Wp/lus/Mizo thuhlaril

< Wp‎ | lus
Wp > lus > Mizo thuhlaril
Voir aussi En bawk la : Thuhlaril


Mizo thuhlaril tih hian Mizo ṭawnga tihchhuah thuhlaril a kâwk a. Mizote Mizoram chauh ni lova an chèn avangin Kawlphai mizote thuhlaril te leh khawvêl hmun zawng zawnga mizo chengte ziah thuhlaril a huam a ni.

Thuhlaril
Kalphung langsàr züalte

Thawnthu · Hlä · Lemchan
Thawnthu täwi · Tùanthü

Chîte

Hlahril · Chhamhlä · Lemchan
Inhmangaihna · Elsènna
Lemchanlungrun · Lemchanhlimawm
Hlimawm-runthlâk

Chhuahphungte

Chanmî (Lemchan· Lehkhabu

Ziahphungte

Thutluang · Cháng

Thuziak

Thuhlaril chanchin
Thuhlaril zawnawlna
Mizo thuhlaril · Tunlai mizo thuhlaril
Ziakmîte
Mizo thuhlaril lehkhabu lärte · Mizo ziakmîte
MAL Lehkhabu Ṭha Ber Làwmman
Thuhlaril chàwimàwinate · Hla phuah thiam chàwimàwinate

Sawihona

Thuhlaril faksèlna · Thuhlaril thuvàwrte · Thuhlaril chanchinbûte

Bul ṭanna edit

Mizo pi leh pute'n kutziak an neih loh avangin ziaka dah ṭhat thuhlaril tak chu kum zabi sawmhnihna aṭang a lo inṭan a tih theih ang. Amaherawhchu kâa inhlan-chhawn thü-hlä zawng zawngte pawh thuhlarilin a huam avangin mizo thuhlaril tak inṭanna chu hriat theih a ni lo vang. He thuziakah hi chuan ziaka dahṭhat thuhlaril bîk kan sawi dawn a ni.

Hun hmatawng edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril hun hmatawng

Mizo thuhlaril hi kum 1870 vel aṭangin a intan tiin a ngaih theih ang. A chhan chu Kum 1874-ah Thangliana(Thomas Herbert Lewin) chuan lehkhabu pakhat ‘Progressive Colloquial Exercises In The Lushai Dialect’ a lo siam a.

"Colloquial Exercises" bu ah hian Mizo ṭawng thumal tam tak Sap ṭawngin a letling a. Mizo thawnthu pathum: Chemtatrawta, Lalruanga leh Kungawrhi te thawnthu leh a hrilhfiahna a ziak vek bawk. He lehkhabua Kungawrhi chanchin a sawi ṭan dan hlawm khat chauh hi han tarlang ila:

Apa chu nopui aneiloh: klangra hnang a-hlaia a-kut hling atschuna, ahling chu nowte-a atchang-ta. Chutichuan nowte apieng-ta nu a neiloh a-hminga chuan Kungori anti. Bu-tun mul khat tey an-ei-tira, bu-fang khat te an-ei-tira, alien deo-deo-vey. Chutichuan kum hnih kum tum ani chuan nula atling-ta; ahmel ahta dzit; chutichuan an-khua ro-htar-tey ni-nei an-tum a; apa-in aphal loh. Chutichuan Kei-mi ro-htar a-hniak a fun-a arapu arepa : chutichuan Kungori adom-loh-ta.

Kumpinu Sawrkar(British Sorkar) hnuaia thawk Sap dang- Sir George Campbell te, G.H.Damant lmdt. leh mi hmasa dang Brojo Nath Saha te nen ṭangrualin, Mizo ṭawng leh Mizo hnam chanchin an lo zir a. Mizo thuhlaril chanchina hun hmasa lam Kumpinu Sap hun laia mi ṭangkai tak takte an lo ni ta a ni. .

Hun hmasa: Zosap hunlai(1894-1920) edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril hun hmasa

Kum 1894, Pawlkut thla ni 11-ah Zosâp pahnih Pu Buanga (Rev.J.H.Lorrain) leh Sap Upa (Rev.F.W.Savidge)-te chu chanchinṭha hril turin Mizoramah an rawn chhuak a. An thiltih hmasak ber chu a ram mite tawng hmelhriat leh an hman tur hawrawp thubul siamsak a ni. Thla hnih leh a chanve chhungin Mizo hawrawp chu an siam zo ta a, hawrawp hmasa chu hetiang hian rem a ni:

AW A B D E F G H I J(chei) K L M N O P R S T Ṭ(ṭhaw) U V Z CH

Kum 1894, April ni-1 ah Mizorama Sikul hmasa ber chu Bawlhmunah hawn a ni a, zir hmasa berte hi Pa Thangphunga(Chaltlang lal) leh Pu M.Suaka(Durtlang lal) te an ni a; kar khat hnu velah Pu Khamliana(Lungleng lal) a rawn tel ve leh a. Khamliana hian October thlaah a zir ve leh tih Pu Buanga Log Book aṭangin kan hmu thei. Khamliana hian kar khat emaw chauh A AW B hi a zir hnuin a haw a, in ṭing aṭangin lehkhatui a siam chawp a, Zosapte chu lehkha a han thawn a, hei hi Pu Buanga te thian dun hian an hlut hle a, Sapram Londonah te an tlangzarh nasa awm e. Kum 1897-ah Kumpinu(United Kingdom/British) Lal ber hnenah lehkha a thawn bawk.

Pu Thangphunga leh Pu M.Suaka te hi Baibul(Bible) an lehlin laiin Zosapte puitu ber an ni.

Zosap Missionary pahnih Pu Buanga leh Sap Upate’n hawrawp an siam hnu chuan Mizo thuhlaril chuan kawng thar a zawh ṭan ta a. Zofate zingah lehkha ziak leh chhiar thiam an lo pung ve zel bawk a. Kristianna avangin Mizote rilru puthmang pawh a inthlak danglam hret hret a. Kum 1896, October ni 22-ah Zosapte’n lehkhabu an siam hmasak ber ‘Mizo Zir Tir Bu’ chu an siam zo va. Hei hi kum 1901-ah chhut nawn leh niin phek 27 a chhah a ni. He lehkhabu hi Pathian thu leh Kristian nun kaihhruaina tur thu tha tarlanna a ni.

Zosap hmasa pahnihte thiltih pawimawh tak chu Baibul lehlin hi a ni. Kum 1895, August ni 21 aṭangin Chanchin |ha Luka ziak an letling tan a. Chumi hnuah Chanchin Tha Johana ziak an letling leh a. Heng lehkhabu lehlinte hi kum 1898-ah British&Foreign Bible Society, London-ah chhut a ni a. Mizo tawng hlanga ziak lehkhabu tia chhal ngam chhuah hmasak ber a ni.

Luka leh Johana ziak hi TIRKOTE THIL TI(Tirhkohte Thiltih) lehlinin a zui nghal a. Kum 1899-ah London-ah bawk chhuttir leh a ni a. Chutichuan, Thuthlung Thar bua mi lehkhabu hrang hrangte chu lehlin a ni ta zel a, an lehlin hun ṭhenkhat lo sawi ila:

  • Korinth khatna(November,1904)
  • Matthaia & Marka(1906)
  • Korinth I&II(1907)
  • Jakoba(1914)
  • Thessalonika I&II(1916)

Tichuan Thuthlung Thar bu pum chu kum 1916 khan chhut chhuah a lo ni ta a ni.

Thuthlung Hlui pawh lehlin a ni ve zel a. Jona bu chu 1912-ah chhut a ni a. Daniela(1915), Genesis(1928), Sam(1929)-ah chhut a ni. Thuthlung Thar kha ennawn leh nghal a ni a. Kum 1921-a ennawn tanin kum 1924-ah chhut nawn a ni leh a. Welsh leh Baptist Zosapte chuan nasa takin an thawk zel a. Mizo Pastor pahnih pathumin an lo letling thiam ve tawh bawk a. Tichuan, Baibul bu pum chu kum 1959, September ni 6-ah Pu R.W.Phillip chuan a tlangzarh ta a ni.

Pu Buanga leh Sap Upa hian Mizo Thuhlaril innghahna lung an phum ṭha hle a. Baibul an letling a, Pathian thu lam ziakna lehkhabu chi hrang hrang an letling bawk a. Chung zinga langsar zualte chu-

te phei hi chuan Mizo ṭawng leh thuhlahril hmasawnna rahbi an tuk nasa êm êm a ni.

