Wp/lus/Tunlai mizo thuhlaril

< Wp‎ | lus
Wp > lus > Tunlai mizo thuhlaril


Voir aussi En bawk la : Mizo thuhlaril hun hmatawng, Mizo thuhlaril hun hmasa, Mizo thuhlaril hun laihäwl


Tunlai Mizo thuhlaril tih hi kum 1970 aṭanga chhiara tün hun thlenga Mizo thuhlaril leh a dinhmun sawi nan hman a ni[1].

Mizo thuhlaril
Hunpui langsàr zualte

Hun hmatáwng · Hun laihäwl
Tùnlái mizo thuhlaril

Enkawltu pawlte

Mizo Academy of Letters
Zoppen Club

Lehkhabute

MAL Lehkhabu Ṭha Ber
Thuhlaril lehkhabute
Thutluang lehkhabute
Chhamhla lehkhabute
Hlahril lehkhabute
Tùanthu lehkhabute

Mizo tùanthute

Mizo tùanthute

Ziakmite

Zîakmite
Thutluang · Sakhlä
Chhamhlä  · Hlahril

Chawimawinate

MAL Chàwimàwina

Kum 1972-ah Mizoram chu Union Territory-ah hlan kai a lo ni a, ram inrelbawl dan pawhin hma a sâwn phah hle a. Mipui thuhlaril pawhin zalen leh zâu zawkin hma a sâwn ve nghal a. Thuhlaril lama harh tharna boruak muanawm leh ṭha tak alo piang ta zut zut a ni.

Hun kal mek - ṭhangtharte hun kan thlir turah hian mimal tlemte chauh, an kutchhuak chhui tlak leh belhchiandawl zual tak tak chauhte kan thlir dawn a ni.

Chutah pawh chuan hla phuahtu, lemchan ziaktu leh thutluang ziaktu titein ṭhen hrang hran tawh lovin hläwm khatah kan chhui vek dawn a ni.


Khawlkungi (1927- ) edit

  Chanchin kimchang : Khawlkungi

Khawlkungi hi Mizo hmeichhe zingah chuan Lemchan thawnthu ziak kawnga inhmang nasa ber leh inhmang lar ber a ni awm e. Thawnthu chi hrang hrang a remkhawm leh a lem chan tur hrim hrim a ziak hi 20 chuang a nei a. Sap thawnthu leh Mizo thawnthu behchhana siam, lemchan thawnthu a nei nual bawk. A kutchhuak lemchan thawnthu 3 han sawi ila:

  1. Zawlpala Thlan Tlangah
  2. Pangpar Bawm
  3. Ṭhangthar Nun.

Thuhlaril lama a thawh hlawk em avang hian kum 1987 khan India ram chawimawina ropui tak Padma Shri in Literature a dawng hial a ni.

James Dokhuma (1932-2008) edit

  Chanchin kimchang :

Zofate zingah thu ziak mi leh Mizo tawng thiamte kalkhawmnaa a tlar hmasa lam kawhhmuh ngei tur James Dokhuma hi kum 1932, Nikir thla ni 15 khan Hrangchina leh Kapkungite inkarah Sialsuk khuaah a lo piang a.

A thawnthu phuah zinga lar 3 chauh han sawi ila:

  1. Thla Hleinga Zan
  2. Khawhar In
  3. Tumpangchal Nge Saithangpuii

Thawnthu leh chhamhla a phuah tam takte bakah hian thutluang chhenfâkawm tak tak a ziak; chûn'g zinga pakhat chu "Ṭawng Un Hrilhfiahna" tih hi a ni.

C. Lalkhawliana (1937- ) edit

  Chanchin kimchang : C. Lalkhawliana

C.Lalkhawliana hi kum 1937, July ni 24 khan Reiek khuaah a lo piang a, a pa chu Selluaia a ni a, a nu chu Darluti a ni. Kum 1966-a Mizoram a buai hma khan MNF dintute zingah a tel a. Ram inrelbawlna lam hi a tuipui hle a ni.

Hla phuah thiam tak a ni a, a saka sak chi leh chhamhla eng’emaw zat a phuah a. A chhamhla pakhat Ralthatchhunga(Taitesena) phei chu a sei ṭha khawp mai. A saka sak tur chi a phuah zingah - "Kumsul liam hnu", "Siamtu remruat", "Lalpa fakin zai ru", "Sensiari" tih te hi a larpui hle a.

