Wt/zea/pad

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands pat en Oudnederlands path van Oergermaons *paþaz; 't mannelijk geslacht in 't Zeêuws is dus authentiek. 't Woôrd doet dienke an onder meêr Oudgrieks πάτος patos, Oudiers path en Sanskriet पथिन् pathin. 't Zou dan feitelijk volgens de klankwetten mee 'n f- moete beginne mae 't komt zò moôi overeên dan geleêrden dienke an 'n vroege ontlênienge deu 't Oergermaons an 'n aore Indo-Europese taele. Dan komt 't van de wortel *pent- en is 't ok verwant mee pont (van Latijns pons 'brugge') en vinde.

Omschrievienge

pad m

1. smaolle wegt of straetje, in de regel geschikt vò 'n mens of paerd mae nie altoos vò 'n waegen
2. wegt of baene in 't aolgemeên
3. wegt, route, de gebrukelijke of meêst logische gank van d'êne nae d'aore plekke.
   • Eula mevrouw, kan 'k joe de pad vraege?

Uutspraek

[pɑt]

Verbugienge

meêrvoud

• paen, paejen Goerees, Flakkees, Zeêuwse Eilanden
• paon, paojen Zeêuws-Vlaonderen
• patten Walchers, Zuud-Bevelands, Schouwen-Duvelands, Land-van-Kezands (nessens de sterke vurmen)

verkleinwoôrd

• paedje Goerees, Flakkees
• padje Zeêuwse Eilanden, Zeêuws-Vlaonderen

Saemenstelliengen

Broôdpad fietspad padschoôn

padweie ruterpad voetpad

Uutdruksels

• De pad loôp lanst de deure, 't leit vò 't griepen, 'k zou die gelegend'eid nie laete lôpe
• Z'n padje schoônmaeke, schoônv(a)ege, z'n rol in 'n vule zaek ontkenne of klein praote
• Ergest de pad werm'ouwe, ergest vee op bezoek komme
• De pad wieze, iemand zeie 'oe a j' ergest komt
• De pad vraege, vraege 'oe a j' ergest komt
• Saemen op pad gae
  1. saemen uutgae
  2. an 'n saemenwerkienge beginne
• ʼt Gae weêr d'ouwe pad op, me maeke weêr d'ouwe fouten (ondanks goeie bedoeliengen om 't aors te doeën)
• ʼn raore/vremde pad gae, ok: nie glad eêrlijk/open weze
• De pad begint op te korten, me komme korterbie
• Z'n padje korte, nae 'n bezoek weêr weggae
• Ie za z'n padje wè korte, dieën redt z'n eige wè in 't leven
• Nae de bekende pad vraege, vraege nae wat-a je allank a weet
• op (de) pad
  1. onderwege, van d'êne nae d'aore plekke an 't gaen
  2. figuurlijk: in de moederbuuk (van 'n kind gezeid): Z'ei drie guus, de vierde is onderweg
  3. figuurlijk: in de maek: Dat stik over 800 jaer stasrechten is op de pad, dat è'k deze weke klaer
• ʼIe is altoos op pad of onderwege, je vinde 'm noôit is tuus
• Op pad raeke, op gank komme; ok: geluk in 't spel kriege, an de winnende 'and weze
• ʼn pad op zevene, 'n grôten omwegt, 'n omslachtig werk
• Goed over de pad kunne, goed kunne lôpe (veraol van ouwe mensen of paeren gezeid)
• Nie goed van pad kunne
  1. nie goed lôpe kunne
  2. nie goed mee iemand of wat kunne avvecêre
• Dat moe van de pad, dat moet uut de wege
• Mars van 't padje, ziet da je wegkomt! (nie vreêd agressief)
• Op de Schouwse Pad / mauwe kaeter en kat, op de Schouwse Pad (tussen Aegte en Oôskappel) wier vroeger vee gevrijd

Ontlêniengen in aore taelen

• pata Berbice-Nederlands
• pad, pat Neger'ollands

Vertaeliengen

smaolle wegt

• Afrikaons: pad
• Araobisch: طَرِيق‎ (ṭarīq) m/v, صِرَاط‎ (ṣirāṭ) m
• Berbice-Nederlands: pata
• Chinees (Mandarijn): 路徑, 路径 (lùjìng)
• Duuts: Pfad m, Weg m
• Frans: chemin m
• 'Ebreêuws: דֶּרֶךְ‎ (dérech) v
• Hindi: पथ (path)
• Iengels: path
• Italiaons: sentiero m
• Japans: 通路 (つうろ, tsūro)
• Latijn: sēmita, trāmes m
• Limburgs: paad enz. o/m

• Nederlands: pad o
• Nedersaksisch/Platduuts: pad g/m?
• Oudgrieks: τρίβος (tribos) m/v
• Portugees: trilha v, camino m
• Russisch: тропа́ (tropá) v, тропи́нка (tropínka) v
• Spaons: senda v, sendero m
• Swahili: ujia kl. 9, 10
• Westerlauwers Vries: paad o
  • Hindeloopers: pad
  • Terschelliengs: pôd
  • Schiermonnikoôgs: paid
• West-Vlaems: pad m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 687-8

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd '{{{2}}}'