Zosap hmatawng pahnih rawn thlaka Mizorama Kohhran ban rawn phuntu Zosaphluia(Rev.D.E.Jones) leh Zosapthara(Rev.Edwin Rowlands) te hian tisa leh thlarau thilah Mizote min dawmk^ng nasa hle a. Zosaphluia hi kum 1897-a lo chhuak, kum 1926 thlenga rawngbawl a ni a. Zosapthara erawh chu kum 1898-ah a lo chhuak a, kum 1908 thleng emaw chauh a awm thung. Anni pahnih inkawp hian Mizoram chhim leh hmar an hrut rual tha hle a. Chanchin |ha engah Kohhran bul tan puiin Pathian thu te, Lehkha zirna lam te, Rimawi lam leh Thuhlaril lam te nen hmasawnna kawng an zawhpui nasa em em a ni[1].

Thu lam ang bawkin hla lamah pawh an thawh hlawk hle. Hla phuah leh lehlin thiam tak an ni a, tuna Kristian Hla Bu hman laiah pawh hian Zosaphluia hla sawmli(40) leh Zosapthara hla sawmriat leh pathum(83) lai a la chuang a ni. Zosapthara phei hi chuan Pathian chawimawina hla bakah Mizo hnam hla a phuah nual a; kum 1903 khan Mizo fuihna hla ṭha tak mai-

Mizo kan ni lawm ilangin,
Kan hnam thatna thu zawng zelin,
Thil tha-in kan ram ti-mawi-in,
Mizo lawm teh u.

tiin a phuah a. Mizo nula leh tlangvalte kawng dik zawka thil thaa thang lian turin a fuih a ni ber mai. Ka nausenin tunge mi kawl tih a phuah bawk. Chu hlaah chuan-

Ka dam lo va, a tlaivar a,
Ka tap a, min lo chawi mu thin,
Hah takin, chak lo chung pawhin,
Ka nu, ka nu duhtak chu.

tiin mihring nun hlimthla chu a lo hailang tha hle a ni.

Zosapte hla phuah leh lehlinte hian Mizo tawng kalhmang dik tak an zawm lohna lai chin awm mah se la, Mizo hlaah ri inpawl leh in ang tlangpui(Rhyme Scheme) an rawn ti chhuak a. Solfa leh hla kalhmang te, rimawi leh hla thu hman dan thlengin kawng an rawn sat eng a. |awng zir chawp chung sia hetiang an ti thei hi an ngaihsan awm hle a ni.

Kum 1899-ah Kristian Hla Bu hmasa ber, Pathian fakna hla 18 chuanna, kutphah tiat leka hlai, phek 36-a chhah chu Kawpi(Copy) 500 lai siam a ni a. Hla 18 zinga 7 hi Sap Upa leh Pu Buangate hla a ni a, a dang 7 te hi Rajbahadur(Khasi) hla a ni a, a dang 4 hi Zosaphluia hla lehlinte leh siamte a ni. Heng hla zinga 7 tlar hmasa berte lo sawi ila:

  1. Isua vana a om a
  2. Khawvela kan om chhung zong
  3. Tuna ka oi ka oi ang e
  4. Enge sual tifai thei ang?
  5. Thonthu hlui min hrilh roh
  6. Isu ! beram vengtu angin
  7. Isu Tidama khawvela a haw

Kristian Hla Bu hi a thang chak hle a. Chhut nawn leh hla thun luh belh zel a ni a. Chhut hnuhnun ber kum 2005-ah chuan hla 600 lai dah luh a ni.

Kum 1898-1899 lai bawr vel hian hla mai bakah chanchinbu Mizo Chanchin Laishuih a lo chhuak a. Sawrkar pisa leh thingthlang khuaah te sem darh a ni a, chanchin in hriat pawhna tha tak a ni. Mizo lalte Khulkhut(Kolkatta) zin thu pawh a in ziak a, a bengvarthlak hle. He chanchinbu hi Mizorama chanchinbu hmasa ber a ni a, vawi engzat nge tih chhuah a ni tih erawh hriat theih a ni tawh lo. Kum 1898 khan vawi thum chhuah a ni a, a vawi li-na chu Kum 1899, January thla khan a chhuak leh a ni. A tirah chuan kutziaka bul tan a ni a, a hnuah erawh chuan khawlchhutna hman a ni a, a kawpi pawh a chhuak tam hret a ni awm e.

