Wt/zea/onder

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands onder en Oudnederlands under, undir van Oergermaons *undera. Ontstae deu verwarrienge tussen / saemenvaollen van d' Indo-Europese vòzessels *ndʰ(er)- 'onder, beneeë' (daevan ok Latijn infra, inferus) en *h₁n-tér '(binnen)in, tussen' (daevan ok Latijn inter).

Omschrievienge

onder

1. vòzessel op 'n lêgere plekke dan
   1. min of meêr recht: onder 't 'uus leit nog 'n kelder
   2. d'rnaest of nog vadder: ’t land leit 'ier onder de zeêspiegel
2. biewoord relatief lêge
   • Oôns 'aoode 't boven'uus; onder weunde 'n paertje zonder guus
3. biewoord in d'aerde: ’t zaed zit onder
4. vòzessel tussen, te midden van
   • Kom noe toch is onder de mensen, je kan je toch nie eêuwig opslute!
5. vòzessel bedekt deu ('n stoffe)
   • Gae je wasse, je zit onder de slik!
   1. vandae ok: biewoord bedekt mee vulig'eid: je zit 'êlemaele onder!

Uutspraek

[ˈɔndər]

Saemenstelliengen en vaste verbindiengen

onderd'and onderdeu onderdeudraoier onderdeure onderduums ondergreêl ondergrond onder'aolf onder'ouw onderkeldere onderkeus onderkomme

onderlaege onderlaete onderland onderlat onderlest ondermeêster ondermusse onderpeze onderrieë onderschee onderslag onderspelle

ondersteek ondervest ondervrucht ondervurke ondervurker onderwege onderwegt onderweie onderwiele onderzompe vanonder(e)

Varianten

• onger Goerees
• ongder, oengder Flakkees

Ontlêniengen in aore taelen

• ondro Berbice-Nederlands
• onder, ondǝ, ondu, undǝ, undu Berbice-Nederlands
• ondro Sranantongo
  • ondoo Aucaons

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: onder
• Araobisch: تَحْتَ‎ (taḥta)
• Berbice-Nederlands: ondro
• Chinees (Mandarijn): 在...之下 (zài...zhīxià)
• Duuts: unter vòzessel + dat./+ acc., unten biewoord
• Frans: sous vòzessel, dessous biewoord
• 'Ebreêuws: תַחַת‎ (tákhat)
• Hindi: ... के नीचे (... ke nīce)
• Iengels: under, below, underneath
• Italiaons: sotto
• Japans: ...下に (...したに, ...shita ni)
• Latijn: sub vòzessel + acc., + abl., īnfrā
• Limburgs: ónger enz.

• Nederlands: onder, beneden
• Oôst-Vlaems: onder, ondere (biewoôrd)
• Oudgrieks: ὑπό (hupo) + acc.
• Poôls: pod + acc., + ins.
• Portugees: debaixo, sob
• Russisch: под (pod) + acc., + ins.
• Skepi: bener
• Spaons: bajo, debajo
• Westerlauwers Vries: ûnder
  • Terschelliengs: onder
  • Schiermonnikoôgs: eeunder
• West-Vlaems: onder
• Zweeds: under, nedanför

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 642

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'onder'