Wt/zea/vrieze

Zeêuws

Etymologie

werkwoôrd

Over Middelnederlands vriesen van Oergermaons *freusaną. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *pr(e)us-.

bievoegelijk naemwoôrd

Stoffe van wolle uut Vriesland, mee 't achtervoegsel -e(n) vò stofnaemen.

Omschrievienge

vrieze

1. minder as 0°C weze, zò laeg weze dat-a waeter stolt (bevriest)
2. laekens (van stoffe gezeid):
   • ʼn vrieze rok

Opmerkienge: dit is 'n onpersoônlijk werkwoôrd, dat-a allêne ʼt as onderwerp 'ebbe kan.

Uutspraek

[ˈvri(ː)zə]

Verbugienge

Dit is 'n onverbuugbaer bievoegelijk naemwoôrd, mae de vurm vries as trugvurmienge vò 't onziejig kom wè vo.

Vervoegienge

infinitief	vrieze(n)
gerundium	te vriezen(e)
tegewoordigen tied	't vries(t)
flejen tied	't vroos, vroôs
onvoltoôid deêlwoôrd	vriezende
voltoôid deêlwoôrd	't ei (g)evroze(n), gevrôze
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Opmerkienge: de vurmen vroôs, gevrôze bin gebrukelijk op Walcheren. Dat ei te maeken mee de neigienge dae om oo en oô as allofonen saemen te voegen. In Domburg, Aegte en Oôskappel is dat proces a compleet; dae is 't vò 'n dentaol altoos oô en bin de vurmen vroôs en gevrôze d'ênigste meugelijke. Ok in 't Tools komme vurmen mee oô vò.

Saemenstelliengen

• bevrieze

Uutdruksels

• ʼt Vriest 'n jas meêr, 't is noe nog vee kouwer as eêst

Dialectvarianten

• vriezen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland (werkwoôrd en bievoegelijk naemwoôrd)

Aore spelliengen

• vrieːze Woordenboek der Zeeuwse Dialecten

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: vries
• Duuts: frieren
• Frans: geler
• Iengels: freeze
• Italiaons: gelare
• Latijn: gelāre
• Limburgs: vrere, vreze enz.
• Nederlands: vriezen

• Portugees: congelar
• Russisch: моро́зить (morózit')
• Spaons: helar
• Westerlauwers Vries: frieze
  • Hindeloopers: freze
  • Terschelliengs: freze
• West-Vlaems: vriezen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1093-4

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank