Wp/bgn/میر عبدالله

میر عبدالله خان بلوچ یکی شه کلاتئ شاهی‌ن دولتئ خانان ات که ای منطقه مروچین روچا به پاکستانئ بلوچستانی مربوط ‌ئه بیت. آ شه سال ۱۷۱۶ تا ۱۷۳۱ میلادیا کلات خان ات.

میرعبداللہ خان سال 1716 ءَ دومی میراحمدخانءَ کلاتءِ تھا کشت و کلاتءِ تھت گپت ـ آخوند محمدصالح وزیر و آ دگہ سرداراں کہ کلاتءَ نشتگ اِتنت، میرعبداللہ خان اِش منّ اِت و اے دگہ سھبءَ کلاتءِ تھا یگجاہ بوت اَنت و آیی اِش وتی خان کلات کت. میرعبداللہ خان سکین پھلوان و بھادریں ورناے اَت ـ شکل و دروشمءَ اولی میراحمدخانءِ ھم چھرہ اَت ـ وش کول، زھم جن و بھادر، ھر مصیبت و مشکلانی دیما اوشتات و پہ ھژاری گیش و گیواری کت اَنت ـ مزنیں جیڑہ یانی دیما اوشتات و تا آھری نپسءَ جنگءِ کت ـ پَشت کنزگ و تچگ مزنیں تژن و ّپیگورے اَت پہ آیی ـ ھمے ھاترا میرعبداللہ خان زندگیءِ تھا یک برے ھم پروش نہ وارت ـ توری اگر کلوڑانی جنگا کشگ بوت، بلے آییءِ لشکر سوبین بوت.

میرعبداللہ خان کساس پانزدہ سال کلاتءَ ھکومتی کت، بلے گش اَنت کہ اے دوراں گیش چہ پنچ سالءَ کلاتءِ تھا نہ نشتگ ـ کِرّ و گورے دمگانی جنگ و پُلگ آییءِ دلچسپیں کار و بار بوتگ ـ کچی تا ڈیرہ جات وبوریءِ سیمسراں، ژوب، چمن، قندھار، خاران، چاغی، شوراوک تا رودبار ھیلمند و مکران یا بندرعباس، چہ میرعبداللہ خان بلوچءِ شھسواریں لشکرءِ دیما پشت نہ کپتگ اَنت ـ میرعبداللہ خان پنچ ھزار نپری لشکرے پہ مالواری و تارجگریءِ ھاترا ٹھینتگ اَت، میرعبداللہ خان گوں اے سوارانی ھمراھیءَ ھر نیمگے کہ شت، گوں کامیابی پچ ترّاِت.

میرعبداللہ خانءِ بھادری و بامردیءِ کسہ تا ھنو مھلوکءِ زبانءِ سرا اِنت ـ کچی و سندءِ تھا، شکاری مرگءِ نامءَ مشھور ات ـ بلوچ شاعراں آییءَ “قھارخان” گشت ـ مھلوک تا مروچی آییءَ”قھارخانءِ” نامءَ یادءِ کن اَنت ـ چوش کہ کسہ و شعر بیان کن اَنت، زانگ بیت کہ آ زمانگءِ مردمانی تھا مزنیں ترس و بیمے بوتگ ـ لھتے تاریخ نبیس نبشتگ کہ بوری و ژوبءِ دمگاں ماتاں وتی چکانءَ عبداللہ خانءِ نامءَ ترسینتگ و وشان کتگ.

