စစ်တွေခရိုင်ရေ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၌ အနောက်ဘက်အကျဆုံး ခရိုင်ဖြစ်၍၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံးဟိ ခရိုင်ဖြစ်ရေ။ စစ်တွေခရိုင်ဧ့ အနောက်နန့် အနောက်မြောက်စွန်းဘက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ စစ်တကောင်းနယ်ဟိရေ။ နတ်မြစ် (ဝါ) ငတ်မြစ်ရေ စစ်တွေခရိုင်နန့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရို့ဧ့ နယ်ခြားမြစ်ဖြစ်ရေ။
စစ်တွေခရိုင် | |
|---|---|
|
| |
| Lua error in Module:Wp/rki/Location_map at line 422: No value was provided for longitude. | |
| နိုင်ငံ |  Burma |
| ပြည်နယ် | ရခိုင်ပြည်နယ် |
| မြို့နယ်ပေါင်း | ၄ |
| မြို့တော် | စစ်တွေမြို့ |
| Population Template:Nbsp(၂၀၁၄) | ၅၃၇၃၀၀ |
| Time zone | UTC+6:30 (မြန်မာစံတော်ချိန်) |
စစ်တွေခရိုင်ဧ့ မြောက်ဘက်တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဧ့ ချင်းပြည်နယ်ဟိ၍၊ စစ်တွေခရိုင်ဧ့ အရှေ့ဘက်နယ်နိမိတ်မှာ ရခိုင်ရိုးမတောင်တန်းကြီးဖြစ်ဧ့။ အရှေ့ဘက်တွင် မင်းဘူးခရိုင် နန့် ၁ဝ မိုင်ခန့်မျှ နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်နီသော်လည်း၊ တောင်ကြီးတိ ကာဆီးလျက်ဟိသဖြင့် မင်းဘူးခရိုင်မှ စစ်တွေခရိုင် တွင်းသို့ ဖြတ်သန်းကူးလူးခြင်း မပြုနိုင်ပေ။ စစ်တွေခရိုင်ဧ့ တောင်ဘက်တွင် ကျောက်ဖြူခရိုင်ဟိ၍၊ အနောက်ဘက်တွင် ဟန်းတားပင်လယ်အော်မှ နတ်မြစ်ဝအထိ ရှည်လျားသော ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းရေ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်နန့် ဆက်စပ် လျက်ဟိရေ။ စစ်တွေခရိုင်ရေ စတုရန်း မိုင် ၅၁၃၆ မျှ ကျယ်ဝန်းရေ။
သမိုင်းကြောင်း
editစစ်တွေခရိုင်မှာ ရခိုင်တိုင်းဧ့ အကြီးဆုံးအပိုင်းဖြစ်၍၊ ခရိုင်အတွင်းဟိ ဓညဝတီဟု ရှေးကတွင်ခသည့် မြို့ဟောင်းမှာ ရှေးအခါက ရခိုင်ပြည်ဧ့ မြို့တော်ဖြစ်ခရေ။ ယခုတိုင် ရှေးဟောင်းအဆောက်အအုံပျက်တိကို တွေ့မြင်နိုင်သေးဧ့။ စစ်တွေခရိုင်အတွင်းဟိ ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ မဟာမုနိဒေသမှ မြတ်စွာဘုရား ရုပ်ပွားတော်တစ်ဆူကို ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၇၈၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာရို့ ပင့်ဆောင်လာခဧ့။ ထိုရုပ်ပွားတော်မှာ ယခုအခါ မန္တလေးမြို့တွင် သီတင်းသုံးနီတော်မူသော မဟာမုနိဘုရားပင် ဖြစ်ရေ။
