Wt/zea/touter

Zeêuws

Wikipedia

De Zeêuwse Wikipedia eit 'n artikel over Touter

Meisje op 'n touter

Etymologie

Liek te kommen van 't werkwoôrd toutere, wat-a vanous 'waggele, onvaste bewege' te beteikenen ao. Middelnederlands touteren in die beteikenisse, van Oergermaonse wortel *talt-. In 't Vries en vee streektaelen bekend, onder meêr in Veluws talter en Stelliengwarfs toolter; Zaons tolter (nog mee ol!) beteikent/beteikende 'wankel'. In 't uutdruksel ergest 'n touter an è zit nog d'ouwe beteikenisse van onvastig'eid.

Omschrievienge

touter m

1. speêltuug bestaende uut 'n zitje opg'ange mee touwen, kaebels of kettiengen, daermee de speler z'n eigen nae vôren en naer achter kan bewege.
   • Mè noe ouwe me d'r over op, wan straks mò 'k nog uut ge legge wat a een touter is. (Engel Reinhoudt, De spaerpot van het leven.)
2. verschillende werkwoôrdsvurmen van toutere(n).

Opmerkienge: dit woôrd oort in 't WZD, verschene in de jaeren zestig, a as 'ouwejaers' opgegeve. Toch vindt 't woôrd, zòas bliekt uut 't citaot van Reinhoudt 'ierbove, ok in d'n eênentwintigsten eêuw nog gebruuk.

Uutspraek

[ˈtɑutər]

Verbugienge

touters meêrvoud, toutertje verkleinwoôrd

Afleiienge

• toutere

Saemenstelliengen

• touterpaerd

Uutdruksels

• Ergest 'n touter an è, 'n moeilijk werkje te doeën è

Varianten

• retouter Waschappels
• roetouter, routouter

Synoniemen

• schommel (uut 't 'Ollands)

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: skoppelmaai, swaai
• Araobisch: أُرْجُوحَة‎ (ʾurǧūḥa(h)) v, مُرْجِيحَة‎ (murǧīḥa(h)) v
• Braebants: holeers enz., sturejan (Meijel), ballanswaar, barlans, biezebijs (Mechelen), baais enz., biskoree, rijschokkel enz., rijtak, roets (in Belgen vreêd wiedverbreid), rutselkoek, schommel (veraol in Nederland, awast komt 't noe overal wè vò), stuur, sturel, touter enz., toetouter, tikkel, zwier, zwierschaokel, zwik, zwikzwak
• Chinees (Mandarijn): 鞦韆/秋千 (qiūqiān)
• Duuts: Schaukel v
• Frans: balançoire v
• Iengels: swing
• Japans: ブランコ, 鞦韆 (ぶらんこ, buranko)
• Kleverlands: bommel; rui, räöj (zòwè an Braebantse as an Limburgse kant g'ôre)
• Latijn: oscillum o
• Limburgs: sjógkel enz. (veraol oôstelijk) v, schok, ringsjogkel, jók, jókkel, vaar (Noôrd-Limburgs), wikkewaan (Panningen), zwingel (Noôrd-Limburgs); zwik, zwok

• Middelnederlands: reiscolle, schocke, scholle, schongel, schoppel v
• Nederlands: schommel v
• Nedersaksisch/Platduuts: touter (Greuniengs), talter, tolter; schommel; ossebosse (Urkers); raik, reike, ruik (Drents, Greuniengs); zuibui, zuiker (Drents); bommel, sangel, soeier
• Oôst-Vlaems: bijs, baais, biezebaais v
• Oudgrieks: αἰώρα (aioora) v
• Portugees: balanço, baloiço, balouço m
• Russisch: каче́ли (katsjéli) v meêrvoud
• Spaons: columpio m, hamaca v (Argentinië)
• Stasvries en verwanten: skommel g, touter g (Bildts, Midslands)
• Westerlauwers Vries: skommel g, soeie g, touter g
  • Hindeloôpers: skómmel, touter
  • Schiermonnikoôgs: teeuwter
• West-Vlaems: schommel, skommel enz.; ballesjiere; touter, toukter; renne, rietse, rudekoker, jutekako

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 990

• Dr. Frans Debrabandere (red.), Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van de Zeeuwse woorden. Uutgeverie Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2007: blz. 344