စစ်တွေမြို့ရေ ကုလားတန်မြစ်ဝ လက်ဝဲဘက်ကမ်း ဘင်္ဂလားပင်လယ်နန့် ထိစပ်သည့် အပိုင်းတွင် တည်ဟိရေ။ မြို့ဧ့အနောက်မြောက်နန့် မြောက်ဘက်တွင် မယူမြစ်ဝ ဟိရေ။ အရှေ့မြောက်အရပ်တွင် ချောင်းတိ၊ ပြွန်းတိ ယှက်ဖြာနီရေ။ စစ်တွေမြို့နယ်ရေ ရခိုင်ပြည်နယ်၌ တောင်ကုန်းတောင်တန်း လုံးဝမဟိသည့် တစ်ခု တည်းရေ မြို့နယ်ဟု ဆိုရေ။ သဲဆန်ရေ မြေအမျိုးအစားဟိပြီး စစ်တွေမြို့နယ် အတွင်း ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းအရှည် ၁၂ မိုင်ဟိရေ။ စစ်တွေအရပ်၌ ယခင်က အကျပ်မြို့ဟု ဖြစ်ထွန်းရေ။ မြို့မြောက်ဘက် ကြွီတဲ အရပ်ရေ ဝေသာလီခေတ်ကပင် ဆိပ်ကမ်းအရပ်တစ်ခု ဖြစ်ရေ။ မြောက်ဦးခေတ်၌ မင်းဂံချောင်း နန့် ဝါဘိုအရပ်ရို့ရေ နိုင်ငံခြားသို့ ကုန်ပို့လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ခကတ်ရေ။ မင်းဂံချောင်းရေ မယူမြစ်နန့် ကုလားတန်မြစ်ကို အတိုဆုံး ဆက်သွယ်နိုင်ရေ။ ရခိုင် ဘုရင်ခေတ်က မယူမြစ်ဝ လုံခြုံရီးအတွက် အောင်တိုင်အရပ်တွင် ရေတပ်တစ်ခု ထားခ ရေ။ အင်္ဂလိပ်သိမ်းပိုက်ပြီး ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် စစ်တွေကျွန်းဧ့ အရှေ့ဘက်အရပ်တွင် မြို့တည်ပြီးနောက် ပိုမို ထင်ရှားလာခရေ။
စစ်တွေမြို့ရေ စစ်တွေကျွန်းဧ့ အရှေ့တောင်ဘက်စွန်းတွင်ဟိပြီး ၃.၃၄ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းရေ။ ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်ရို့ တည်ထောင်ပြီးနောက် ဆန်အကြီးအကျယ် တင်ပို့သည့် ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု ဖြစ်ခရေ။ ၁၈၇၄ တွင် မြူနီစပယ် အုပ်ချုပ်ရီးမြို့ ဖြစ်ခရေ။ ၁၉၇၄ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ရခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော် ဖြစ်လာရေ။ မြို့နယ်ဧ့ အကျဉ်းဆုံးနီရာရေ ၂ မိုင်၊ အကျယ်ဆုံးနီရာရေ ၁၄ မိုင်ဟိပြီး ဧရိယာ ၈၉.၄၂ စတုရန်းမိုင် ဟိရေ။ စစ်တွေမြို့နယ်တွင် ရပ်ကွက် ၃၂ ခု၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၂၇ စု၊ ကျေးရွာ ၈၇ ရွာ ဟိရေ။ အိမ်ခြေ ၃၂၇၈၃ အိမ်၊ အိမ်ထောင်စု ၃၉၇၄၉ စုနန့် လူဦးရေ ၂၃၃၉၇၄ ဦးဟိရေ။ စစ်တွေမြို့ပေါ်ရေ လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးဖြစ်ပြီး ၁၂၇၃ဝ၄ ဦး ဟိရေ။ စစ်တွေမြို့နယ်အတွင်း နိုင်ငံသားမှတ်ပုံတင်မဟိရေ ဘင်္ဂါလိလူဦးရေ ၁ သိန်း ကျော်ခန့် ဟိနိုင်ပြီး စစ်တွေမြို့ပေါ် အောင်မင်္ဂလာရပ်ကွက်နန့် စစ်တွေအနောက်မြောက် ဘက်ဟိ ဘုမေသဲချောင်းမှရေ ပင်လယ်ဝအထိ ကျယ်ပြန့်သည့်နီရာတိတွင် နီထိုင် ကတ်ရေ။ ဒုက္ခရေ ထောက်ပံ့သည့် စာရင်းတိအရ ဘင်္ဂါလိ ၁၄ဝဝဝဝ ခန့်ဟိရေဟု ဆိုရေ။ ရေလမ်းကြောင်းအတွက် ကုလားတန်မြစ်အတွင်း ဖောင်တော်ကြီးဆိပ်ကမ်းနန့် အိန္ဒိယမှ ဆောက်လုပ်ဆဲ ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု ဟိရေ။ ဆတ်ရိုးကျချောင်းအတွင်း ကမ်းရိုး တန်းလား ဆိပ်ကမ်းတိဟိပြီး မင်းဂံချောင်းအတွင်း ကမ်းရိုးတန်းလား ကုန်တင်သင်္ဘော တိအတွက် ဆိပ်ကမ်းဟိရေ။ စစ်တွေအနောက်တောင်ဘက်တွင် လေယာဉ်ကွင်း ဟိရေ။ စစ်တွေမှ အမ်းအထိ ၁၉၉ မိုင် ၃ ဖာလုံ ခရီးကို ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ကားလမ်း ပေါက်ရေ။ စစ်တွေမှ ဂွထိ ၄၁၁ မိုင်ကားလမ်း ဟိရေ။ မြို့နယ်အတွင်း လားလာ ရီး အတွက် ကားလမ်းရော၊ ရေကြောင်းလမ်းပါ အသုံးပြုရေ။
စစ်တွေမြို့နယ်အတွင်း စိုက်ပျိုးမြေ ဧရိယာ ၃၃.၅ စတုရန်းမိုင် (၂၁၄၄၀ ဧက) ဟိပြီး လယ်မြေမှာ ၃ဝ စတုရန်းမိုင် (၁၉၂၀၀ ဧက) ဟိရေ။ အဓိက စပါးစိုက်ပျိုးပြီး ဆောင်းသီးနှံအဖြစ် ပဲတီစိမ်း၊ ဘိုကိတ်ပဲ၊ မုန်ညင်းနန့် ငရုတ်ရို့ စိုက်ပျိုးကတ်ရေ။ စစ်တွေမြို့နယ်တွင် ကမ်းနီး ကမ်းဝေး ရေလုပ်ငန်းတိ လုပ်ကိုင်ကတ်ရေ။ အောင်တိုင်၊ ပလ္လင်ပြင်၊ သံချောင်း၊ ကျေးတောရို့ရေ ရေလုပ်ငန်း အဓိကလုပ်သည့် ရွာကြီးတိ ဖြစ်ရေ။ မြို့နယ်အတွင်း ပုစွန်ကန် ၄၂၆ ကန်ဟိပြီး၊ မွေးမြူဧက ၄၈၉ဝ ဟိရေဟု ဆိုရေ။ ကျန်းမာရီးအတွက် စစ်တွေမြို့တွင် ပြည်နယ်ဆေးရုံအဖြစ် ခုတင် ၂၀၀ ဆံ့ ဆေးရုံတစ်ရုံ (ယခု ခုတင် ၅၀၀ ဆံ့ ဆေးရုံအဖြစ် တိုးမြှင့်ဆီ) ဟိရေ။ ထို့ပြင် တိုင်းရင်း ဆေးရုံတစ်ရုံ၊ တိုင်းရင်းဆေးပီးခန်းတစ်ခု၊ ၁၆ ခုတင်ဆံ့ တိုက်နယ်ဆေးရုံ တစ်ရုံ၊ ဒေသန္တရ ကျန်းမာရီးဌာန တစ်ခု၊ ကျေးလက်ကျန်းမာရီးဌာန ၆ ခု၊ မိခင်နန့်ကလေး စောင့်ရှောက်ရီးဌာန ၂ ခုရို့ ဟိကတ်ရေ။
ပညာရီးအရဆိုကေ အထက်တန်းကျောင်း ၈ ကျောင်း၊ အထက်တန်းကျောင်း ခွဲ ၄ ကျောင်း၊ အလယ်တန်းကျောင်း ၈ ကျောင်း၊ ကျောင်းခွဲ ၁ ကျောင်း၊ မူလွန် ၁၉ ကျောင်း၊ မူလတန်းကျောင်း ၇၅ ကျောင်းနန့် ဘုန်းတော်ကြီးသင်ပညာရီးကျောင်း ၆ ကျောင်းဟိရေ။ ၁၈၂၆ ခုနှစ် စစ်တွေမြို့တည်ပြီး အနှစ် ၂၀ အကြာ ခေတ်ပညာသင် အစိုးရ ကျောင်း ဖြစ်လာပြီး ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်းကျောင်း၊ ၁၈၉ဝ တွင် မိန်းကလေး ပညာသင်ကျောင်း၊ ၁၈၇၈ တွင် ဆရာအတတ်သင်ကျောင်းနန့် ၁၉၂ဝ တွင် အမျိုးသား ကျောင်းတိပေါ်ထွန်းခပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီ ထူးချွန်ရေ ကျောင်းသားတိ မွေး ထုတ်ပီးခရေ။
