Wy/hbs/Srbija

Lokacija
Zastava
Brze činjenice
Glavni grad	Beograd
Oblik države	parlamentarna demokratija
Valuta	dinar (RSD)
Površina	88.361
Stanovništvo	6.871.547
Jezik	srpski, mađarski, albanski
Religija	pravoslavlje
Struja	230V/50Hz
Pozivni broj	+381
Internet NID	.rs, .срб
Vremenska zona	+1 (leti +2)
Hitni brojevi	112

Srbija je država u jugoistočnoj Evropi i u središtu balkanskog poluostrva. Kulturno je splet istočnog i zapadnog sveta, bogata mešavina mađarske, turske i kultura slovena. Kao turistička destinacija se od susedne Hrvatske razvila dosta kasnije, ali usprkos manje infrastrukture, raznolika geografija, gostoprimstvo, zdrava hrana, atraktivne cene i intrigantni vidici u njenu istoriju čine ovu zemlju vrednom posete. Ova zemlja čest je početak ili kraj mnogih putovanja po balkanskom poluostrvu.

Regije

Zemlja se može podeliti na šest glavnih regija i dve autonomne pokrajine, od kojih je jedna de facto pod kontrolom, od severa prema jugu:

Vojvodina (Novi Sad, Kikinda, Sombor, Subotica, Palić, Sremska Mitrovica, Zrenjanin, Sremski Karlovci) Autonomna pokrajina na severu Srbije, omeđena velikim rekama Dunavom i Savom. Najraznovrsniji je deo Srbije po etničnosti, kulturi i mnogim i očuvanim jezicima, po čemu se stanovnici Vojvodine ponose.   Beograd Glavni grad Srbije i s preko 1,7 miliona stanovnika najveći grad zapadnog Balkana. U inozemstvu je poznat po istoričnim lokacijama, raznolikom arhitekturom, i mnogim noćnim klubovima, ponekad nazivan "kapitalom žurke" jugoistočne Evrope.   Podrinje (Novi Pazar, Prijepolje, Užice, Kopaonik, Tara, Zlatibor) Regija na zapadu Srbije koja graniči s BiH i Crnom Gorom duž reke Drine, poznata po lepim nacionalnim parkovima i skijalištima.   Šumadija (Kragujevac, Kraljevo, Čačak, Smederevo, Aranđelovac) Regija središnje Srbije koja je dobila ime po velikim šumama koje su ju nekada pokrivale. Poseduje umerenu kontinentalnu klimu, mnoga brda i planine koja čekaju da se osvoje, neukroćenu prirodu i ugodnu atmosferu seoskih čaršija. Od milja se zove srcem Srbije.   Podunavlje (Leskovac, Niš, Požarevac, Prokuplje, Sokobanja, Gamzigrad, Lepenski Vir) Istočno područje uz reku Dunav kojom zemlja graniči s Bugarskom i Rumunijom. Diči se arheološkim lokacijama drevnog Rimskog Carstva, istoričnim dvorcima, građevinama, spomenicima i kulturno-istorijskim parkovima od velikog značaja.   Kosovo (Priština, Prizren, Peć, Đakovica, Mitrovica, Rugova, Prevalc, Rahovec, Brod, Brezovica) Autonomna pokrajina Kosova i Metohije je 2008. godine jednostrano proglasila nezavisnost od Republike Srbije, te dok se smatra integralnim delom ove zemlje, nije pod njenom vladom. Ovo je područje obilne prirodne ljepote, a nudi aktivnosti planinarenja i skijanja. Od centralne i severne Srbije se razlikuje po većinsko muslimanskom stanovništvu koje sa sobom donosi kulturna i kužinska iznenađenja koja se u drugim regijama Evrope teško nalaze.

Upoznavanje

Klima

Severni deo zemlje kontinentalne je klime, s hladnim zimama, vrućim i vlažnim letima, i dobro raspoređenim padavinama. Središnji deo umerene je kontinentalne klime uz znatna mikroklimatska kolebanja, a to je da poneki zimski dan ima veću srednju temperaturu od nekog letnjeg dana. Ka jugu Srbije su topla, suva leta i jeseni, i relativno hladne zime sa obilnim snežnim padavinama. Leta su veoma topla, a zime oštre i kratke.

