Wp/lus/James Dokhuma

< Wp‎ | lus
Wp > lus > James Dokhuma

James Dokhuma (1932-2007) hi mizo ziakmi leh chhamhla-phuahmi a ni.

James Dokhuma
<spant style="font-family:Segoe script;">James Dokhuma thlalâk i neih chuan rawn thawh la kan läwm hlë ang


A chanchin tlangpui
Hming James Dokhuma
Pian kum Kum 1932, Nikir thla ni 15
Eizawnna Ziakmi
Sülhnu lam
Kutchhûak Thla Hleingà Zàn, Tumpangchal ngê Saithangpuii
Chawimawina Padma Shri in Literature, kum 1985; Bhasha Samaan, kum 1997; MAL Academy Award, kum 1983
Hriat hlawhna ṭhenkhatte

Pian leh mùrna edit

Thu leh hla lama Mizo te tan rotling tak tak hnuchhiah tu James Dokhuma hi Kum 1932, Nikir thla ni 15 khan Pu Hrangchina fapa ni turin a lo pianga, a pianpui unau te zingah hlaphuah thiam Pi Romani leh Pu Lalṭanpuia te pawh hi Mizo fate zinga hriat hlawh an ni.

Zirna edit

Heti khawp a Zofate zinga ziakmi lar nih mahse zirna lamah chuan a thleng sang lem lova, a pianna khua Sialsûkah Pawl 5 thleng chauh a zir a ni.

Hnathawh edit

Changéla sàwi bel an sawi ang mai in hna hrang hrang a thawk kual a. Kum 13 mi anih in India Sipaiah a ṭang a, rei pawh ṭang lovin 1950 khan a bansan leh a, thil dang dangah a thawh kual hnuin kum 1954 khan St. Paul’s School-ah zirtitu hna a thawk a. Chumi pawh chu thawk rei lovin Aijal C.D Block-ah Sanitary Inspector hna a vuan leh bawk. Rambuai hma deuh kum 1960-ah a hna bansanin Hualtu khuaah zirtirtu hna thawk leh a ni.

Rambuai edit

Rambuai a lo nia Mizo fate tan tiin a rammu ve nghal a, Tlungvel bial Block President ani a, khatih laia MNF ramhnuai sawrkarah khan M.P.-a ruat ani a, chumi hnu ah Deputy Speakerah a ṭang leh bawk ani. Kum 1968 March thla ah vanduaithlâk takin vai Sipai lakah hliam a tuar a, India Sipai ten manin Nowgong Special Jail ah an thawn a, chumi hnu ah Gauhati Jail-ah dah sawn ani leh a. Vairam hla takah tàn in thima khung nimahse a ngaihtuahna chuan Zoram a theihnghilh thei lova, zalenna a neih theih nan ti a a nunna hial pawh thap a a beih mek Zoram chanchin chuan a suangtuahna khawvel pawh engdang mahin a chim buai pha lo. Ziakmi Pu Dokhuma chuan ram leh hnam tana a lunglenna chu boruaka tham ral mai a phal lovin Zofate lung ti leng fo tur leh ngaihnawm tih em em ni fo turin Nowgong Special Jail a tan lai hian thawnthu Thla Hleinga Zan chu a ziak ṭan a; Guwahati Jail-ah sawn a nih hnu in a ziak zo ta ani. India ramin vawiin thlenga an ngaihsan leh Hnampa tia a koh Mahatma Gandhi leh Jawaharlal Nehru te iangin lung ina a tàn lai hian kut kuangkuaha ṭhu mai lovin ṭhangthar lo awm leh zel tur te tan thawnthu dang pahnih Rinawmin tih leh Khawhar In tih te hi a ziak zo bawk a ni.

Kum 1971 ah Jail atanga chhuah tir ania a, kum 1973 ah E.Lungdarah zirtirtu hna a thawk leh a chu pawh rei lo teah bansanin Aizawlah a pem luta anupui fanau te nen Kulikawn venga a boral ni thlengin an in bengbel.

Chawimawina edit

Mi bîk Pu Dokhuma hi zirna lamah pawl nga thleng chauh zir mahse pianpui finna nei ṭha mi ani a, sipai a tan lai pawh a Education Instructor ni pha ani a. Aman sawi chhuah a duh vak lo nà'ng a Kum 1997 khan University of California (USA) chuan Honarary Doctorate Degree a rawn pe hial ani. High School pawh rap lo ni mahse a thu ziak thiam avangin kum 1983 khan Mizo Academy of Letters (MAL) chuan ‘Academy Award’ a pe a. India sawrkar in a khua leh tui mi hminghṭha leh chawimawi phu a tih te hnena a hlan thin Padma Shree Award pawh kum 1985 khan India President hnen aṭangin a dawng bawk. Mizo fate zinga a hmasa ber atan Sahitya Academy chuan thuziak thiamte hnena chawimawina an pek ṭhin 'Basha Samman' kum 1997 khan a hlan bawk. Zofate zinga mi danglam bik anih lanna pakhat chu a lehkhabu ziak Thla Hleinga Zan tih chu Library of Congress, Washington-ah dah ani ve vàng tawh.