میرعبداللہ خان محمود غزنویءِ وڑا دمگ پہ دمگ گپت و آیانی مال و زرانی پچ گپت و کلاتءَ آرت ـ انگریز تاریخ نبیساں آییءَ عبداللہ خان فاتخ “THE CONQUEROR” نبشتگ ـ میرعبداللہ خان پکا ” کوھی عقاب” و “قھارخان” اَت ـ آییءِ دید تیز و ارادہ و واکی چو کہ پولاتءَ اَت ـ ابید چہ اے درستیں شرّیاں میرعبداللہ خان بلوچی زبانءِ مزنیں شاعرے اَت ـ انگت تا مروچی آییءِ شاعری زبانانی سرا اِنت ـ جنگی میدان، گردش و شکار و زیبناکیں دمگاں شریں اثرے آییءِ دلا ایر کت ـ چہ اے اثراں آیی وتی شعرانی تھا باز شیرکنین بلوچی گال کار بستگ ـ میرعبداللہ خان پکایں بلوچے اَت، اے شعر آییءِ وصف جامع بوت نہ کنت.

یک عرب نسلیں بلوچے صاحب سیف و قلم

زحم جنیں مردے مروچی شاعرے گوھر رقم “نصیر”

بزاں آیی یک عرب نسلیں بلوچے اَت ـ زھم و کلمءِ واجھہ اَت ـ مروچی اگر زھم جنین بامردے اَت، باندا یک گوھر گواریں شاعرے اَت ـ میرعبداللہ خان اے شعرے بلوچ بامرد اَت ـ آیی اگر یک روچے زھم جنی و بھادریءَ دلگوش اَت، اے دگہ روچا، ملگزار و سرسبزیں و آبادیں دمگاں و گٹ و گرانی تھا شکار کنگا دلگوش اَت و گالانی رد و بند و شعر کت ـ میرعبداللہ خان” کوھی عقابے اَت” بلے آییءِ دلءِ کنڈا ھنچوشیں مارشتے ھست اَت کہ آ مارشتءَ آیی نہ اِشت کہ چہ میانہ ایں ھدا پہ ھژم و زھر گرگءَ نہ اِشت.

کلوڑانی سرا لشکر کشی

داودمحمد کلوڑ و نورمحمدکلوڑ میرسمندرخانءِ زمانگا عھد کتگ اَت کہ سالے چل ھزار روپیہ خان کلاتءَ مالیات بہ دینت ـ دومی میراحمد خانءِ زمانگا اے زرّءِ دیگ اِش بند کت ـ وھدیکہ میرعبداللہ خان خان کلات بوت گڑا اے زرءِ لوٹ اِت، بلے کلوڑ براتاں مالیات دیگا انکار کت ـ میرعبداللہ خان وتا تیار کتگ اَت کہ کچیءِ سرا اروش بہ کنت ـ وھدیکہ چہ نورمحمد کلوڑءِ دپا اِشکتی کہ مالیات نہ دات، زُرتی وتی قبایلءَ و کچیءِ سرا اروشی کت ـ نورمحمد کلوڑ یک دمانے ھم گوں آیی دیم پہ دیم نہ بوت و سندءِ نیمگا تتک ـ میرعبداللہ خان آساں آساں گوں وتی لشکرا کچیءَ مان بوت ـ باگ نامیں جاھے جل اِت و کچیءِ تاراجءَ لگ اِت ـ ڈھاڈر، سنی، شورن، گاجان و گنداوہءِ اِش لوٹ اِت ـ کلوڑانی ھکومتءِ نمایندہ گنداوہءَ نشتگ اَت، بلے آیی ھچ پیمیں چست و ایرے گوں میرعبداللہ خان نہ کت.

ڈیرہ جاتءِ سرا اروش(اڑند و دجل)

میرعبداللہ خان چنت ماہءَ کچی پُلگ و تارج کنگا لگ اِت ـ ھمے دورانءَ ڈیرہ غازیخانءِ والیءِ یک سیادے چہ آیی دلگراں بوت و میرعبداللہ خانءِ کِرّا کچی آتک و چہ خان صاحبءَ کمکی لوٹ اِت کہ وتی ھکا چہ ڈیرہ خانءِ والی بگرایت ـ میرعبداللہ خان ھم چہ کچیءِ جَنگ و پُلگا دم بُرتگ اَت و پہ نوکین شکارے پگر کنگا اَت کہ اِشی دستی کپت ـ میرعبداللہ خانءَ آییءَ کول دات کہ کمکی بہ کنت و وتی لشکرءِ یکجاہ کنگا لگ اِت کہ کچیءِ جنگا شتگ و یک و یک اَت ـ لشکری یکجاہ کت و ڈیرہ غازیخانءِ سرا اروشی کت ـ مول و مراد چہ اے اروشءَ یک گریبےءِ ھکءِ گرگ اَت بلے بلوچانءَ شریں وھدے پہ پُل و پانچءَ رس اِت.