Geografija

Srbija ima veoma raznoliku geografiju: plodne ravnice na severu; krečnjački lanci i baseni na istoku; drevne planine i brda na jugoistoku; planinsko-kotlinske oblasti na jugu; kraški i planinski reljefi na zapadu. Zemljotresi u samoj Srbiji su vrlo retki i često nisu razorni, a zadnji je zabilježen 2010. godine u selu Grdica kod Kraljeva. Najviši planinski vrhovi su Velika Rudoka na 2660 metara i Đeravica na 2656 metara nadmorske visine, a oba se nalaze na Kosovu. Najviši vrh van Kosova je Midžor na 2169 metara.

Istorija

Detaljnije na Wikipediji: Istorija Srbije

Gamzigrad (Romuliana), nedovršena rezidencija antičkog rimskog cara Galerija, moćan grad sa 20 potvrđenih kula do razaranja od najezde varvara 5. veka, jednom obnovljena pa opet razorena od Slovena 6. veka. Danas je na UNESCO listi svetske baštine.

Prostor današnje Srbije bio je naseljen još za vremena poslednjeg glacijala 40.000 godina pre nove ere. Jedno od najznačajnih lokaliteta iz perioda srednjeg i mlađeg kamenog doba (9500/7200–6000 pne.) se nalazi u arheološkom nalazištu Lepenski Vir, koji se prostire po Đerdapskoj klisuri, a od 1974. godine je u sklopu Nacionalnog parka Đerdap gde se danas nalazi muzej. Toplije klime u Podunavlju su postale pogodne za razvoj Starčevačke i Vinčanske kulture koje se karakterišu građom masivnih kvadratno-trapezastih kuća od drveta, blata i slame. Do prvog milenijuma pne. se razvijaju metalurgija, agrikultura, uzgoj stoke, kao i bronzano doba kojim je mirni suživot prekinut kulturom bronzanog oružja.

Između 12. i 8. veka pne. dolazi do formiranja prvih etničkih zajednica na Balkanskom poluostrvu (Dardanaca, Tribala, Ilira i Tračana). 4. vek pne. obeležava pojava Kelta i uspon Aleksandra Velikog, koji je na ovim područjima stvorio jedno od najvećih carstava u istoriji. Potkraj 3. veka pne. Rimsko Carstvo naseljava i gradi mnogobrojna utvrđenja i mreže puteva. Podelom carstva na Istočno i Zapadno 395. godine područje je većinom pripalo Istočnom, tj. Bizantskom Carstvu. Sredinom sedmog veka ovo područje invaziraju avarska i slovenska plemena, od kojih se Bizant imao problema braniti. Bugari turkijskog porijekla su uz pomoć lokalnih slovenskih plemena počeli prelaziti reku Dunav, te se uspešno branili od konstantih napada od strane Bizanta i 680. godine formirali Prvo Bugarsko Carstvo. Odnosi Bizanta i Bugarskog Carstva bili su varljivi, ali je ovo zasigurno postalo novo kulturno središte. Stanovništvo je 684. godine posećeno od slovenskih misionara Kirila i Metodija, kada su primili hrišćanstvo i glagoljicu, a Bugarsko Carstvo je svoj uticaj zacementiralo stvaranjem ćiriličnog pisma, koje se eventualno raširilo diljem pravoslavnog sveta. Južni Sloveni su do 9. veka trajno naselili prostore zapadnog Balkanskog poluostrva, a svoju rodnu veru su napustili te su potpuno pokrščeni.

Pad carske Smederevske tvrđave pred Osmanlijama 1459. označio je i pad Srpskog Carstva, kako se ovde nalazio zadnji "buffer state" (tampon država) između Kraljevine Ugarske i Osmanskog Carstva.

