Wt/zea/kappe

Zeêuws

Etymologie

zelfstandig naemwoôrd

Over Middelnederlands cappe van Latijn cappa. 'tzelfde woôrd as cape.

werkwoôrd

Van Middelnederlands cappen. Komt vadder allêne in aore West-Germaonse taelen vò; afkomst onbekend. In verband gebrocht mee Spaons/Portugees capar, mae dat liek nie waerschienlijk. Meschien wè verwant an Oudiengels cippian 'afkappe, afsnieë', en daemee ok an chips.

Omschrievienge

kappe
zelfstandig naemwoôrd v

1. verouwerd boerinnemusse
2. zwaere, ouwerwesse jas vò vinters, lankrok
3. lêren verbindiengsstik tussen de staf en de gaerde van de vluie
   

werkwoôrd

4. 'out mee 'n biele afslae
   1. 't om'aelen (omkappen) van 'n boôm
   2. 't kappe in 'out (of wat aors), zonder doel om d'n boôm om t'aelen
5. uut de grond 'aele van planten, zòwè vuulte (uutdoeë) as veldvruchten
6. dêlen van kruudachtige planten afsnieë (peekoppen kappe enz.)
7. mee 't voôrbeên slae (van 'n paerd gezeid, of soms van 'n aore beêste)
8. mee geweld op 'n ander ingae
9. bos omkêre
10. (soms) aolles in êne weggiete (meêsta leegkappe)
11. kappele, vaneigen in dêlen splisse (van melk gezeid)

Uutspraek

[ˈkɑpə]

Verbugienge

kappen meêrvoud, kappetje verkleinwoôrd

Vervoegienge

infinitief	kappe(n)
gerundium	te kappen(e)
tegewoordigen tied	ik kap	oôns kappe(n)
	jie kap(t) (kappe)	julder kappe(n)
	'ie kap(t)	'ulder kappe(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie kapte(n), kappede	oôns, julder, 'ulder kapte(n), kappede
gebieënde wieze	kap(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	kappende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)ekapt
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• kap
• kappelieng
• kapper

Uutdruksels

• ’Ie is uut d'n diek gekapt, 't is nie de fienste persoôn
• Uut wat vò bos bin jie gekapt, ei je gin manieren geleêrd?
• Da kapt 't nogal in, da kom nie goed an, dat laet z'n spôren nae

Synoniemen

• (boôm om'aele, in 'n 'ard materiaol kerve) hakke Goerees, Flakkees

Aore vurmen

• kappen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

• kapu Berbice-Nederlands
• kap, kappen Neger'ollands
• kap Papiaments (kan ok uut 't 'Ollands komme)
• kap Skepi
• kapu Sranantongo
  • kapu, ngapu Surinaoms-Javaons

Vertaeliengen

mee 'n biele slae

• Duuts: hacken, abhacken
• Iengels: cut down (a tree), chop down

• Nederlands: kappen, hakken, (een boom) omhakken

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 407

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'kappen'