Wt/zea/è

< Wt‎ | zea
Wt > zea > è

Nie-taelgebonde edit

È, è Letter E van 't Latijnse alfabet mee accent grave, in kleine (onderkast-)vurm. In gebruuk in verschillende taelen, daeronder 't Zeêuws, Frans, Italiaons en 't Nederlands (voraol in Franse leênwoôrden).

Zeêuws edit

Etymologie edit

Over Middelnederlands hebben en Oudnederlands heb(b)on/hebban van Oergermaons *habjan, mee umlaut deu de -j-. Vreêd genoeg kan die tussenletter vò Germaonse taelen buten 't Nederduuts naebie nie ore gereconstrueerd (Oudsaksisch hebbon, mae Gotisch haban, Oudiengels habban; Oudvries ei habba én hebba mae modern Westerlauwers Vries alleêne hawwe). Meschien af te leien van d'n Indogermaonse wortel *kh₂p- en zòdoende verwant mee Latijns capere.

Betêkenisse edit

è, ’ebbe

  1. Bezitte, zòwè vervreêmdbaer as onvervreêmdbaer.
    • Ik è tweê'onder boeken, en zeker vuuftig d'rvan gae over veugels.
    • ’n Volwasse mènse ei 1300 toet 1400 gram ’essens.
  2. mee d'n a.c.i. Iemand wat laete doeë
    • Z' ei dien buurman noga kieke eej!
  3. 'Ulpwerkwoord vò de voltoôide tieden van overgankelijke en actieve werkwoorden.
    • Ik è deze weke nog nie vee gedae.
  4. tussenwerpsel Uutroep van verbaezienge, bewonderienge, afgriezen of nog wat aors
    • È, wat bin jie noe an 't doeën?
    • È, mò je kieke 'oe mooi!
    • È, Sanne fiets deu 't roôie licht!

Uutspraek edit

[ɛ(ː)]

Vervoegienge edit

infinitief è, 'ebbe(n)
gerundium te è, 'ebben(e)
tegewoordigen tied ik è, 'ebbe oôns è, 'ebbe(n)
jie ei(t) (è, 'ebbe) julder è, 'ebbe(n)
'ie ei(t) 'ulder è, 'ebbe(n)
flejen tied ik, jie, 'ie ao oôns, julder, 'ulder 'aodde(n)
gebieënde wieze (kom nie vò)
onvoltoôid deêlwoôrd è, 'ebbende
voltoôid deêlwoôrd ei (g)'aod
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Varianten edit

Aore spelliengen edit

  • (gin standaerdspellienge)

N.B.: In de regel schrieven zòwè 't Woordenboek as de Noe-spellienge 'n apostrof op plekken daer-a vanous 'n h- stoeng. Dit doeë ze nie 'oeneer 'n vurm vreêd vee van 't Standaerdnederlands afwiekt. Vandaer dan sommige vurmen van dit werkwoord d'n apostrof wè draege en aore wee nie.

Vertaeliengen edit

Bronnen edit