ڈیرہ جاتءِ والی گوں میرعبداللہ خان دیم پہ دیم بوت بلے نتوانتی گیشتر بلوچانی لشکرءِ دیما بہ داریت، پروشی وارت و جھہ اِت ـ میرعبداللہ خان درستیں شھرءَ گپت و تاراج کت ـ گش اَنت کہ چہ اے اروشءَ میرعبداللہ خانءِ لشکرا مزنیں مالے رس اِت.

میرعبداللہ خان شھرا چہ ڈن خیمہ جت و کساس یک ماھے ھمودا داشتی ـ توری آییءِ مراد اِشی اَت کہ یک مدتے ماں ڈیرہ غازیخان بہ جلّیت ـ بلے سرداراں گیشتر دارگا سلاہ نہ زانت ـ یک روچے مچ بوت اَنت و مشورت اِش کت کہ کلوڑاں ماں کچی مئے دشمن اَنت و گرمیءِ موسم بنگیج بوگا اِنت، چوش مہ بیت کہ کلوڑاں ماں کچی جم ببنت و مئے راہءِ دیما بہ گراَنت و آپءِ بندگاھانءَ تباہ بہ کن اَنت و اگر اے ڈول ببیت شمئے درستیں لشکر پیش چہ اِش کہ مولہ و بولاں بہ رسیت چہ تنا ھلاک بیت ـ آیاں میرعبداللہ خانءَ گشت کہ نندگ و چہ دشمنءَ دلجم بئیگ ھژاریں مردمانی کار نہ اِنت، و آیاں میرعبداللہ خانءَ گشت کہ روگءِ بندوبستءَ بکن، بلے مورے آییءِ گوشءَ ھم نہ وارت ـ آسرا یک روچے سھبءَ زوت سرداراں خانءِ گدانءِ میھانءَ گوتک و گدان اِش دور دات ـ میرعبداللہ خان پہ ھیرانی چست بوت و جستی کت، سرداراں خانءَ گشت اگر ھنو چست نہ بے و گوں ما رھادگ نہ گرءِ گڈا دست و پادان اِت بنداں و بلوچستانءَ براِں ـ آسرا میرعبداللہ خان آیانی ھبرا زرت و پدا واتر بوت، بلے کلوڑاں کچیءَ شنگ و شانگ بوتگ اِتنت، دھگانان زمینانءَ ویل کتگ اَت، مُلک ویران و برباد اَت .

مکرانءِ سرا اُروش

چنت مدتءَ کلاتءَ نشت و پدا میرعبداللہ خان مکرانءِ سرا اُروش کنگءِ بندوبستءَ بنگیج کت ـ مزنیں لشکرے جاڑی کت و زمستانءِ اول سرا چہ سوراپءِ پنجگور راہءَ مکرانءِ سرا اُروشی کت ـ پنجگورءِ ھاکمءَ بندوبست کتگ اَت بلے میرعبداللہ خانءِ دیما اوشتاتی نہ کت و آسرا تسلیم بوت ـ چہ مکرانءِ اُروشءَ میرعبداللہ خانءِ مراد مُلک گری نہ اَت ـ آیی بس لوٹ اِت کہ مال بہ جنت و وتی حزانہءَ پُر بہ کنت و وتی لشکرا بہ رودینیت، و پنجگوری ھاکمءِ اطاعتءَ باوجود آیی پنجگورءَ پُل اِت و بازیں بیگناھے آییءِ زھمءِ زھا شت اَنت .

