Wt/zea/lange

Zeêuws

Etymologie

• bievoegelijk naemwoôrd: Over Middelnederlands lanc en Oudnederlands lang van Oergermaons *langaz, oôrsproenkelijk van Oer-Indo-Europees *longʰ-os.
• werkwoôrd: van Oergermaons *langjan.

Omschrievienge

lange

1. bievoegelijk naemwoôrd uutgestrekt in de ruumte, veraol an eên kant meêr as in aore dimensies
2. bievoegelijk naemwoôrd uutgestrekt in d'n tied
   • ʼk Stae 'ier noe a vreêd lange te wachten!
3. bievoegelijk naemwoôrd waeterig, dinne (van koffie, thee, soep enz. gezeid)
4. bievoegelijk naemwoôrd (bie uutbreiienge ok van eten) min van smaek
5. werkwoôrd wat van kortbie pakke
   • A'k m'n eigen uutrokke, kan 'k dat boek van 'ier uut de kaste lange.
6. werkwoôrd genoeg weze
   • M'è 'onderd euro, da zou moete lange vò tweê daegen.

Uutspraek

[ˈlɑŋə]

Verbugienge

lanks partitieve genitief

Trappen van vergliekienge

langer, lankste

Vervoegienge

infinitief	lange(n)
gerundium	te langen(e)
tegewoordigen tied	ik lang(e)	oôns lange(n)
	jie lang(t) (lange)	julder lange(n)
	'ie lang(t)	'ulder lange(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie langde	oôns, julder, 'ulder langde(n)
gebieënde wieze	lang(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	langende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)elangd
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Uutdruksels

• Lange woôrden spreke, spoege
• Da komt uut de lange mande, dat ei z'n tied nôdig
• ʼIe is ok nie lange op 'n strôbreêdte
• Zò lange as m'n aesem, vreêd kort
• ʻIe 'eit de traenen vò 't langen, 'ie jankt makkelijk

Saemenstelliengen en vaste verbindiengen

mee 't zelfstandig naemwoôrd

allanka lang en laezerig langelingsaus langen en korten van langer'and langezak

langnat langoôr langstriengig langvluie in gin lank

lankrok lankrok lanksaem lanktouwe lankwaegen

mee 't werkwoôrd

• greêd lange

Varianten

• lank aolgemeên in aolle beteikenissen van 't bievoegelijk naemwoôrd

Ontlêniengen in aore taelen

• langgi Berbice-Nederlands
• lang, lan Neger'ollands
• langa Sranantongo
  • langa Aucaons
  • lánga, djanga Saramaccaons

Vertaeliengen

uutgestrekt

• Afrikaons: lang
• Araobisch: طويل‎ (ṭawīl)
• Berbice-Nederlands: langgi
• Chinees (Mandarijn): 長, 长 (cháng)
• Duuts: lang
• Frans: long
• Westerlauwers Vries: lang
• Hindi: लम्बा (lambā), लंबा (lambā)
• Iengels: long
• Japans: 長い (ながい, nagai)

• Latijn: longus
• Limburgs: lang, lank etc. (somtied mee beteikenisverschil: "lank" in ruumte tegen "lang" in tied)
• Nederlands: lang
• Oudgrieks: μακρός (makros)
• Portugees: longo
• Russisch: дли́нный (dlínnij)
• Spaons: largo
• Swahili: refu
• West-Vlaems: lange

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 522-4

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 157

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'lang'