အင်္ဂလိပ်မြန်မာ ပထမစစ်ပွဲအတွင်း ၁၈၂၅ ခုနှစ်တွင် ဂျင်နရယ်မောရီဆန်ဧ့ တပ်တစ်တပ်ရေ စစ်တစ်ကောင်းမှ နတ်မြစ် ကိုဖြတ်လျက် မြို့ဟောင်းမြို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် ခလေရေ။ ထိုပထမအင်္ဂလိပ် မြန်မာစစ်ပွဲကို ၁၈၂၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်နိ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ရန္တပိုစာချုပ်ဖြင့် စစ်ပြေငြိမ်းခရာ၊ ရခိုင်တိုင်းမှာ ထိုစဉ်က အင်္ဂလိပ်လက်အောက် သို့ ကျရောက်ခလေရေ။
ထိုအခါအင်္ဂလိပ်ရို့က ရခိုင်တိုင်းဧ့ အုပ်ချုပ်ပုံနည်းစနစ်တိကို ပြင် ဆင်လိုက်ဧ့။ နည်းစနစ်သစ်အရ၊ ရခိုင်တိုင်း ကို ရခိုင်တိုင်း တောင်တန်းဒေသခရိုင်၊ ကျောက်ဖြူခရိုင်၊ စစ်တွေခရိုင်၊ သံတွဲ ခရိုင်ဆိုပနာ ခရိုင် ၄ ခု့ခွဲလိုက်လေရေ။ ထိုခရိုင် ၄ ခုတွင် စစ်တွေခရိုင်မှာ အကြီးဆုံးနန့် အရီးပါအရာရောက်ဆုံးခရိုင် ဖြစ်ရေ။ စစ်တွေခရိုင်ရေ မြောက်ဘက်လတ္တီတွဒ် ဒီဂရီ ၁၉.၁၇ နန့် ၂၁.၂၇ ဒီဂရီအကြားတွင် ဟိသော်လည်း၊ ပင်လယ် ကမ်းခြေတွင် တည်ဟိသဖြင့် ထိုလတ္တီတွဒ်အတွင်းဟိ မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း ဒေသတိကဲ့သို့ အပူအအေးလွန်ကဲခြင်းမဟိပေ။ တစ်နှစ်ပတ်လုံးပျမ်းမျှအပူချိန် ၇၈ ဒီဂရီမျှသာဟိဧ့။ မိုးရွာသွန်း ချိန်တွင် ရီးထန်စွာရွာသွန်းရေ။ လေမုန်တိုင်းတိလည်း ကျရောက်တတ်ရေ။ လူဦးရေနန့် စီးပွားရီး
၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ခရိုင်အတွင်းဟိလူဦး ရေမှာ ၅၃၇,၃၀၀ ဖြစ်ဧ့။[1] ထိုအထဲတွင် ဗုဒ္ဓဝါဒီတိမှာ အတိ ဆုံးဖြစ်ရေ။ ဗုဒ္ဓဝါဒီတိမှ လွဲကေ မွတ်စလင်တိမှာ အတိ ဆုံးဖြစ်ဧ့။ စစ်တွေခရိုင်တွင်း၌ ရခိုင်၊ ဗမာ၊ ခမီး၊ မြို၊ ချင်း၊ ဒိုင်းနက်၊ ချောင်းသား၊ သက်ဟူသော တိုင်းရင်းသားရို့ နီထိုင်ကတ်ရေ။ ခရိုင်တွင်းဟိလူတိရေ အတိအားဖြင့် လယ်ယာ လုပ်ကိုင်ကတ်ရေ။