C. Chhuanvawra (1941- ) edit

  Chanchin kimchang : C. Chhuanvawra

C.Chhuanvawra hi kum 1941, Khuangchawi thla ni 14 khan a lo piang a. A pa chu Hrangṭhiauva, Mizo hnam chanchin ziaktu a ni. C.Chhuanvawra hian Chhamhla leh thluk nei hla 60 chuang a phuah tawh a. Chung zinga 59 chu lehkhabu pakhat ZO KUNG tih bu ah khung khawmin kum 2005 khan a chhuah a ni.

A chhamhla zingah chuan - Mingo tian r’u, Zun, Chapchar Kut, Mizo hnahthlak inpumkhatna tih te hi a larpui hle. Thu leh hla lamah hian a tui hle a. Ram pum huapa thu leh hla inziahsiakah tum nga lai lawmman pakhatna a dawng tawh a, lawmman dang pawh a dawng hnem hle.

B. Lalthangliana (1945- ) edit

  Chanchin kimchang : B. Lalthangliana

B.Lalthangliana hi Khawbung khua Ringchina leh Thanglianpuii te fapa, kum 1945, June ni 16-a piang a ni a. Thiamna lamah M.A. niin Madalay University -ah kum 10 lai Zirtirtu hna a thawk a. Kum 1986-ah Mizoramah a rawn chhuk thla ta a ni. Kum 1970 chho atangin thu hi a ziak tan a.

Thuziak lamah hnuhma a ngah hle a. Hnam chanchin chhui mi a nih rualin Mi chanchin ziaktu nih a kawp thiam bawk. Hnam chanchin chhui mi a nihna bakah chuan mi thuziak thlifimtu a ni tel bawk a. A hnathawh chhoh dan han en hian mi ropui leh chhuanawm tak a ni tih a langchiang hle a ni.

Thawnthu, Lemchan leh hla a phuah thawm kan hre lo na a, midang ziakmite kutchhuak hai chhuah, fawmkhawm leh chik zawka thlir sak kawngah chuan a ni aia thawk nasa leh thawh hlawk zawk hi an tam kher awm lo ve. Mizo chanchin chhuina bu chhah fe fe a ziak bawk a. A zarah mi tam takin chiang zawkin kan hnam chanchin kan hriat theih phah a ni.

Lalsangzuali Sailo (1949-2007) edit

  Chanchin kimchang : Lalsangzuali Sailo

Vanchhuma Sailo leh Sapthangi Chawngthu te fanu Lalsangzuali Sailo hi kum 1949, May ni 15 khan Thingsai khuaah a lo piang a. Mizo hmeichhe zinga thu leh hla lama thawh hlawk ber pawl a ni. Hla phuah a thiamin a phuah hnem hle a, a saka sak chi 360 chuang leh chhamhla eng’emaw zat a phuah a ni.

Lehkha ziak lama tui tak a ni bawk a, lehkhabu pawh 25 lai a ziak a ni. A lehkhabu ziah lar deuh zinga 3 chauh han sawi ila:

  1. Kulva
  2. Sakhming Chul lo
  3. Tlawm ve lo Ropuiliani.

Mizo Academy of Letters pek Book of the Year - 1999 te, Pu Buanga Award leh chawimawina dang dang a dawng tawh bawk.

Siamkima Khawlhring (1938-1992) edit

  Chanchin kimchang : Siamkima Khawlhring

Siamkima Khawlhring hi Mizo thuhlaril ṭhan chhohna atan hian a pawimawhin a thawh hlawk hle a, sap thuhlaril a tuipui em em laiin Mizo thuhlaril lamah a rawn inlet a. Mizoramin kum 1972-a Union Territory kan hmuh hnu lawk atangin MZP chanchinbu a rawn enkawl ta a. Chu chuan thuhlaril hmangin mihring zalenna upbeh chu rawn parchhuah tir ta bawk a. Amah avangin mi tam takin thuziak lamah ṭan an la chho va.

A lehkhabu ziah 2 chauh han sawi ila:

  1. Zalenna Ram
  2. Ka Zinna Ram

R.L. Thanmawia (1954- ) edit

  Chanchin kimchang : R.L. Thanmawia

Hla lam zirbinga thiamna bik nei R.L.Thanmawia hi kum 1954 khan Darlak khuaah a lo piang a. A pa chu Vanlalliana niin a nu chu Vanlalliani a ni. Lekkha zir taima a ni a, kum 1989 khan Mizo hla chung changah Ph.D a zo a, a Thesis chu Development of Mizo Poetry a ni.

Lehkhabu 10 chuang a ziak tawh a, a la ziah belh mek bawk a ni.

