H₂₂O₁₁), 'n zoete smaekende stof die-a van nature in vee planten (veraol vruchten) vòkomt, in grôte porties in zoetig'eden gestopt oor en bie verbrandienge vee energie geeft
2. (telbaer, wetenschap), ielke stof uut, 'n 'êle klasse van zukke stoffen (de sukers), mee vergliekbaere eigenschappen
3. sukerziekte, diabetes mellitus

Uutspraek

[ˈsykər]

Verbugienge

sukers meêrvoud (bet. 2), sukertje verkleinwoôrd

Opmerkienge: 't woôrd sukerei is gin afleiienge van suker, awast eit 't buten twuvel invloed op de vurmienge g'aod.

Saemenstelliengen

bloedsuker kristalsuker middelbaste suker platte suker sukerballetje sukerbête sukerbolletje sukerbroôd

sukerbroôdskôle sukergoed sukerpee sukerpeegriep sukerpeeriek sukerriet sukersausje

sukerspek sukerspekdôze sukerspek'aor sukertaerte sukerwaofel sukerzand sukerziekte

Uutdruksels

• wat vò suker opete, zòmae zonder te vraegen wat van 'n ander anneme
• ’t Is of t'r suker mee pollepels t'eten is, d'r komme dae vreêd vee mensen over de vloer
• ’t Lieken wè of t'n suker an z'n 'ielen 'angende eit, die eit noga wat volk achter z'n an lôpe

Ontlêniengen in aore taelen

• sikri Berbice-Nederlands
• súklì Ewe
• sikle, sukle Ga
• sukker, schukker, suku Neger'ollands
  • suku, sukut Maegdeneiland-Creooliengels
• súki Saramaccaons
• sukuru Skepi
• sukru Sranantongo
  • shikarho Arowaks
  • soekoeoe Aucaons
  • sukuru, sukulu Caribisch
  • sukru Sarnami
• asíkré Twi

Vertaeliengen

saccharose

• Afrikaons: suiker
• Araobisch: سُكَّر‎ (sukkar) m
• Berbice-Nederlands: sikri
• Chinees (Mandarijn): 糖 (táng)
• Duuts: Zucker m
• Frans: sucre m
• Hindi: चीनी (cīnī) v, शर्करा (śarkarā) v, शक्कर (śakkar) v
• Iengels: sugar
• Italiaons: zucchero m
• Japans: 砂糖 (さとう, satō)
• Latijn: saccharum o
• Limburgs: sókker enz. m
• Nederlands: suiker m

• Nedersaksisch/Platduuts: suker, soeker, Sucker, Zucker, Zocka (Plautdietsch) g/m
• Oôst-Vlaems: suiker, suikere m?
• Oudgrieks: σάκχαρ (sakchar) o
• Poôls: cukier m
• Portugees: açúcar m
• Russisch: са́хар (sáchar) m
• Skepi: sukuru
• Spaons: azúcar m/v
• Swahili: sukari kl. 9, 10
• Westerlauwers Vries: sûker g
  • Schiermonnikoôgs: súker m
• West-Vlaems: suker m
• Zweeds: socker o

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 962-3

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Iengelstaelige Wiktionary bie sugar
• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'suiker'

Middelnederlands

Etymologie

Van Oudfrans sucre, sinds midden dartienden eêuw bekend. Ziet vadder bie Zeêuws.

Omschrievienge

suker m, o

• suker (altoos de rietsuker, bêtesuker was nog nie bekend)

Uutspraek

/ˈsyːkər/ (westelijk), /ˈsuːkər/ (oôstelijk)

Verbugienge

As 't mannelijk is.

nom.	die suker
gen.	des suker[s]
dat.	den sukere
acc.	den suker

Varianten

• sucker
• suycker
• zucker
• chuker

Afstammeliengen

• suiker Nederlands
  • suiker Afrikaons
    • swikiri Noôrd-Sotho
    • tsukiri Tswana
    • swekile Xhosa
    • shukela Zoeloe
    • tswekere Zuud-Sotho
  • සූකිරි (sūkiri) Cingalees
  • sukker Deens (kan ok uut 't Nedersaksisch/Platduuts komme)
  • súkri Kristang (Malacca-Portugees)
  • sucker Mardijker
  • šó:kal Munsee-Delaware
  • Sseuker Nedersaksisch/Platduuts (Westfaols)
  • sukker Noors (kan ok uut 't Nedersaksisch/Platduuts komme)
  • panseiku Papiaments
  • suikertje Petjoh
  • suiker Sranantongo
  • šó:k:ǝl Unami-Delaware
  • socker Zweeds (kan 'eêl goed uut 't Nedersaksisch/Platduuts komme)
    • sokeri Fins
• suker Zeêuws
  • súklì Ewe
  • sikle, sukle Ga
  • sukker, schukker, suku Neger'ollands
    • suku, sukut Maegdeneiland-Creooliengels
  • súki Saramaccaons
  • sukuru Skepi
  • sukru Sranantongo
    • shikarho Arowaks
    • soekoeoe Aucaons
    • sukuru, sukulu Caribisch
    • sukru Sarnami
  • asíkré Twi

Bronnen

• Middelnederlands Woordenboek

• Vroegmiddelnederlands Woordenboek