Wt/zea/piele

Zeêuws

Etymologie

projectiel

Van Latijn pīlum, 'sperre'. Moet a in de Romeinsen tied 't in'eêmse *arhu (Oergermaons *arhwō) vervange è.

piemel

'tzelfde woôrd as 't projectiel, deu beêldspraek. Dat 't Nederlands pijl nessens piel kent is mae schien: de standaerdtaele moet dit woôrd uut 'n streektaele overgenome è.

endekuken

Volgens aolle dialectwoôrdenboeken nae de lokroep.

Omschrievienge

piele
piele

1. zelfstandig naemwoôrd gepunt, mee 'n boge afgeschote projectiel, vroeger in d'n oôrlog en de jacht gebruukt, noe allêne nog in de sport (gaoischieten enz.)
2. zelfstandig naemwoôrd 'n sprietje gos
3. zelfstandig naemwoôrd penis, pik
4. zelfstandig naemwoôrd 'n punt ergest an, vroeger dikkels de lont/kous van 'n eulielampe
5. zelfstandig naemwoôrd 'n symbool mee 'n wiezende punt, somties dujelijk, meêsta wat vaeger liekende op 'n piele (bet. 1)
6. werkwoôrd mee 'n piele (bet. 4) brande
7. werkwoôrd klôte, ergest nauwgezet en nie nae tevreden'eid mee an de gang weze

pie:le

8. zelfstandig naemwoôrd endekuken
9. tussenwerpsel roep om die te lokken (bie 't voeren, maer ok bie 't stropen)

Uutspraek

beteikenis 1 t/m 7

[ˈpilə]

beteikenis 8 en 9

[ˈpi(ː)lə]

Verbugienge

pielen meêrvoud; pieltje, pieletje verkleinwoôrd

afleiiengen

• pielig

Vervoegienge

infinitief	piele(n)
gerundium	te pielen(e)
tegewoordigen tied	ik piel	oôns piele(n)
	jie piel(t) (piele)	julder piele(n)
	'ie piel(t)	'ulder piele(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie pielde(n)	oôns, julder, 'ulder pielde(n)
gebieënde wieze	piel(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	pielende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)epield
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Saemenstelliengen

piele

• piel-en-boge
• pieleprente
• pieleraoper
• piel'aer
• piel'out

pie:le

• pielenendje

Uutdruksels

pie:le

• nae de pieletjes, kapot

Varianten

projectiel, of figuurlijke zin

• piel

ennetje of lokroep daevò

• boele
• poele

werkwoôrd

• pielen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Aore spelliengen

pieːle Woordenboek der Zeeuwse Dialecten (bet. 8 en 9)

Ontlêniengen in aore taelen

Opmerkienge: dikkels is 't 'Ollandse pijl uutgeleênd, ok in taelen daer-a je de Zeêuwse vurm zou verwachte.

• pili Berbice-Nederlands
• pilə Skepi

Vertaeliengen

projectiel

• Nie-taelgebonde: 🏹
• Afrikaons: pyl
• Araobisch: سَهْم‎ (sahm) m
• Berbice-Nederlands: pili
• Chinees (Mandarijn): 箭 (jiàn), 矢 (shǐ), 箭頭/箭头 (jiàntóu)
• Duuts: Pfeil m
• Frans: flèche v
• 'Ebreêuws: חֵץ‎ (chets) m
• Hindi: तीर (tīr) m, बाण (bāṇ) m
• Iengels: arrow, dart (korte piele)
• Japans: 矢 (や, ya)
• Latijn: sagitta v
• Limburgs: piel (oôstelijk), pijl (westelijk, Mestrichts) m
• Middelnederlands: pile, pijl m
• Nederlands: pijl m

• Nedersaksisch/Platduuts: piel, piele g/v/m
• Neger'ollands: peil
• Oôst-Vlaems: pijl m
• Oudgrieks: ἰός (ios) m, τόξευμα (toxeuma) o, ὀϊστός (oïstos) (bie Homerus)
• Portugees: flecha v, seta v
• Russisch: стрела́ (strelá) v
• Skepi: pilə
• Soemerisch: 𒋾 (TI)
• Spaons: flecha v, saeta v
• Sranantongo: peiri
• Swahili: mshale kl. 3, 4
• Westerlauwers Vries: pylk g
• West-Vlaems: pyle v
• Zweeds: pil g

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 710-1, 713

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'pijl'