Mizo Chanchin Laishuih hnuah hian thlakip chhuak Chanchinbu hmasa ber Mizo Leh Vai Chanchin Lehkhabu a lo chhuak a. Khawla chhut ngat a ni. A enkawltu chu Tarmita(Major J.Shakespear) a ni a, phek 14 lai a chhah a ni. Kum 1911-1936 thleng chu Makthanga enkawl a ni a, Mizo zinga chanchinbu enkawltu pangngai(Editor) hmasa ber a ni awm e. Chumi hnuah Lalkailuia leh Sainghingate’n Kum 1937 aṭanga kum 1941 thleng an enkawl ve leh a. Chanchinbu dang tha tak tak a lo awm tawh bawk a, chumi hnu chuan he chanchinbu hi a tawp ve ta a ni.

Welsh Mission bul tumin kum 1911, October thla aṭangin tlakip chhuak chanchinbu tha tak Krista Tlangau chu a lo chhuak a. A enkawltu hmasa ber chu R.Dala a ni. Kum 1914-ah a bu hming chu thlakin Kristian Tlangau tih a ni ta a. He chanchinbu hi chawl hauh lovin tun thlengin a la chhuak a. Mizo thuhlaril hmasawn zel nana hmanraw tangkai leh thawh hlawk tak a ni. Chatlak awm miah lo va a chhuak thei ringawt pawh hian kawngro a su nasa em em a. Hun harsat lai leh hun hlimawm lai pawhin thuziak hmangin Mizoram dung leh vang a hrut kual a, Kohhran pakhat thlazar hnuaia chhuak ni mah se, a thu leh hla a nungin chanchin tha puan darh nan a tangkai em em a ni[2].

Hun laihawl (kum 1920-1970) edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril hun laihäwl

Zo Lungthu Pathumte edit

Kum 1920-1970 inkar hi Mizo thuhlaril thanchhohna kawnga sulsutu hranghluite hunpui chhuanawm leh chhinchhiah tlak tak a ni. Sapho leh Zosap hunlai khan Zofate zingah thu phuah leh hla phuah ṭhenkhat awm nual tawh mah se, an kutchhuak a la tlem em em a. An kutchhuak tak tak lo lan hun chu hun laihawl a ni zawk. He hun chhung hian hla lam te, lemchan lam te leh thutluang ziak lamah hranghluihote hian par an chhuah vul lai tak a ni a. Lehkhathiam leh Pathian thu thiam(Pastor leh Tirhkoh) te an lo pung chho zel a, mahni inrintawkna rilru nei an thahnem tial tial a. Mizo thuhlaril chuan hmasawnna kawng chu chak takin a zawh mup mup ta a ni.

Chutih hunlaia mi mi ropui zual pathum, Laltluangliana Khiangte'n Zo Lungthu Pathum[2] tia a vuahte chanchin han sawi ila.

Thanga edit

  Chanchin kimchang : Thanga

Thanga hi Zofate zinga hla phuahtu pawimawh leh letlingtu pawimawh tak a ni a. A hming hi Lalhmingthanga emaw Thangthura tia sawi an awm ṭhin. Thanga tih hi a larpui ta ber a, mi tam berin kan hriat dan pawh a ni. Kum 1883 khan Chaltlang-ah a lo piang a , nausen a nih laiin a pa, Thanglianmanga’n a thihsan avangin Vawngawnah te, Tanhrilah te, Hmunte-ah te, Mualbem-ah te an pem kual a. Chumi hnuah Lalsavunga hovin Zokhawsangah an awm ta a ni.