Južnoslovenska plemena tokom ovih vekova počinju graditi sopstvene kneževine i privremeno prekidaju Bizantsku vladavinu nad ovim prostorima, ali međusobno ratuju. Kneževina Srbija je postojala od 626. do 969. godine i rasprostirala se južnije od današnjeg položaja, na prostore današnje Crne Gore (tzv. "Duklja"), Grčke, i Albanije. Kao i Kneževina Hrvatska često je bila napadana od strane Bugarskog Carstva. Bizant je 1018., nakon četiri vekova vođenja ratova sa slovenskim narodima porazio Bugarsko Carstvo, čime je ubrzo Kneževina Srbija kao i većina južnoistočnih evropskih teritorija pala pod čizmu Bizanta. Turkijska dinastija Seldžuka je 1071. obavila masivan udar s juga Bizanta, oslabeći čitavo carstvo. Savezne bugarsko-srpske pubunjeničke snage su ovu krizu iskoristili i proglasili nove careve Drugog Bugarskog Carstva i Duklje. Kidanjem veza sa Bizantom, između 1075. i 1078. Papa Grgur VII. daje priznanje neovisnim kraljevinama Hrvatske i Duklje. 1166. godine na vrh Duklje dolazi dinastija Nemanjić, koja krajem 13. veka uspeva znatno proširiti svoje granice na svim frontama, uključujući severnoistočnu Bosnu, kao i područja severne Makedonije i Srbije do Beograda, takođe i većinu Grčke, te ih ujedinjuje pod jednu krunu Kraljevine Srbije.

Srednjovekovna tvrđava Golubac, sada u okviru Nacionalnog parka Đerdap, bilo je središte burnih ratova između Kraljevine Ugarske pod Habsburzima i Osmanskog Carstva, a danas je popularna turistička destinacija na reci Dunav.

Do početka 14. veka Kraljevina Srbija postaje jedna od najmoćnijih država ovih prostora, te se 1345. preimenjava u Srpsko Carstvo pod carom Stefanom Dušanom. Dušan je udvostručio područja carstva vodeći ratove protiv Bizanta, a želeo je i zauzeti njihov glavni grad Carigrad i da postane novim carem Bizanta, ali je neočekivano preminuo 1355. u 47. godini života. Dinastija Nemanjića je videla svoj pad i kraj jednu deceniju kasnije, kada je Dušanov sin naslednik pao u bitci protiv uspinjajućih Osmanlija. Veliko Srpsko Carstvo se raspalo na manje delove i više nije ujedinilo. Godine 1453. čitavo Bizantsko Carstvo i 1459. skoro sva srpska područja su pala pred moćnim Osmanskim Carstvom, te u njemu ostala sve do 1804. godine. Ovo područje Balkanskog poluostrva je celo to vreme bilo zahvaćeno teritorijalnim ratovima između Osmanlija i Habsburške Monarhije, a narod je bežanjem pred pretnjom Osmanlija masovno naseljavao područja zapadno i severno tadašnje Srbije.

Godine između 1804. i 1835. označio je period srpskih ustanaka i revolucije, s ciljem oslobođenja Srbije od osmanlijske vlasti koja je vršila sve veću tiraniju nad narodom. Tokom prvog srpskog ustanka, Srbija je uz pomoć Ruskog Carstva na 9 godina stekla nezavisnost, a kao prva takva postala inspiracija drugim Austrijskim i Osmanskim pokrajinama. 1813. je Srbija ponovo pala pod Osmansko Carstvo i postala mesto brutalnih činova osvete. Drugi srpski ustanak nastao je dve godine kasnije i rezultirao u uspostavljanju polu-autonomne Kneževine Srbije, koja je potpunu nezavisnost stekla 1867. odlaskom osmanske vojske iz Beograda. Kroz 1870-e je ratovima osigurala svoj novi status, a međunarodno priznanje dobila je 1882. godine, postavši Kraljevinom Srbijom. Nova kraljevina imala je prijateljsku politiku sa Austro-Ugarskom.

Mauzolej Crkve Svetog Đorđa na Oplencu izgrađenog 1910.

Preokret čitavog Balkanskog polustrva označili su Prvi i Drugi Balkanski ratovi. Prvi Balkanski rat (1912.-13.) predvodio je Balkanski savez (Grčka, Srbija, Bugarska i Crna Gora) protiv Osmanskog Carstva, koje je naposletku izgubilo 83% svoje evropske teritorije (otprilike do granica koje danas ima Turska). Drugi Balkanski rat (jun-august 1913.) izbio je zbog nezadovoljstva ishoda prošlog rata među svim prisutnim kraljevinama; Bugarska je napala Srbiju i Grčku, a na kraju ovog rata završila bez stekovina iz prošlog rata.

