Wt/zea/doôddoeë

Zeêuws

Etymologie

Saemenstellienge uut doôd en doeë. Zuud-Nederlandse eveknie vò noôrdelijk doodmaken enz. In 't Middelnederlands nie bekènd; 't Woordenboek der Nederlandse Taal geef wè citaoten uut de zeventienden eêuw.

Omschrievienge

doôddoeë

1. 'n ende an 't leve maeke, veraol van beêsten gezeid.
2. (oneigelijk) platleie van 'n gesprek, discussie enz.
3. verdrieve (veraol in d'n tied doôddoeë)

Uutspraek

[ˈdʊɐt̚ˌduːwə]

Vervoegienge

infinitief	doôddoeë(n)
gerundium	doôd te doeën(e)
tegewoordigen tied	ik doe(ë) doôd	oôns doeë(n) doôd
	jie doe(t) doôd (doeë(n) doôd)	julder doeë(n) doôd
	'ie doe(t) doôd	'ulder doeë(n) doôd
flejen tied	ik, jie, 'ie dee doôd	oôns, julder, 'ulder deje(n) doôd
gebieënde wieze	doe(t) doôd
onvoltoôid deêlwoôrd	doôddoeënde
voltoôid deêlwoôrd	ei doôd(g)edae(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Ziet ok bie doeë.

Uutdruksels

• ʼIe doe gin beêsje doôd, 'ie doe niemand kwaed
  • ʼIe za dit en 'ie za dat, maer 'ie doe gin beêstje doôd, 'ie maek vee van z'n neuze, maer as 't 'rop ankomt, durft 'n niks doeë
• ʼIe ei gin luus om doôd te doeën, 'ie ei gin naegel om z'n gat te krauwen, 'ie is vreêd aerm

Verwant in beteikenisse

• slachte
• vermôre

Aore spelliengen

• dôôddoe:e Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
• dôôddoeë, dôôddoewe angepaste Woôrdenboekspellienge

Vertaeliengen

't leven beëndige, liefst zonder naedruk op geweld of ethiek

• Afrikaons: doodmaak
• Araobisch: موت (mawwata), قَتَلَ‎ (qatala) (eêder 'vermôre')
• Chinees (Mandarijn): 殺, 杀 (shā)
• Duuts: töten
• Frans: tuer
• Westerlauwers Vries: deameitsje
• 'Ebreêuws: הרג‎ (héreg)
• Hindi: मार डालना
• 'Ollands: doôdmaeke (ouwerwes Zuud-'Ollands), doôdmake (Noôrd-'Ollands), doôdmaoke (Utrechts)
• Iengels: kill, put to death
• Japans: 殺す (ころす, korosu)

• Latijn: occidere
• Limburgs: doeje enz.
• Nederlands: doden, doodmaken (bitje kinderlijk), dooddoen (Zuud-Nederlands)
• Oudgrieks: ἀποκτείνω (apokteinoo)
• Oudnederlands: slān, tefellen, te themo dōthe bringan
• Portugees: matar
• Russisch: убива́ть (oebivátʹ), уби́ть (oebítʹ) imp.-perf. paer
• Spaons: matar
• Swahili: kuua
• West-Vlaems: dôoddoeën

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 186

• Woordenboek der Nederlandse Taal (online)