A hlaphuahte han sawi ila[2]:

  1. Kan Chatuan Pa rawn zawng rawh u (1903-04)
  2. Aw Isu ka hmangaih ka rilruah (1906)
  3. Ka Pa, aw ka Pathian (1906)
  4. Misual ka ni (1906)
  5. Vana Jerusalem thar mawi tak (1906)
  6. Mizoram Mizoram ka thlahlel hle che (1907-1911)
  7. Mizo fate u finna zawng ula (1907-1911)
  8. Aw Lalpa chungnungber kan fak hle a che (Pawltlâk thla, 1910)

Liangkhaia edit

  Chanchin kimchang : Liangkhaia

Liangkhaia hi thuziak, hla phuah, lehkhabu lehlin, lehkhabu ziah, hrilhfiahna buatsaih, rimawi leh a kaihhnawih lama a inhmanna bakah, Sap ṭawngin thu(article) a ziak nual a. Chubakah, fim taka thlirna thuziak a nei nual bawk. Hla thu tih te, Mizo hla tih leh thuhlaril bik khawih thil a ziak aṭang hian midangte kutchhuak pawh a lo zir nasat dan a lang bawk. Hetianga thil chi hrang hrang- Pathian thu, hnam hunhlui-chanchin, hnamzia, vansangchanchin, zirthiamna, rimawi, Berampu leh thuhriltu (Pastor), ziakmi leh thuhlaril lama a kutchhuakte hi hlutsakin Mizo Academy of Letters chuan kum 1979 khan Academy Award a lo hlan a. He chawimawina hlu tak hi Mizo zinga dawng hmasa ber a ni.

Awithangpa edit

  Chanchin kimchang : Awithangpa

Awithangpa hi a tlangval chhuah hlimhlawta hla phuah ching ṭan a ni a; a nu pawh hi hla phuah thiam tak a ni a; an inchhun nufa hle a ni. Awithangpa chanchin ziaktu R.Vanlawma chuan a chungchang a sawi dan chuan “Awithang pa hi hla phuah thiam a ni ringawt lo va, Mizo ṭawng hi a thiamin, a han ti ti chang te hian Mizo tawng ni ve ngei si, a hriat pawh kan lo hriat tawh sa ni ngei, a hman khawm dan kan thiam ve loh emaw hi a hmang fo thin,” a ti a ni[2].

Awithangpa hla phuah zat chiah hi ziaka vawnṭhat vek anih loh avangin hriat a har hle a. Thluk nei hla 300 chuang leh Chhamhla tlem azawng a phuah ngeia hriat a ni. Hla a han phuah hian ṭawngkam thar tih tur ni teh chiam si lo a hmang thiam em em a. Chohar di han tih te leh Ram loh han tih ang chi hi a ni. A thu hman khawm tharte pawh tunah chuan mi tam takin kan hmang tawh a. A hla phuah reng reng hi a kal zat mai a. Sap ṭawnga a flow kan tih ang hi rualrem takin a hmang thiam tlat a ni. Chuvangin, a hla phuah leh a thluk hi a inchawih mawi em em a. Awithangpa hla phuah hmasak ber chu-

Ṭuahpui lo Par thlangah vaipuan sen iangin,
Chengrang phirin chhai ka nuam e,
Chungah kulva lo fu rawh,

tih hi a ni a. Hetih hun laia hla lar leh an sak zin ber Chhimthlang Zài thluka a phuah a ni.

Hla phuahtute edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril hun laihäwla hla phuahtute

Laithangpuia edit

  Chanchin kimchang : Laithangpuia

Laithangpuia hla phuah lak khawm theih chin hi 27 a ni a. A hla te hi hmun li-ah a ṭhen phawk theih a: Rinna indona hla te, lusun hla te, a mimal nun aṭanga Pathian a pawlna hla te leh hun bik nei hla te a ni. Hla a phuah thiam bakah a thluk a siam thiam a, a hlate hi amahin a thluk a siam vek a ni. A hla phuah lar zual deuhte chu-

  1. Do chak hmel pe in
  2. Lungngaihna sual tinrengten
  3. Phungrual an tin ang a
  4. Hnam ka len nuam mang e, tih leh
  5. Aw, i bei zel ang thim Lal chu

tih te hi a ni.

