Wt/zea/bos

Zeêuws

Etymologie

zelfstandig naemwoôrd: Over Middelnederlands bos(ch) en Oudnederlands busc van Oergermaons *buska. Dienkelijk 'n substraotwoôrd van de Germaonse taelen, awast is t'r ok 'n verband mee d'n Indo-Europese wortel *bʰeu- 'zwelle' vògesteld.

biewoord: Van bosse/botse

Omschrievienge

bos

1. zelfstandig naemwoôrd m
   1. struuk, 'outachtige plante zonder dujelijke stam
   2. bussel, groepje bie mekaore gebonde diengen
      • ʼn Bos blommen is wè 't minste wat-a je geeft op je trouwdag.
2. zelfstandig naemwoôrd o groep bômen in dichte begroeiïenge, in Zeêland meêsta beperkt toet 't domein van 'n kasteêl of buten'uus
3. biewoord metêne, direct
4. biewoord ineêns, plotselieng
5. biewoord percies, net

Opmerkienge: Beteikenisse 4 stae nie in 't Woordenboek, mae is in de literatuur overvloejig te vinden.

Uutspraek

[bɔs]

Verbugienge

bossen meêrvoud, bosje meêrvoud

Uutdruksels

• ʼIe vliegt op as 'n bosje mee vloôien
• Die guus bin in 't bus opgekweekt, die guus è gin manieren
• ʼt Is t'r eên uut 't bos, 'ie/ze is buten 't 'uwelijk gebore
• Uut welk bus bin jie ekapt?, wae kom jie vandaene (da je zò lurp/stom doet)?
• ʼk È d'r m'n bos an, 'k è d'r m'n 'anden mee vol Land-van-Kezands

Saemenstelliengen

beierbos bosbeier bosduve

boskop boskraelen bossekel

doôrnappelbos dôrenbeierbos dôrenbos

Varianten

zelfstandig naemwoôrd

• bus Zuud-Bevelands (allêne beteikenisse 2, en dan nog ouwejaers)

biewoord

• bots

Ontlêniengen in aore taelen

• bosi Berbice-Nederlands
• bush Iengels; veraol in Caribisch-Iengels is d'n invloed van 't Zeêuws te verwachten
• boesch, bosch Neger'ollands
• busi Sranantongo
  • busi Surinaoms-Javaons

Vertaeliengen

groep dichtbegroeide bômen

• Afrikaons: woud, bos
• Araobisch: غَابَة‎ (ġāba(h)) v
• Chinees (Mandarijn): 森林 (sēnlín), 林 (lín)
• Duuts: Wald m, Forst m
• Esperanto: arbaro, forsto
• Frans: bois m
• Westerlauwers Vries: wâld o, bosk o
  • Hindeloopers: bósk
• 'Ebreêuws: יַעַר‎ (ja'ar) m
• Hindi: जंगल (jaṅgal) m, वन (van) m
• Iengels: forest, wood
• Italiaons: bosco m, selva v
• Japans: 森 (もり, mori), 林 (はやし, hayashi)
• Latijn: silva v

• Limburgs: bósj enz. meêsta m
• Middelnederlands: bos(ch) m/o, wout o (drassig bos), loo (droôg bos op zandgrond), vorst/foreest o (bos as domein), hout o
• Nederlands: bos o, woud o
• Oudgrieks: δρυμός (drumos) m
• Oudnederlands: busc (klein bosje), forest (domein), holt, lō(n) (licht bos op zandgrond), nimit (ʼeilig bos), walt (dicht moerbos), wavar, widu (bos an 't waeter)
• Portugees: floresta v, selva v, bosque m, mata v
• Russisch: лес (les) m
• Spaons: f(l)oresta v, selva v, bosque m
• Swahili: msitu kl. 3,4
• West-Vlaems: bos, bus m, o

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 129, 150

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 72

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'bos'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

bos o, vroeger ok m

1. bos (bus), biotoop dichtbegroeid mee bômen
2. bos, bussel, dichte verzaemelienge ergest van
3. trosse benaonen (Surinaoms-Nederlands)
4. bievoegelijk naemwoôrd rutje, veraol deu verlies in 't spel
5. balk (scheepvaerttaele)

Uutspraek

[bɔs]

Verbugienge

bossen meêrvoud, bosje verkleinwoord

Saemenstelliengen

bosbouw bosgeest bosneger bosrand

loofbos naaldbos oerbos parkbos

Uutdruksels

• bij bosjes, mee massa's tegliek
• Een flinke bos hout voor de deur hebben, grôte tieten è
• Iemand het bos in sturen, iemand wegstiere

Aore spelliengen

• bosch toet 1946

Synoniemen

• woud

Ontlêniengen en afstammeliengen

• bos Afrikaons
  • bosch, bossie, boschje, bush Zuud-Afrikaons-Iengels
• bos Betawi
• bos Deens
• bush Iengels
  • vee taelen, onder meêr Maltees: buxx
• bos Indonesisch
• bos Javaons
• bosu Muna
• bòshi Papiaments
• bos Ripuaorisch
• bosu Sranantongo
  • bos Surinaoms-Javaons

Bronnen

• Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 92

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'bos'