Jugoslovenstvo je među slovenskim narodima Austro-Ugarske raslo, te se kulminiralo u ubistvu austro-ugarskog prestolonaslednika Franja Ferdinanda i otpočetku Prvog svetskog rata (1914.-1918.). Potkraj Prvog svetskog rata carstva Austro-Ugarske i Osmanlija su se raspala, a nastala je Država Srba, Hrvata i Slovenaca. Ona se ujedinjenjem sa Kraljevinom Srbijom pretvorila u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, a na čelo je ubrzo stao Kralj Aleksandar I Karađorđević. Dok se komunistički pokret tada polako razvijao (pritajno jer je bio zabranjen već 1921), centralistički srpski i autonomski hrvatski političari često su ulazili u sukobe u parlamentu, a ti sukobi su kulminirali u ubistvu jednog od ključnih hrvatskih političara, Stjepana Radića 1928. Ovaj događaj je eventualno iskorišten kao razlog šestojanuarske diktature 1929. godine. Kraljevina Jugoslavija postala je novo zvanično ime, narodna skupština je raspuštena, rad svih političkih stranaka, sindikata i skupova je zabranjen, a uvela se nova ideologija „integralnog jugoslovenstva“. Jedini oružani otpor režimu dolazio je od Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), ali je bio krvavo ugušen. Najradikalniji hrvatski političar, Ante Pavelić, emigrirao je i uz Mussolinijevu potporu organizovao fašistički ustaški pokret koji bi se navodno borio za "nezavisnost" Hrvatske, no ustvari vršio zverski genocid nad srpskom, jevrejskom, romskom populacijom i ostalim manjinama, kao i neistomišljenicima režima. Vladko Maček, naslednik Radića, kao i slovenački Anton Korošec i bosanski Mehmed Spaho, rezolucijom su tražili okončavanje srpske hegemonije i povratak demokratije, ali su sva trojica pohapšeni. Blagi otklon diktature se dogodio posle Marsejskog atentata na kralja Aleksandra 1934. Njegov sin naslednik bio je maloletan, pa je čelo preuzelo tročlano namesništvo.

Spomen-park Bubanj sagrađen u sećanje na streljane građane Niša i južne Srbije u Drugom svetskom ratu

Potkraj 1930-ih unutrašnje tenzije rastu - srpski su ideolozi želeli ujedinjavanje teritorija današnje Makedonije, Vojvodine i Crne Gore sa srpskim zemljama, dok su hrvatski tražili Dalmaciju i deo Vojvodine, a obe strane su tražile teritorije Bosne i Hercegovine. Premijer je Kraljevine Jugoslavije Dragiša Cvetković napravio sporazum s hrvatskom opozicijom da se u okviru Jugoslavije ustanovi autonomna Banovina Hrvatska sa Hrvatskim saborom. 25. marta 1941. godine, plašeni moguće invazije, Kraljevina Jugoslavija potpisuje pristup trojnom paktu, ali se dogovor ukinuo 2 dana kasnije povodom masovnog vojnog puča. Nacistička Nemačka je 6. aprila započela invaziju Jugoslavije i brzo je pokorila, te formirala tri protektorata (države marionetke): Nedićevu Srbiju, Nezavisnu Državu Crnu Goru i Nezavisnu Državu Hrvatsku. Ustanak u okupiranoj Jugoslaviji podigla je jula 1941. Komunistička partija Jugoslavije. Naspram ekstremno nacional-šovinističke politike svih zaraćenih strana, partizani su zastupali bratstvo i jedinstvo naroda Jugoslavije. Ratove su vodili osim protiv okupatora i sa kolaboracionim snagama Jugoslovenske vojske u otadžbini (četnički pokret). Kraj rata partizanska narodnooslobodilačka vojska završila je pobedonosno, a glavne državničke funkcije nove federalne Jugoslavije preuzeo je njihov vođa Josip Broz Tito.

