Wt/zea/dag

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands dach en Oudnederlands dag van Oergermaons dagaz (mee zwakke variant *dagan). Uutendelienge van de wortel *dʰegʷʰ- 'brande'; de beteikenis 'tied dat de zunne op is' is dus primair.

Omschrievienge

dag zelfstandig naemwoôrd m

tied tussen zunsopgank en zunsondergank
tied van 24 ure, daerin de wereld om z'n asse draoit en vanaf d'aerde gezieë de cyclus van dag en nacht z'n eigen 'er'aelt
tussenwerpsel groetnisse bie 't verbiegaen, veraol bie daglicht nae de murge
tussenwerpsel groetnisse bie 't afscheid

Uutspraek

[dɑx]

Verbugienge

meêrvoud

verkleinwoôrd

dagje, daegje enz.

genitief

Opmerkienge: 'n daotief, zò-as t'n in 't Nederlands en somste aore streektaelen bestaet, oor nie opgegeve mae bestaet in vandaege.

Saemenstelliengen

Uutdruksels

in z'n daegen weze, 't nae z'n zin è
In december gae de daegen maer open en toe, in december bin de daegen vreêd kort
aolle dag, ielken dag
Nae d'n achsten dag zoeke, zonder doel 'een-ende-weêr lôpe (asof je zoekt wat-a je toch niet vinde kan) Tools in Fluplands
Ie komt (loôpt) 'r dag en ure, ie komt 'r 'eêl d'n tied
Goed vò d'n dag weze, blieë van zin weze
De daogen liggen dichte bie mekaore mae z'èn vee verschil, d'n ênen dag is d'n aore nie
ʼt Is gin 'eiligen dag, 't is mae zòzò

Ontlêniengen in aore taelen

tiedrekenieng

daka Berbice-Nederlands
dag, dak Neger'ollands
- dak Maegdeneiland-Creooliengels
dáka Saramaccaons

groetnisse

daki Berbice-Nederlands
dag Neger'ollands

Vertaeliengen

tied tussen zunsopgank en zunsondergank

Afrikaons: dag
Araobisch: يوم (yawm) m
Berbice-Nederlands: daka
Chinees (Mandarijn): 天 (tiān)
Duuts: Tag m
Frans: jour m
'Ebreêuws: יְמָמָה‎ (yemama) v, יוֹם‎ (yom) m
Hindi: दिन (din) m, दिवस (divas) m
Iengels: day, daytime
Italiaons: giorno m
Japans: 日 (ひ, hi)
Latijn: diēs m/v
Limburgs: daag (oôstelijk), daog (westelijk) m

Nederlands: dag m
Nedersaksisch/Platduuts: dag/Dag g/v
Oudgrieks: ἡμέρα (hèmera) v
Portugees: dia m
Russisch: су́тки (soétki) v meêrvoud, день (den') m
Spaons: día m
Swahili: siku kl. 11
Westerlauwers Vries: dei g
West-Vlaems: dag m

Bronnen

Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 155-6

K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 83

Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'dag'

Oudnederlands

Etymologie

Over Oer-West-Germaons *dag van Oergermaons *dagaz, ziet ok bove.

Omschrievienge

dag m

dag; tied dat de zunne op is
dag, tied van 24 ure
tiedvek, tied van iemand z'n leven of d'n tied daerin eên of ander an d'orde is

Uutspraek

/dax/

Verbugienge

nv.	ienk.	mv.
nom.	dag	daga
gen.	dags	dago
dat.	dage	dagon
acc.	dag	daga

Saemenstelliengen

Aore spelliengen

dach
dagh

Afstammeliengen

dach Middelnederlands
- dag Zeêuws
  - daka; daki Berbice-Nederlands
  - dag, dak Neger'ollands
    - dak Maegdeneiland-Creooliengels
  - dáka Saramaccaons
- dag West-Vlaems
- dacq Picardisch
- dag Nederlands
  - dag Afrikaons
  - daak Mardijker
  - dag Ambonees-Maleis
  - dach Westerlauwers Vries
  - dah, dadah Maleis
  - dhah Javaons
  - da Kupang-Maleis
- daag enz. Limburgs

Bronnen

Oudnederlands Woordenboek online

Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'dag'

Zweeds

Etymologie

Over Oudzweeds dagher en Oudnoôrds dagr van Oergermaons *dagaz. Ziet vadder bie Zeêuws.

Omschrievienge

dag m

dag (as tegendeêl van nacht)
'n dag op de kalender

Uutspraek

[dɑː(ɡ)]

Verbugienge

	ienkelvoud		meêrvoud
	onbep.	bepaeld	onbep.	bepaeld
nom.	dag	dagen	dagar	dagarna
gen.	dags	dagens	dagars	dagarnas

Opmerkienge: in de spreektaele komt as meêrvoud ok dar vò.

Beteikenisverwant

dygn