Chhamhla hi 30 chuang a phuah tawh a, chung zinga 20 vel chu Senmei tih bu-ah a ti chhuak tawh nghe nghe. A chhamhla phuah zingah hian- Damlai Pialral, Zingtian, Enna ropui, Zawla leh Tualvungi, Huan, Boruak lawngleng tih te hi a lar hle.

C. Laizawna (1959- ) edit

C.Laizawna hi Tualpui khuaah Kum 1959 khan a lo piang a. A pa chu Manvela niin a nu chu Lalduhi a ni. Kum 1982 vel atangin thu a ziak ṭan a.

Thawnthu phuah lamah C.Laizawna hian kutchhuak a ngah hle a. Phuahchawp thawnthu tawi ziak lamah phei chuan kutchhuak ngah ber a ni hial awm e. Nula leh tlangval inhmangaihna lam hawi thawnthu 20 chuang fe a ziak tawh a. Kum 1985 aṭang khan a chhuah ṭan a, a ṭan kum hian bu 5 ngawt - THURUK, HMANGAIH ZIRI, LEI THEIH LOH RUALI, HMAITHINGHAWN, I TA KA NI SI tih te a chhuah a ni.

Chu mai bakah, kum 1998 khan "Anita" tih thawnthu ngaihnawm tak mai a ziak leh a. Chu pawh chu Lehkhabu ṭha ber(Book of the Year-1998) atan Mizo Academy of Letters chuan a thlang leh a ni.

Laltluangliana Khiangte (1961- ) edit

  Chanchin kimchang : Laltluangliana Khiangte

Zofate thuhlaril vanlaizawla arsi eng ber pakhat Laltluangliana Khiangte hi kum 1961 khan Saitual khuaah a lo piang a. A pa chu Tlanghmingthanga a ni a, a nu chu Darngeni a ni.

Lehkha chhiar leh ziak peih tak niin kum 1977 aṭang khan thu a ziak ṭan a. A thuziak chi hrang hrang 700 chuang chu chanchinbu leh lehkhabu danga chhuah a ni a. Thupui zirho chi hi 150 chuang zet a ziak tawh bawk. Chung zinga 50 chuang chu Sap ṭawnga ziak a ni a, tam tak chhuah tawh a ni.

Chhamhla hi 100 chuang fe a phuah tawh a, a hla te hi Rochuam (2006) tih lehkhabu ah 66 khung a ni a, Thlifim (2001) leh lehkhabu dang 50 chuangah phochhuah a ni bawk.

Thuhlaril lama a kutchhuat hlu tak takte avang hian India ram chawimawina sang Padma Shri in Literature&Education chu kum 2006 khan hlan a ni a.

V. Thangzama (1931- ) edit

V.Thangzama hi kum 1931 khan a lo piang a. Amah hi Hla lama tui tak a ni a, hla chham chi leh sak chi hi 40 vel lai chu a phuah tawh a. A hla phuah zingah- Van aw mawi ri chu ngai r’u, Tho la ding ta che, Hmanah Pi pu zaleng rual te hi mi sak duh chi, sak nuam tak a ni hlawm. Hla dang pawh tha tak tak a phuah bawk. A hla thenkhat te hi chu Sap tawng a lehlin a ni tawh a ni.

Lalzuahliana (1962- ) edit

  Chanchin kimchang : Lalzuahliana

F.Darchhunga leh Laibati te fatlum ber Lalzuahliana hi kum 1962 khan a lo piang a. Vantlangin amah hi zai-hla phuah thiam ang chuan an hmelhriat hauh lo ang a, mahse, chhamhla phuah kawngah erawh chuan a duailo hle. A chhamhla bu hmasa ber Lungmawl Selin tih chu kum 1989 khan a chhuah a. Kum 1997 khan chhamhla leh thawnthu tawi chuanna Saruak Hlimthla a ziak chu a chhuah leh bawk.

Ziakmi leh hla phuahtu dangte edit

  Chanchin kimchang : Vanneihtluanga, C. Lalnunchanga, P.L. Liandinga

An chanchin kan tarlan loh midang tam tak, ziakmi leh hla phuahtu an awm a, chung zingah chuan L. Keivom te, R.K. Lalhluna te, Lalzuia Colney te, R. Lalrawna te, C. Lianmawia te, H. Lallungmuana te, C. Lalsiamthanga te, Lalsiama te, Lalchungnunga te, Daichuailova Renthlei te, Vanneihtluanga te, Darchhawna te, P.L. Liandinga te, Zirsangzela Hnamte te, Mafaa Hauhnar te, C. Lalnunchanga te hi ṭhangtharte hunah hian an lar hle a ni.