SFR Jugoslavija je kroz četiri i po naredne decenije Hladnog rata vodila neutralnu politiku i sa Sovjetskim Savezom (uz snažni otpor staljinizmu), i sa zapadnim zemljama, bivajući pokretačem Pokreta nesvrstanih. Naspram zatvorenosti država Varšavskog pakta, Jugoslavija je uživala otvorenost tržišnim i turističkim prilikama i zapadnog i istočnog sveta, bila je tvoriteljem radničkog samoupravljanja, doživela eksplozivnu modernizaciju, a državni pasoš je bio jedan od najpogodnijih na svetu, omogućavajući slobodnu imigraciju i istočnim i zapadnim zemljama. Kulturno je bila otvorena Zapadu, te je izgradila bogatu umetničku scenu. Uz manje iznimke, do sredine 1980. posle preminuća Tita pogodovao je relativno miran suživot, ali se ekonomija počela naglo rušiti, povećavajući nezaposlenost i inflaciju. Konstutivne republike su Ustavom iz 1974. stekle autonomnu politiku, a posle Titove smrti su se na svakoj strani počele graditi nacionalističko-orijentirane stranke i izbivali su protesti. Iako je bilo pokušaja da se Jugoslavija spasi i pretvori u liberalniju državu, kao i ponuda Evropske komisije (uskoro preimenovane u Evropsku uniju) na brzi pristup koji bi omogućio mirni raspad države, vlada centralističkog Slobodana Miloševića i političke elite to nisu imali u planu. Slovenija je proglasila neovisnost i stekla je nakon desetak dana. Ratovi za nezavisnost na prostorima bivše Jugoslavije završile su tragično, uz 20.000 žrtava uspešno obranjene Hrvatske i preko 100.000 žrtava Bosne i Hercegovine do kraja 1995. godine. Rat na Kosovu završio je 1999. NATO-ovim vazdušnim bombardovanjem. Srbija i Crna Gora ostale su u državnoj zajednici do 2006. godine, a ubrzo je 2008. i Kosovo jednostrano proglasilo svoju nezavisnost od Srbije.

Moderna Srbija se polaže na vojnu neutralnost, zemlja je višeg srednjeg prihoda sa dominantim uslužnim sektorom, kojeg prate industrijski i poljoprivredni sektori. U pregovorima je za ulazak u Evropsku uniju, najranije 2025. godine.

Tradicija

Srpska kulturna baština bogata je narodnim običajima. Mnogi su običaji tokom dugog perioda potisnuti i zaboravljeni, ali postoji velika težnja da se većina običaja obnovi i utka u kontekst savremenog života. Vuk Karadžić je zabeležio dosta narodnih običaja i zahvaljujući njegovom radu, mnogi su i danas poznati.

Slavski kolač za Krsnu slavu

Za većinu naroda pravoslavne veroispovesti karakteristično je slavljenje krsne slave. Krsna slava je prastari običaj uz posebne obrede i gozbu, gde se proslavlja hrišćanski svetitelj zaštitnik i davalac na jedan dan koji se odabere godišnje. Pre slave obično se osveštavaju prostorije u kojima će se objedovati i boraviti u vreme slave. Običaj je da se uoči slave pripremi slavski kolač koji sveštenik seče i poliva vinom. Stari običaj vezan za Slavu koji se ponegde još zadržao je takozvano „dvorenje slave“. Radi se o tome da domaćin i ukućani koji toga dana proslavljaju svoje Krsno ime uopšte ne sedaju, u znak poštovanja prema svome Svetitelju, već poslužuju goste i sa njima razgovaraju stojeći.

Kolo je tradicionalna narodna igra južnoslovenskih naroda i važno obeležje srpskog nacionalnog identita

