Wt/zea/aermoeë

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands armode van Oudnederlands armuodi. Van 't bievoegelijk naemwoôrd aerm mee 'n oud achtervoegsel vò abstracta. Dat noe nie meêr productieve achtervoegsel stoeng ok in maend, kleinood en sieraod; an de verschillende reflexen ka je wè zieë dat 't op d'n dier nie meêr 'erkend wier. Deu d'associaotie mee moed is de klinker in oe veranderd. 't Wier op 'n gegeve moment zelfs opgevat as 'n datief, zòdat in 't Nederlands de verbindienge in arren moede kon ontstae. Dit is dus volksetymologie - 't woôrd armoede was t'r zeker eêst.

De leste beteikenis is ontstae onder invloed van 't Nederlandse aalmoes.

Omschrievienge

aermoeë

1. b'oefte, 't aerm wezen
2. geêstelijke b'oefte, dikkels mee de gedachte dat iemand vò 'n goed geêstelijk leven te simpel is.
   • De buren gae van 't jaer weêra nae Spanje. Wat 'n aermoeë eej...
3. figuurlijk: 't weinig vòkomme van 'n dienk of verschiensel
   • De Veluwe eit 'n aermoeë an goeie bouwgrond.
4. ongemak van ieval
   • In 't noôrden van Iesland mee deu de regen fiese, da's noe echt aermoeë!
5. zelden gift an 'n aermen, uut meelieën

Uutspraek

[ˈɛːrəˌmuːwə]

Verbugienge

Dit woôrd is onverbuugbaer.

Saemenstelliengen

• aermoelieër

Uutdruksels

• Vlissienge aermoeë goeiekôpe kertoene stof
• van aermoeë ok: zonder te doeën daer-a je vò gekomme bin

Varianten

• ermoeë
• aermoei, ermoei

Aore schriefwiezen

• aerəmoeːə Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
• aeremoeë

Opmerkienge: ok 'ier geldt impersipe de regel uut de Noe-spellienge dan me svarabaktiklank nie uutschrieve. D'r is vee vò te zeien om dat 'ier toch te doeën. T'n eêsten klienkt 'ier 'n svarabaktiklank daer-at dat in 't Nederlands nie zò is. T'n tweêden is d' -m- a deêl van de volgende lettergreep, wat-a d'invoegienge van 'n extra [ə] varre van nôdig maekt.

Vertaeliengen

gebrek

• Araobisch: فَقْر‎ (faqr) m
• Chinees (Mandarijn): 貧窮/贫穷 (pínqióng), 貧困/贫困 (pínkùn)
• Duuts: Armut v
• Frans: pauvreté v
• 'Ebreêuws: עוני ('óni / 'oní) m
• Hindi: ग़रीबी (ġarībī) v
• 'Ollands: arremoei enz. g
• Iengels: poverty
• Italiaons: povertà v
• Japans: 貧乏 (びんぼう, bimbō), 貧困 (ひんこん, hinkon)
• Latijn: paupertās v, pauperiēs v

• Limburgs: ermood, ermooj enz. m
• Nederlands: armoede v
• Oudgrieks: πενία (penía) v
• Portugees: pobreza v
• Russisch: бе́дность (bédnost') v
• Spaons: pobreza v
• Swahili: ufukara kl. 11, umaskini kl. 11
• Westerlauwers Vries: earmoed, earmoede g
  • Hindeloôpers: ermoede
  • Terschelliengs: earemoed
  • Schiermonnikoôgs: airmoede v

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 10-1

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank