Wt/zea/dag

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands dach en Oudnederlands dag van Oergermaons dagaz (mee zwakke variant *dagan). Uutendelienge van de wortel *dʰegʷʰ- 'brande'; de beteikenis 'tied dat de zunne op is' is dus primair.

Omschrievienge

dag zelfstandig naemwoôrd m

1. tied tussen zunsopgank en zunsondergank
2. tied van 24 ure, daerin de wereld om z'n asse draoit en vanaf d'aerde gezieë de cyclus van dag en nacht z'n eigen 'er'aelt
3. tussenwerpsel groetnisse bie 't verbiegaen, veraol bie daglicht nae de murge
4. tussenwerpsel groetnisse bie 't afscheid

Uutspraek

[dɑx]

Verbugienge

meêrvoud

• daegen Zeêuwse Eilanden
• daègen Zuud-Bevelands
• daogen Burgerzeêuws, Zuud-Bevelands

verkleinwoord

• dagje, daegje enz.

genitief

• daegs Zeêuwse Eilanden
• daègs Zuud-Bevelands
• daogs Burgerzeêuws, Zuud-Bevelands

Opmerkienge: 'n daotief, zò-as t'n in 't Nederlands en somste aore streektaelen bestaet, oor nie opgegeve mae bestaet in vandaege.

Saemenstelliengen

daggeld dinsdag, diengsdag donderdag, dunderdag goeiendag maendag

middag woensdag, weusdag vriedag zaeterdag zundag, zoengdag

Uutdruksels

• in z'n daegen weze, 't nae z'n zin è
• In december gae de daegen maer open en toe, in december bin de daegen vreêd kort
• aolle dag, ielken dag
• Nae d'n achsten dag zoeke, zonder doel 'een-ende-weêr lôpe (asof je zoekt wat-a je toch niet vinde kan) Tools in Fluplands
• Ie komt (loôpt) 'r dag en ure, ie komt 'r 'eêl d'n tied
• Goed vò d'n dag weze, blieë van zin weze
• De daogen liggen dichte bie mekaore mae z'èn vee verschil, d'n ênen dag is d'n aore nie
• ʼt Is gin 'eiligen dag, 't is mae zòzò

Ontlêniengen in aore taelen

tiedrêkenieng

• daka Berbice-Nederlands
• dag, dak Neger'ollands
  • dak Maegdeneiland-Creooliengels
• dáka Saramaccaons

groetnisse

• daki Berbice-Nederlands
• dag Neger'ollands

Vertaeliengen

tied tussen zunsopgank en zunsondergank

• Afrikaons: dag
• Araobisch: يوم (yawm) m
• Chinees (Mandarijn): 天 (tiān)
• Duuts: Tag m
• Frans: jour m
• 'Ebreêuws: יְמָמָה‎ (yemama) v, יוֹם‎ (yom) m
• Hindi: दिन (din) m, दिवस (divas) m
• Iengels: day, daytime
• Italiaons: giorno m
• Japans: 日 (ひ, hi)
• Latijn: diēs m/v

• Limburgs: daag (oôstelijk), daog (westelijk) m
• Nederlands: dag m
• Nedersaksisch/Platduuts: dag/Dag g/v
• Oudgrieks: ἡμέρα (hèmera) v
• Portugees: dia m
• Russisch: су́тки (soétki) v meêrvoud, день (den') m
• Spaons: día m
• Swahili: siku kl. 11
• Westerlauwers Vries: dei g
• West-Vlaems: dag m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 155-6

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 83

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'dag'

Oudnederlands

Etymologie

Over Oer-West-Germaons *dag van Oergermaons *dagaz, ziet ok bove.

Omschrievienge

dag m

1. dag; tied dat de zunne op is
2. dag, tied van 24 ure
3. tiedvek, tied van iemand z'n leven of d'n tied daerin eên of ander an d'orde is

Uutspraek

/dax/

Verbugienge

nv.	ienk.	mv.
nom.	dag	daga
gen.	dags	dago
dat.	dage	dagon
acc.	dag	daga

Saemenstelliengen

dagawelikes duomesdag māldag middondag

paskadag sunnadag uvildag

Aore spelliengen

• dach
• dagh

Afstammeliengen

• dach Middelnederlands
  • dag Zeêuws
    • daka; daki Berbice-Nederlands
    • dag, dak Neger'ollands
      • dak Maegdeneiland-Creooliengels
    • dáka Saramaccaons
  • dag West-Vlaems
  • dacq Picardisch
  • dag Nederlands
    • dag Afrikaons
    • daak Mardijker
    • dag Ambonees-Maleis
    • dach Westerlauwers Vries
    • dah, dadah Maleis
    • dhah Javaons
    • da Kupang-Maleis
  • daag enz. Limburgs

Bronnen

• Oudnederlands Woordenboek online

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'dag'