Kolo je vrsta kolektivne narodne igre, a zastupljeno je u svim južnoslovenskim narodima. Kolo, kolo u tri, kolo u šest je veoma rasprostranjena narodna igra u aktuelnoj igračkoj praksi Srbije i vitalan oblik tradicionalne kulture. Izvode ga međusobno povezani igrači, u kojoj prvi i poslednji igrači imaju posebnu ulogu u određivanju kretanja, koje je obično po polukružnoj, a ređe po spiralnoj ili zmijastoj liniji. Kolo se uvek izvodi uz muzičku pratnju, koju igrači prate izvodeći različite vrste koraka. Osnovni obrazac koraka se izvodi kroz kretanje udesno, igranje u mestu, a potom, kretanje ulevo i igranje u mestu, uz kontinuirano pocupkivanje kolenima. Igranje u kolu je neizostavni deo svih okupljanja, privatnih i javnih proslava, a izvode ga pripadnici svih društvenih, profesionalnih i starosnih grupa, u seoskim i gradskim sredinama. Postoje dva oblika kola, u kojima su svi igrači ravnopravni - zatvoreno kolo koje najmanje čine dvoje ljudi, obično mladić i devojka, a čim se do njih uhvati treći zatvore kolo; te otvoreno kolo, koje je najčešći oblik, u kojemu se zna gde je početak i kraj kola. Krajnji desni igrač je prvi ili kolovođa, a poslednji igrač u kolu je kec. Ova dva igrača su veoma važna i moraju biti dobri igrači jer se celo kolo po njima upravlja.

Nalaganje badnjaka ispred Hrama Svetog Save u Beogradu

Badnjak ili veseljak u nekim krajevima grana je drveta ili mlado drvo koja se kod pravoslavnih Srba obredno nalaže na vatru domaćeg ognjišta na Badnje veče. Rano ujutru na Badnji dan, po mogućnosti pre izlaska sunca, domaćin sa nekoliko muških članova porodice odlazi u šumu da seče badnjak. Grupa svoj polazak objavljuje pucanjem iz pušaka i prangija. Kad domaćin pronađe odgovarajuće drvo, stane ispred njega okrenut istoku. Nakon što ga pospe žitom, pozdravi ga: „Dobro jutro i čestit ti Badnji dan”, prekrsti se, pomoli Bogu, pa poljubi drvo (neki od tih postupaka mogu biti izostavljeni, zavisno od lokalnih običaja). Uveče domaćin ili neki drugi odrasli muškarac unosi badnjak u kuću; unosilac se zove badnjačar. Ako ima više od jednog badnjaka, najdeblji se smatra glavnim i unosi se prvi. Stupajući desnom nogom preko praga, badnjačar pozdravlja ukućane: „Dobro veče i srećno vam Badnje veče”. Ovi mu odgovaraju: „Bog ti dobro dao i sreće imao”, ili „Dobra ti sreća i s tobom zajedno do sto godina”, ili „Dao Bog dobro, srećni i čestiti”, ili slično. Domaćica pri tome posipa badnjačara i badnjak žitom iz sita. Ušavši u kuću, badnjačar prilazi ognjištu i nalaže badnjak na vatru, pri čemu ga pomjeri malo napred radi napretka u domaćinstvu. Badnjak gori i tokom Božića: prvi posetilac na Božić udara po njemu žaračem ili granom dok želi da sreća i napredak porodice budu obilati kao varnice koje izleću iz badnjaka.

Praznici

Državni i verski praznici u Republici Srbiji
Državni radni Dan sećanja na žrtve holokausta: 22. aprila Dan pobede: 9. maja Dan Ćirila i Metodija: 24. maja Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave: 15. septembra Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu: 21. oktobra
Državni neradni Nova godina: 1–2. januara Dan državnosti Srbije: 15–16. februara Praznik rada: 1. maja Dan primirja u Prvom svetskom ratu: 11. novembra
Verski neradni (pokretni, 2023) Krsna slava: od porodice do porodice, po danu sveca zaštitnika pravoslavni / zapadnohrišćanski Božić: 7. januara / 25. decembra Veliki petak: 14. aprila / 7. aprila Vaskrs: 16. aprila / 9. aprila Vaskrsni ponedeljak: 17. aprila / 10. aprila muslimanski Ramazanski bajram: 21–22. aprila Kurbanski bajram: 28. juna–2. jula jevrejski Jom kipur: 24–25. septembra
Verski radni Savindan: 27. januara Vidovdan: 28. juna

Sporazumevanje

Srpska ćirilićna i engleska latinična ulična tabla u centru Beograda

Srpski jezik je zvanični jezik Srbije, uz regionalnu zvaničnost mađarskog (Vojvodina) i albanskog (Kosovo). Standardni srpski jezik uzajamno je razumljiv sa hrvatskim, bosanskim i crnogorskim (s kojima čini policentrični jezik bosansko-crnogorsko-hrvatsko-srpski, odnosno srpskohrvatski) od kojih hrvatski takođe ima regionalnu zvaničnost u Vojvodini, a sva tri su manjinski jezici u ostatku Srbije. Govorne razlike su minimalne, a ijekavski, ekavski i ikavski (i.e. bunjevački) izgovori ne ometaju komunikaciju između govornika štokavskog narečja. Ovaj je jezik delomično razumljiv sa ostalim južnoslovenskim jezicima i dijalektima, poput torlačkog i goranskog u južnoj Srbiji, te makedonskim jezikom.