Hrawva edit

  Chanchin kimchang : Hrawva

Hrawva hian hla 16 phuahin hla 4 a letling a. A hlaphuah 7 lek han sawi ila:

  1. Rairahtea hla
  2. Baichi Khawhlui tlawh thu
  3. Pu Thangluaia SDC phuahna,
  4. Phaituala lehkhazir u thihna,
  5. Thirhrui hmuh thu,
  6. Ṭhiante ṭhenna
  7. Awmkhawmna in hlui,

Patea edit

  Chanchin kimchang : Patea

Patea hi Mizo hla phuahtu ṭhenkhatte anga Pathian hla baka khawvel lam hla phuahtu a ni ve lo va. Pathian lam hla chauh a phuah a, a hla phuah 10 lai chu Kristian Hla Bu-ah telh a ni a. A hla phuah te hi a lar hlawm em em a, chung zinga ṭhenkhatte chu

  1. Aw Lalpa, Davida leh a thlah arsi
  2. Buaina lo kiam la
  3. Dam lai luipui dung leh vang fang mah ila
  4. Chung lam Jerusalem thar khi tih te
  5. Lal lungawi kum hun lawmawm chu
  6. Ni ropui a lo thleng dawn ta
  7. Ram thianghlima lal lo piang chu
  8. Mal min sawm turin
  9. Zan lungngaihthlak zion pindan chhungah

tih te hi a ni. Heng a hlate avang hian mite thinlungah a nung reng tawh dawn a ni.

Saihnuna edit

  Chanchin kimchang : Hrawva

Leng lal Saihnuna hian kum 1926 aṭangin hla a phuah ṭan a, kum 1949, a thih dawn hnaih thlengin hla a phuah a, hla hi 100 vel a phuah a ni. A hlate hi Vanram ngaih hla te, Lusun khawhar hnemna lam hla te, Khawtlang lunglen hla te, Hla lénglàwng te leh Pathian chibai bukna lam hlate a ni. A hla phuah zingah chuan-

  1. Fiara tui,
  2. Han thlir teh u romei zam karah khian,
  3. He lei hi chatuan ram a tling lo,
  4. Ka taksa lungngai mah sela,
  5. Khawvel chhuahsan i la,
  6. Ṭap lo thei ka ni lo,
  7. Tlang a dang lung a leng em mai,
  8. Zaiin ka awi ang hun ral ta

tih te hi a hla lar ṭhenkhatte a ni.

Lemchan edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril hun laihäwla lemchan thawnthu ziaktute

Mizo lemchan ziaktu ṭhenkhatte chu:

  1. Ch. Pasena(1893-1961)
  2. Lalkailuia (1901-1954)
  3. Chawngzika (1913-a piang)
  4. Lalzuithanga (1916-1950)
  5. Lalthangfala Sailo(1933-a piang)

te an ni.

Thutluang edit

  Chanchin kimchang : Mizo thuhlaril: Thutluang

Thutluang lama mi langsar ṭhenkhat chauh han tarlang ila:

Nuchhungi Renthlei edit

  Chanchin kimchang : Nuchhungi Renthlei

Pi Nuchhungi hian hla hi avaiin 72 lai a phuah a. Thuziak lamah chuan, kum 1940 khan Primer, naupang zirlaibu a siam a. Serkawn Graded Readers-I, II leh III a buatsaih a, kum 1940 khan chhut chhuah a ni a, vawi tam tak chhut nawn a ni. Chanchinbu leh Pawlho lehkhabua thuziak sawm leh panga(15) chuang a nei bawk.

L Biakliana edit

  Chanchin kimchang : L. Biakliana

L.Biakliana hi Mizo zinga thawnthu phuah hmasa ber a ni a. Kum 18 mi lek a nih laiin thawnthu ngaihnawm tak Hawilopari tih chu kum 1936 khan a ziak zo va, a kum lehah thawnthu tawi Lali tih a phuah leh a. Thawnthu ziak kawngah Zofate zingah kutchhuak tha pangngai nei hmasa a ni a, a kutchhuakte pawh hian belhchian a dawl hle[3].

Hun kal mék edit

  Chanchin kimchang : Tunlai mizo thuhlaril

Hun kal mek-thangtharte hun kan thlir turah hian mimal tlemte chauh, an kutchhuak chhui tlak leh belhchiandawl zual tak tak chauhte lo thlir ila.

Chutah pawh chuan hla phuahtu, lemchan ziaktu leh thutluang ziaktu titein ṭhen hrang tawhlo mai ila. A chhan chu kan mimal chhuizau turte hian a tlangpuiin heng zingah hian kutchhuak thu leh hla an lo neih deuh vek vang a ni.