Tlangkawmna edit

Mizo thuhlaril hmasawn dan leh a thanchhohna kawnga mi pawimawh kan tarlan a tanga kan hriat theih thil pawimawh tak takte chu lo hengte hi a ni:

  1. Kum 1870 vel atangin ziakin Mizo thuhlaril hi a lo intan a. Hemi hma pawh hian thuhlaril tam tak chu Zofate’n kan nei tawh ngei mai. Mahse, ziaka vawnṭhat chu kum 1870 bawr chho atang chauhvin kan nei a. Kan hnam nunphung thlak danglam dawrhtu, ziaka thuhlaril lo siama lo phuahchhuaktute hi an la hlu chho zel dawn a ni.
  2. Mizo thuhlaril hunpui inṭhen chhoh dan chi li - Sap ho hunlai(1870-1894), Zosap hun lai (1894-1920), Hranghluite hun lai (1920-1970) leh ṭhangtharte hun lai (1970-2011t2020) inkara Mizo thuhlaril tihmasawntu kan tarlan bakah hian kutchhuak nei ṭha dang pawh an la awm ngeiin a rinawm a. Chungte chu chipchiar zawka tarlan sen an nih loh avangin a pawimawh zual tak meuh meuh kan sawizau ta mai a ni.
  3. Kan sawizauna huangah hian Thutluang, Hla leh Lemchan lam hi kan sawi vung hle a. Heng thlur thumte kalpuitesep hrang hrang - Fakselna, Thufun, Thuziak tawi, Lehlin lehkhabu, Ramfan thuziak, Mimal chanchin ziahna leh Midang chanchin ziahnate hi kan hrut tel zauh zauh chauh a. A chhan chu heng thlur thumte hian a hailan ṭhat tho vang a ni.
  4. Rualbanlo zingah thuhlarila hnuhma hrawl tak tak, hnam ro tling nei an awm nual a. Chung mite chuan an rualbanlohna chu thuhlaril tihhausak nan an hmang hlauh thung thin.
  5. Thuhlaril huangah hian khawvel huap pawha kan thlirin hmeichhiate hi an tam lo khawp mai a. Mizo zingah erawh chuan kan hmeichhiate hi an duai lo hle a. Thuhlaril tihhmasawnna kawnga an kutchhuakte hian ram leh hnam nasa takin a tidanglam a ni.
  6. Thuhlaril hmasawnnain a chim chin a san chak zia hian Zofate hi hnam namailo tak, puakchhuah tur thu leh hla nei tha tak kan nih zia a tilang chiang hle a. Kan tawngkauchheh hausakzia leh hla thu kan neih ṭhatzia te, ziakfung hmanga thuhlaril ke kan pentirna kawngah kan nep bik loh zia te a tarlang chiang hle a. Kan ram hmasawnna hi kan thuhlaril ṭhanchhoh chak dan mila kal a ni atih theih hial awm e.

Thulâkna edit

  1. Chawngthu, Tluanga, Mizo Thuhlaril Hmasawn Dan - Part V, misual.com thuziak [[1]]
  • Khiangte, Laltluangliana, Thuhlaril (Literary Trends & History of Mizo Literature), College Text Book (Mizo) Editorial Board Publications, Aizawl, chhuah 2-na, 1997.
  • Khiangte, Laltluangliana, Mizo lehkhabu zempui (A Compedium of Mizo Bibliography), Published by Mizo Department University, Aizawl, 2005.
  • Khiangte, Laltluangliana, Mizo Hla Leh Chhamhlate, L.T.L. Publications, Aizawl, chhuah 1-na, 2009.
  • Khiangte, Laltluangliana, Lehkhabu Ramtiam, L.T.L. Publications, Aizawl : 1993.
  • Lalthangliana, B.(Editor.), Mizo Hla Leh A Phuahtute, Hrangbana College, Aizawl, 1st editon., 1999.
  • Lalthangliana, B., Mizo Literature (Mizo Thu leh Hla), M.C.Lalrinthanga, Aizawl, 2nd editon, 2004.
  • Mizo Academy of Letters, Zo Kalsiam, Aizawl,1997
  • Liangkhaia, Rev, Mizo Chanchin, LTL Publication, 5th edition, 2002.
  • Thanmawia, R.L., Zinkawng Rapthlak Zawhtute, Aizawl, 2004.
  • Vanlawma,R., Awithangpa, Aizawl, 1989.
  • Pazawna,V., Hla Chhui Zauna, Kolasib, 2002.
  1. Khiangte, Laltluangliana, Thuhlaril (Literary Trends & History of Mizo Literature), College Text Book (Mizo) Editorial Board Publications, Aizawl, chhuah 2-na, kum 1997