کیچءِ سرا اُروش

پنجگوری پُلگ و تارج کنگا رند میرعبداللہ خان دیما پہ کیچ کت ـ کیچءِ مردماں چہ پیشءَ چہ وتی آسرا سرپداِتنت ـ پہ ھمے ھاترا آیاں پیش چہ میرعبداللہ خانءِ آیگا دمگ اِش ھالی کتگ اَت و وتی چک و مردمان اِش کوہ گٹانی تھا برت اَنت کہ تا مروچی آ دمگءِ نام “جنکانی گٹ” ءَ مشھوراِنت ـ وھدیکہ میرعبداللہ خان کیچ پُج اِت، دیستی کہ میتگ اَنسرتگ و ھالی اِنت ـ میرعبداللہ خان چنت روچ کیچءِ بازارا داشت و پدا سھی بوت کہ مردماں کوہءَ شتگ اَنت، کوہءَ شت ـ مکرانیاں دیم پہ دیم بوت اَنت و مزنیں جنگے کت اِش، بلے چہ اِش کہ وت ماں وت تپاک نہ اِتنت، کمزور بوت اَنت و آسرا پروشش وارت و شنگ و شانگ بوت اَنت ـ آسرا کیچءِ سردارءَ میرعبداللہ خانءِ اطاعت منّ اِت ـ چہ ھمدا میرعبداللہ خان یک لشکرے پہ گوادری پُلگا راہ دات و وت دیم پہ کیچ آتک.

بندرعباسءِ سرا اُروش

لشکر کہ چہ گوادر پچ تراِتگ اَت، میرعبداللہ خان شور کت کہ بندرعباسءِ سرا اروش بہ کنت ـ آییءَ اے ھیال کت کہ چہ بندرعباس مزنیں زرّ و مالے رسیتی ـ یک روچے میرعبداللہ خان گوں پنچ ھزار اَپس سوارا دیم پہ بندرعباس رھادگ گپت ـ راہ سرءِ شھر و میتگانی جنان کت و بندرعباسءِ نزیکا رس اِت، اَنگاہ بندرعباسءِ سرا اروشی کت و گپتی ـ درستیں شھراِش لوٹ اِت بلے اینچو مال کہ میرعبداللہ خانءَ پگر کتگ اَت در نہ یاتک ـ چنت روچ بندرعباس نشت اَنت و لوٹ ماراِش کت و پدا مکران آتک اَنت ـ ھمے ڈولا میرعبداللہ خان چہ مکران کہ ھلاس بوت، گوں وتی لشکرا چہ آواران، مشکہ و حضدارءِ راہءَ در آتک و رند چہ یک سالے کلاتءَ سر بوت.

اشرف شاہ افغانءِ اروش و آییءِ کُشگ

وھدیکہ نادرشاہءِ بھتءِ استار ایرانءِ تھا ترپان اَت، اشرف شاہ افغان اصفھانءَ ھکومتی کنگا ات ـ نادرشاہ اصفھانءِ سرا اروش کت و شکستی دات ـ اشرف شاہ چارھزار لاش ویل کت و دیم پہ شیراز جھہ اِت ـ نادرشاہ آییءِ پدا کپت ـ اشرف شاہءِ لشکر پہ مردانگی جنگ دات بلے پدا ھم نادرشاہءِ دیما داشتی نہ کت ـ افغانانی رستین بیست ھزار لشکر گوں وتی سرداراں شنگ و شانگ بوت اَنت ـ اشرف شاہ گوں وڑ وڑیں لشکر و قبایل جنگ کتگ اَت و آسرا بلوچستانءَ رس اِت ـ آییءِ مردماں کہ چہ ایرانیانی جنگ و ترسءَ چہ شُد و تنا ھلاھوش اِتنت، بلوچستانءَ کہ رس اِتنت ھر جاگہ تارج اِش کت و مھلوک اِش کشت و گارت کت.