Khawlkungi edit

  Chanchin kimchang : Khawlkungi

Khawlkungi hian thawnthu chi hrang hrang remkhawm leh a lemchan tur hrim hrim ziak hi 20 chuang a nei a. Sap thawnthu leh Mizo thawnthu behchhana siam, lemchan thawnthu a nei nual bawk. A kutchhuak lemchan thawnthu lar deuh panga han sawi ila[4]

  1. Zawlpala Thlan Tlangah
  2. Pangpar bawm
  3. A va pawi em
  4. Monu Sual
  5. Ṭhangthar Nun.

James Dokhuma edit

  Chanchin kimchang : James Dokhuma

James Dokhuma hi thutluang ziaktu leh hla phuah thiam a ni a. Lehkhabu ṭhahnem tham tak a ziak tawh a, thuziak peng hrang hrang hi khawih loh a hleih pawh a nei lo hial awm e. A thawnthu phuah zinga lar deuhte chu:

  1. Thla Hleinga Zàn
  2. Rinawmna
  3. Khawhar In

Chhamhla phuah a thiamin a chhamhla bu hial a tichhuak a, a chhamhla zingah hian:

  1. A tak chu khawiah nge,
  2. Siamtu Khuarel,
  3. Au ral ral,

tih te hi a lar hle.

Thufün tam tak a ziak a. A lemchan thawnthu ziah pahnih lek lo tarlang ila:

  1. Tumna chu a hlawhtling ṭhin
  2. Hmasawnna

tih te hi.

Laltluangliana Khiangte edit

  Chanchin kimchang : Laltluangliana Khiangte

Zofate thuhlaril khawvêla thleng sang leh arsi ëng berte zinga pakhat chu Laltluangliana Khiangte hi a ni. Lehkha chhiar leh ziak peih tak niin kum 1977 aṭang khan thu a ziak tan a. Sap ṭawng leh Mizo tawngin lehkhabu 30 chuang fe a buatsaih tawh a. Lemchan lam buaipui zualin Lemchan thawnthu 30 chuang a ziak zinga 17 zet chu chhuah a ni tawh.

Chhamhla hi 100 chuang fe a phuah tawh a, a hla te hi Rochuam (2006) tih lehkhabu ah 66 khung a ni a, THLIFIM(2001) leh lehkhabu dang 50 chuangah phochhuah a ni bawk.

Thuhlaril lama a kutchhuat hlu tak takte avang hian India ram chawimawina sang Padma Shri in Literature & Education chu kum 2006 khan hlan a ni.

V. Thangzama edit

  Chanchin kimchang : V. Thangzama

V.Thangzama hi kum 1931 khan a lo piang a. Amah hi Hla lama tui tak a ni a, hla chham chi leh sak chi hi 40 vel lai chu a phuah tawh a. A hla phuah zingah-

  1. Van aw mawi ri chu ngai r’u,
  2. Tho la ding ta che,
  3. Hmanah Pi pu zaleng rual

te hi mi sak duh chi, sak nuam tak a ni hlawm.

Lalzuahliana edit

  Chanchin kimchang : Lalzuahliana

Lalzuahlina hi ṭhangthar hlahril phuahtute zinga hriat hlawh ber pakhat a ni a. A chhamhla bu hmasa ber Lungmawl Selin tih chu kum 1989 khan a chhuah a. Kum 1997 khan chhamhla leh thawnthu tawi chuanna Saruak Hlimthla a ziak chu a chhuah leh bawk.

Thulâkna edit

  • A vaia thu hnar ber chu hei hi a ni: Chawngthu, Tluanga, Mizo Thuhlaril Hmasawn Dan Part I - V (misual.com thuziak [[1]], [[2]], [[3]], [[4]] leh [[5]].)
  1. Liangkhaia, Rev, Mizo Chanchin. LTL Publication, chhuah 5-na, 2002
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Khiangte, Dr.Laltluangliana, Thuhlaril (Literary Trends & History of Mizo Literature), College Text Book (Mizo) Editorial Board Publications, Aizawl, chhut 2-na, 1997
  3. Khiangte, Laltluangliana, Biakliana Robawm. L.T.L. Publications, Aizawl, chhuah 2-na 2007
  4. Lalthangliana, B., Mizo Literature (Mizo Thu leh Hla), M.C.Lalrinthanga, Aizawl, chhuah 2-na, 2004.