စစ်တွေခရိုင်ရေ မြေဩဇာကောင်းမွန်၍၊ မိုးလုံလောက် စွာရွာသောကြောင့် စိုက်ပျိုးရီးလုပ်ငန်းတိ ကောင်းမွန်ဧ့။ ခရိုင်တွင်းဟိ မြေပြန့်ရို့တွင် ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရန် သင့်လျော်၍၊ တောင်ခြေဒေသတိတွင် ဥယျာဉ်တိလုပ်ကိုင်ရန်သင့်လျော်ဧ့။ တောင်ပေါ်တွင်မူကား တောင်ယာတိလုပ်ကိုင်ကတ်ဧ့။ စစ်တွေ ခရိုင်အတွင်း၌ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရီးအတွက် စရိတ်မှာ မြန်မာ နိုင်ငံအောက်ပိုင်းထက် ပိုမိုကြီးလေးရေ။ ခရိုင်တွင်းတွင် အသုံးပြုသော စိုက်ပျိုးနည်းတိမှာ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်း အခြားဒေသတိနန့် အနည်းငယ် ကွဲပြားဧ့။ ဆန်စပါးကို အတိဆုံးစိုက်ပျိုးဧ့။ ဆေးနန့် ကြံကို အနည်းငယ်စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကတ်ဧ့။ ဒီရေ အတက်အကျဟိသော ဒေသတိတွင် ဓနိပင်တိပေါက်ရေ။
စစ်တွေခရိုင်တွင် တောင်ထူထပ်သောနီရာရို့၌ အမြဲတမ်း စိမ်းလန်းသော သစ်တောကြီးတိဟိဧ့။ သို့ရာတွင်မိုးတိ၍ စိုစွတ်လွန်းသဖြင့် ကျွန်းသစ်တိစွာ မပေါက်ရောက်ချေ။ ပျဉ်းကတိုးတိသာ အတိအပြား ပေါက်ရောက်လေရေ။ ပျဉ်းကတိုးရေ ဇလီဖားတုံးလုပ်ရန် အသုံးဝင်ဧ့။ အခြားပေါက်ရောက်သော သစ်တိမှာ ပျဉ်းမ၊ သစ်ကတိုးစရေရို့ဖြစ်ဧ့။ ကျွန်းစိုက်ပျိုးရီးလုပ်ငန်းကို ၁၈၇၂-၄ ခုနှစ်ခန့်ကမှ စတင်ခရေ။ သစ်တောကြီးတိအပြင်၊ ဝါးရုံတောကြီးတိလည်း ကျယ်ပြန့်စွာတည်ဟိလေရေ။ ထိုသစ်တော တိတွင် ဆင်၊ ပြောင်၊ ကျား၊ ကျားသစ်ရို့ဟိကတ်ဧ့။ သမင်အမျိုးမျိုးကို မြေပြန့်တောတိတွင် တွေ့ရလေရေ။
စစ်တွေခရိုင်အတွင်းမှ ကျောက်မီးသွေးတူးဖော်တွေ့ဟိရ သော်လည်း အမျိုးညံ့သဖြင့် အသုံးမပြုနိုင်ချေ။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မဖြစ်မီက အရှေ့ပိုင်း ဖရုံကာကျွန်းတွင် ရေနံတူးဖော်ရဟိရာ၊ တစ်နှစ်ကေ ဂါလံ ၅ဝ,ဝဝဝ ကျော်မျှထွက်ရေ။ ခရိုင်တွင်းမှ တစ်နှစ်ကေ ဆားတန်ချိန် ၂၂ဝ မျှထွက်ဧ့။
စစ်တွေခရိုင်တွင် ဆန်စပါးကို အဓိက ကုန်သွယ်ရောင်း ဝယ်ရေ။ ခရိုင်တွင်းမှထွက်သော ဆန်စပါးကို ရေလမ်း၊ ကုန်းလမ်းခရီးရို့ဖြင့် စစ်တွေမြို့သို့ သယ်ဆောင်လာကာ စစ်တွေမြို့မှတစ်ဆင့် တင်ပို့ရောင်းချလေရေ။
သယ်ယူပို့ဆောင်ရီး
editခရိုင်တွင်း ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရီးတွင် ကုန်ချင်းဖလှယ်မှုစနစ်မျိုးကို ခရိုင်အစွန်အဖျားဟိ တောင်ပေါ် သားတိက အသုံးပြုရေ။ စစ်တွေခရိုင်ဧ့ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရီးရေ မြေမျက်နှာပြင်အနီအထားပေါ်တွင် တည်ဟိရေ။ စစ်တွေခရိုင်ဧ့ မြေမျက်နှာပြင်မှာ ကမ်းရိုးတန်းဘက်နီးလာသောအခါ မြေနိမ့်လွင် ပြင်တိ ဖြစ်လာသဖြင့် မြစ်တိရေ ဖြာထွက်ကာ စီးဆင်းကတ်သောကြောင့် ချောင်းငယ် မြောင်းငယ်အတိအပြားဟိနီဧ့။