စစ်တွေတွင် ပြည်နယ်အဆင့်အနီနန့် ၁၉၇၃ တွင် စစ်တွေကောလိပ်၊ ၁၉၉၆ တွင် စစ်တွေတက္ကသိုလ်၊ အဝေးသင်တက္ကသိုလ်၊ ၂ဝဝ၇ ခုနှစ်တွင် ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်၊ နည်းပညာတက္ကသိုလ်ရို့ ဖွင့်လှစ်ထားပြီး သူနာပြုသင်တန်းကျောင်း၊ လက်မှုပညာ သင်တန်းကျောင်း၊ ရက်ကန်းသင်တန်းကျောင်း တစ်ခုစီဟိရေ။ ၂၀၁၄/၂၀၁၅ မှစ၍ ကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်း ၄ ကျောင်း၊ ကိုယ်ပိုင်အလယ်တန်းကျောင်း ၂ ကျောင်းဖွင့်ခရေ။
မြို့တွင်း ရေက်သုံးရေအတွက် မြို့နန့် ၃ မိုင်အကွာ ရေဂါလံ ၄ဝ၉ သန်းဆံ့ ကန်တော်ကြီးမှ ရေဖြန့်ဝေရေ။ ကန်တော်ကြီးအား ၁၉၁၁ တွင် တည်ဆောက်ခရေ ဟု ဆိုရေ။ လုံခြုံရီးအတွက် ပထမသတင်းပီး တိုင်ချက်ဖွင့်နိုင်သည့် စစ်တွေမြို့မ ရဲစခန်း၊ စစ်တွေနယ်မြေရဲစခန်းနန့် အမြင့်ကျွန်းရဲစခန်းရို့ ဟိရေ။ လုံခြုံရီးအရ ရဲစခန်းတိအပြင် ရဲတပ်ရင်း၊ လုံထိန်းတပ်ရင်းနန့် တပ်မတော်မှ ဒေသကွပ်ကဲမှု စစ်ဌာန ချုပ် ထားဟိရေ။ မူလက ရခိုင်လူမျိုးအတိစု နီထိုင်ရေ ဖြစ်ရေ်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း အခြားမြို့နယ်တိမှ ဘင်္ဂါလီဒုက္ခရေတိပါ ပြောင်းရွှေ့ရောက်ဟိလာ၍ ဘင်္ဂါလီလူဦးရေ အချိုးအစား မြင့်တက်နီရေ။
ဘာသာရီး အဆောက်အအုံတိအနီနန့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခ သည့် ဘုရားတိ၊ သိမ်၊ ၁၈၇၃ ခုနှစ်တွင် တည်ခရေ သျှင်ကလေးစေတီ၊ ၁၈၉၉ တွင် သွန်းလောင်းခရေ အတုလမာရဇိန်ခေါ် ဘုရားကြီးနန့် သကျမုနိဘုရားကြီး၊ ဗဟိုအေး စေတီနန့် လောကနန္ဒာစေတီရို့ ထင်ရှားရေ။ မြို့ဧ့အနောက်ဖက် ၄ မိုင်အကွာဟိ သလုံး တော်စေတီမှာ ရှေးဟောင်းစေတိတစ်ဆူ ဖြစ်ရေ။ စစ်တွေ ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက်လည်း ဟိရေ။ နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကျော် သက်တမ်းဟိ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတိ ဟိရေ။ ကိုလိုနီခေတ်က တည်ဆောက်ခရေ ထောင်၊ စာတိုက်၊ ပုဂ္ဂလိကဘဏ် အဆောက်အအုံ ဟောင်းတိနန့် ဗလီကြီးတစ်ခု ဟိရေ။
စစ်တွေမြို့နယ် ဟိ ရပ်ကွက်များ
editစစ်တွေမြို့နယ် ဟိ ရွာတိ
edit
ကိုးကား
editသန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ။ အတွဲ-၂။ နီပြည်တော်: လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန။ မေ ၂၀၁၅။ pp. ၅၉။
မောင်မောင်စိုး(မြောက်ဦးစစ်တမ်း)
http://www.themimu.info/docs/MIMU154v01_100810_Sittwe%20Ts-Rakhine%20State_A1.pdf%5Bလင့်ခ်သေ%5D Map of Sittwe Township
မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 29 March 2012 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 June 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။