وھدیکہ میرعبداللہ خان سھی بوت کہ اشرف شاہ بلوچستانءِ سیمسرا پُترتگ و لوٹ مار کنگا اِنت، پہ اشتاپی گوں پنچ ھزار خاصیں اپس سوارا چست بوت و اشرف شاہءِ دیما اوشتات ـ اشرف شاہ میرعبداللہ خانءَ نزور زانتگ اَت، ھیالی اِشی اَت کہ آییءَ پروش بہ دات و کلاتءِ سرا ھکومتی بہ کنت ـ پہ ھمے ھاترا اشرف شاہ ابید چہ گپ و ترانے گوں کسانیں لشکرے میرعبداللہ خانی سرا اروشی کت ـ بلے خانءِ پنچ ھزار بے پراوھیں لشکرا پہ بھادری و مردانگی اشرف شاہءِ سرا حملہ کت و آیانی دیم اِش داشت و اشرف شاہ دزگیر کنگ بوت ـ اشرف شاہءِ لشکر ھرچی کہ پشت کپتگ اِتنت لاشان اِش رمبینت و تتک اَنت ـ بلوچاں آیانی پدا کپت اَنت و چہ بلوچستانءِ سیمسرا دراِش کت اَنت و وت پچ تراِتنت.

اشرف شاہءِ اِش میرعبداللہ خانءِ دیوانءَ آرت، بلے اے جنگا میرعبداللہ خانءِ بازیں و شریں سردارے لھت کشگ بوتگ اِتنت ـ میرعبداللہ خان چہ ھمے زھرا کہ آییءِ شرتریں سرداراں بیراں بوتگ اِتنت، زھم زرت و گون وتی دستاں اشرف شاہءِ سر کلم کت.

پشنگءِ گرگ (پشین)

اگر میرعبداللہ خان چہ یک نیمگے کچی، سند و ڈیرہ جات و مکرانءَ اروش کت، چہ شمالی نیمگا آییءِ ھکومتی چہ افغانانی لشکرءِ اروشءَ ایمن نہ اَت ـ شالکوٹ، مستنگ تا ھد چاغی افغان دُز و ڈنگانی جاہ اَت ـ میرعبداللہ خان چہ اشرف شاہ کہ گیش اِت، پہ سیمسرانی مھر کنگا دلگوشی کت ـ رند چہ اِشی لشکرے داتی میرفیروزخان رئیسانیءَ کہ بہ روت پشنگءَ بہ گریت ـ میرفیروزخان رئیسانی چہ شالکوٹ ھکل اِت و پشنگی سرا اروشی کت ـ شاہ حسین خلجی قندھارءِ ھاکمءِ نمایندہ، پشنگءَ نشتگ اَت ـ آیی گوں بلوچانی لشکرا دیم پہ دیم بوت بلے سک زوت پروشی وارت و تتک و شت قندرھار ـ میرفیروزخان پشنگا تصرف کت و گوں کلاتءِ دمگا ھوری کت، و میرعبداللہ خان میرفیروزخان رئیسانیءَ پشنگءِ ھاکم کت.

شورواکءِ گرگ

چہ پشنگ کہ چٹ اِت میرعبداللہ خان یک لشکرے گوں میرسلطان قائم خان شھوانی چہ نوشکیءِ نیمگا پہ شورواکءِ گرگا راہ دات ـ میرسلطان قائم خان شھوانی بڑیچانءَ جت و پروش دات و درستیں دمگی گپت و میرعبداللہ خانءِ گپءِ سرا گوں وتی لشکرا کہ گیشتر چہ شاھوانی قبیلہءَ اَت، شوراک نشت و ھکومتی کت.

میرعبداللہ خانءَ چہ اے دویں دمگاں کہ ھنو گپت اَنتی باز ترس ھست اَت ـ شورواک و پشنگءَ آییءِ دو دلجمیں نمایندہ گوں وتی قبایلی لشکراں نشت و ھکومتی اِش کت ـ میرعبداللہ خان نون گوں ھژاری و دانشمندی اے ناامنیں سیمسرانءَ بست و مھر کت اَنت.

گیپتجاه

• جنبش دمکراتیک بلوچستان سایت