ထို့ကြောင့် ခရိုင်ဧ့ မြေပြန့်အရပ်တိတွင် ပိုက်ကွန်သဖွယ် ယှက်သန်းနီသော ချောင်းငယ်တိဟိရာ၊ မိုးရာသီတွင် ကုန်း လမ်းခရီးဖြင့် အလားအလာ မဖြစ်နိုင်လောက်အောင် ခဲယဉ်း လေရေ။ ကုလားတန်မြစ်ရေ ခရိုင်အတွင်း အသုံးအဝင် ဆုံးမြစ်ဖြစ်၍၊ တန် ၄ဝဝ အထိအလေးချိန်ဟိသော သင်္ဘော တိရေ မြစ်ဝမှမိုင် ၄ဝ အထိ ဆန်တက် လားလာနိုင်ရေ။ ကုလားတန်မြစ်ဝ လက်ျာဘက်ကမ်းတွင် စစ်တွေမြို့ တည်ဟိ ရေ။ စစ်တွေမြို့မှ ရေလမ်းခရီးဖြင့် အခြားခရိုင်တိသို့ ခရီး လမ်းဆက်သွယ်နိုင်ဧ့။ စစ်တွေမြို့ရေ ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်ရေ။ စစ်တွေမြို့မှ ကျောက်ဖြူ၊ သံတွဲ၊ ရန်ကုန်၊ စစ်တကောင်း၊ ကာလကတ္တားမြို့တိသို့ သင်္ဘောတိ ခုတ်မောင်း လားလာခြင်း ဟိလေရေ။ စစ်တွေမြို့တွင် စစ်တွေလေဆိပ်ဟိသဖြင့် လေကြောင်းခရီးဖြင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်မှုလည်း ဟိလေရေ။
စစ်တွေသင်္ဘောဆိပ်သို့ အဝင်တွင် ဆဲဗစ်ကျွန်းပေါ်၌ မီးပြ တိုက်တစ်ခုဟိရေ။ ယင်းမီးပြတိုက်မှာ ကျောက်တုံးတိဖြင့် တည်ဆောက်ထားလျက် အမြင့် ၁၃၈ ပေဟိဧ့။ ထိုမီးပြတိုက် ကို ၁၈၄၂ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခရေ။ စစ်တွေသင်္ဘောဆိပ်မှ ၁၄ မိုင်အကွာတွင်ဟိသော အွိုက်စတာကျွန်း၌ မီးပြတိုက် တစ်ခု ဟိသေးရေ။ ထိုမီးပြတိုက်ကို ၁၈၉၂ ခုနှစ်ကမှ စတင် တည်ဆောက်ခလေရေ။ [2]
မြို့နယ်နန့်မြို့တိ
editစစ်တွေခရိုင်တွင်းဟိ မြို့နယ်တိနန့် မြို့တိမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ရေ။ [3]
ကိုးကား
edit- ↑ Provisional Results Census 26 August 2014 FINAL (PDF)၊ ပြည်သူ့အင်အားဦးစီးဌာန၊ 26 August 2014၊ p. ၃၀၊ 12 September 2014 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး၊ February 25, 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ(၃)
- ↑ မြန်မာ သတင်းအချက်အလက် စီမံခန့်ခွဲရေးဌာန။ 1 July 2014 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 February 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။