Pu James Dokuma hi engtik lai khan nge zofate hian thuziak mi anih tih kan hriat tan tih hetiang hian Mizo zinga thil chik mi kan neih Pu B. Lalthangliana chuan a sawi “Tun hma deuh, 1960 vel tawhah khan a titi thiam leh tawnghmang thiamzia mitten an hre tan a. Kum 1975-a Adult Education Wing chhuah Meichher thlatin chhuak aṭang in Thu leh Hla a thiam zia mipuiin an hre lar ṭan zual ta ti ila, a dik thawkhat awm e” tiin. A thu ziah leh thawnthu te hi Sikul leh College Zirlaibuah hman a ni nual a, thu lamah chuan ‘Ka Thu Hretu’ tih thiam leh ngaihnawm tak maia fountain-penin a nunah awmzia a neih thu leh a hman ṭangkai ṭhin zia a ziah chhuahna chu Mizo zirlaite tana tunlai ṭawng taka ‘Creativity’ neihtir tura fuihtu ṭha tak ani. A thuziak pakhat "Irrawady Luikamah" tih pawh Cl-XII zirlaibuah hman ani. College zirlai lamah "Tumpangchal nge Saithangpuii?" tih leh "Thla Hleinga Zan" tih phei chu seng luh ania Mizo thuhlaril zirlaiten an hlawkpui ṭhin hle ani. College leh University thleng pawha class la tura sawm a ni fo va; tin Debate, elocution, extempore speech leh thu leh hla lama intihsiakna hrang hranga a lawmman lak te chu sawi sen pawh ani lo hial zawk.

Sakhuana edit

Pu Dokhuma hi sakhua na lamah chuan an lawina Kulikawn The Salvation Army kohhran ah Local officer (Upa) a ni a, Central Corps, Kulikawn ah hian Corps Sergeant Major (C.S.M) a ni. Kohhran rawngbawlna hrang hrangah pawh chanvo a chelh nual ani. Ama pualin JD Press a dina chutah chuan a thu leh hlate chhiar tura chhut chhuah ani ṭhin ani. Pa inngaitlawm tak ani a, mite anga kut tling lova hausak thur thur duh mi chu nise Mizo fate zingah chuan a ati thei pawl tak ni ve awm a ni a, mahse khawvel hausakna leh kuttling lova neih ai chuan tia retheih leh hrehawm pawh thlang zawk duhmi ani a. An chenna In pawh a lan dan mai chuan ropui a lang lova, tunlai khawvel ah chuan a ṭhing lam tawh ani mah zawk, mahse a chhunga luahtu Pa ber en erawh chuan ani tluk a ropui hi an tam bik lo vang le!

Kutchhuak edit

Hriat theih chinah lehkhabu 39, hlahril 40 chuang, thufün leh article 400 chuang a ziak chu mipui chhiar theiha tih chhuah a ni tawh ani. A thawnthu ziah zinga ami "Gabatha" tih Christian Novel phei chu Sap ṭawnga lehlin pawh chhiar tur a awm a ni. A article ziah ‘Gone are the Days’ tih a Sikul lo kai tawhna ṭhin Gov’t M/s-I, Sialsuk ten a Golden Jubille Souvenir atana a ziah (a hnu lawkah Zolife Magazine ah pawh chhuah ani) chu a mipui vantlanga tana a kutchhuak chhiar theih awm hnuhnung pawl a ni. Midanglam anih na pakhat chu khatih hunlaia thil ziak nana an hman ṭhin Fountain-pen tui bur khat khat khan lehkha phek engzat nge a ziah theih a, thumal engzât ziah nan nge a daih, tih lama chhutchhuaka chhhinchhiah peih khawpa mi taima a ni.

A thuziak, chhamhla phuah leh kutchhuak dang ṭhenkhatte chu:

Thawnthu edit

  1. Thla Hleinga Zàn
  2. Rinawmna
  3. Khawhar In
  4. Silaimu Ngaihawm
  5. Tumpang chal nge Saithangpuii

Chhamhla edit

  1. A tak chu khawiah nge?
  2. Siamtu Khuarel
  3. Au ral ral
  4. Oh, Delhi
  5. Pipu Sulhnu
  6. Thü rëng ka nei si lo

Lemchan edit

  1. Tumna chu a hlawhtling ṭhin
  2. Hmasawnna
  3. Hausakna aiin hriselna a hlu zawk
  4. Finna hmahruai

Thutluang edit

  1. Zoram Tualṭo Kohhran Chanchin
  2. Hmanlai Mizo Kalphung
  3. Ṭawng Un Hrilhfiahna
  4. Mizo Ṭawng Kalphung (2005)

Thulâkna edit

  • Lalthangliana, B., Zoram Tinreng Bu (Zoram Encyclopedia). RTM Press, Chhinga Veng, Aizawl, kum 2003-a chhuah; phêk 141-na leh 142-na.
  • Calm Sojourner, James Dokhuma (Biography). Rangpui thuziak [[1]]
  • Chawngthu, Tluanga, Mizo Thuhlaril Hmasawn Dan Part V. misual.com thuziak [[2]]