Ovaj je jezik jedini u Evropi koji zvanično koristi dva pisma, te su višeazbučne table zastupljene na zgradama kancelarija, znakovima ulaska u neko mesto i saobraćajnim znakovima, ponajviše u Vojvodini. U ostatku Srbije, pojava latiničnih tabla na srpskom jeziku je manja, a kao alternativa se daju međunarodno povoljni natpisi na engleskom jeziku. Mlađi ljudi odrasli u informatičkom dobu većinom znaju dobro baratati i engleskim ili nemačkim kao drugim jezikom.

Prevoz u zemlju

Uslovi ulaska

Vizni režim Republike Srbije:

  Srbija

  Pristup bez vize za maksimalni boravak od 90 dana

  Pristup bez vize za maksimalni boravak od 30 dana

  Pristup bez vize za maksimalni boravak od 14 dana

  Bez vize samo za nosioce diplomatskih i službenih pasoša

  Viza je potrebna unapred

Prijava ili registracija boravišta u policiji Svi stranci su po zakonu obavezni da se prijave u policijskoj stanici u svom okrugu u roku od 12 sati od dobijanja srpskog ulaznog pečata na graničnom prelazu ili aerodromu. Registraciju vrši automatski osoblje hotela po prijavi; međutim, ako boravite sa prijateljima u privatnom stanu ili putujete kombijem, morate sami da registrujete svoje prisustvo u policiji. Ako to uradite sami, odite u najbližu policijsku stanicu (zvanu MUP) i popunite 2 primerka Obrasca za prijavu boravišta za strance. Savet: možda vam je zgodnije platiti jednu noć u jeftinom hostelu gde bi oni to odradili umesto vas. Sa sobom treba da ponesete potvrdu o registraciji, jer prilikom izlaska iz zemlje, možda ćete morati da je predočite graničnoj policiji. Ako ju ponekad ne zatraže, možete ju zadržati kao administrativnu uspomenu. Ne zaboravite da neregistrovanje može dovesti do krivičnog gonjenja i velike novčane kazne, iako se to retko sprovodi.

Ograničenja vezana za pandemiju COVID-19 Obavezno pogledajte https://www.mfa.gov.rs/lat/gradjani/ulazak-u-srbiju/covid-19-uslovi-za-ulazak za sve ažurne informacije o ograničenjima ulaska u državu dok traje pandemija COVID-19.

Strani državljani sledećih zemalja/teritorija mogu da uđu u Srbiju bez vize (prema sajtu Vlade RS):

• Do 90 dana u periodu u bilo kom periodu od 180 dana: Albanija, Andora, Argentina, Australija, Austrija, Azerbejdžan, Bahrein, Belgija, Bolivija, Bosna i Hercegovina, Brazil, Bugarska, Crna Gora, Češka, Čile, Danska, Estonija, Finska, Francuska, Grčka, Holandija/Nizozemska, Hrvatska, Island, Irska, Izrael, Italija, Japan, Kanada, Katar, Kipar, Kostarika, Kuba, Letonija, Lihtenštajn, Litvanija, Luksemburg, Mađarska, Makao, Malta, Meksiko, Moldavija, Monako, Mongolija, Nemačka, Novi Zeland, Norveška, Oman, Peru, Poljska, Portugal, Rumunija, San Marino, Sejšeli, Severna Makedonija, Singapur, Sjedinjene Američke Države, Slovačka, Slovenija, Južna Koreja, Španija, Švajcarska, Švedska, Tunis, Turska, Ujedinjeni Arapski Emirati, Ujedinjeno Kraljevstvo, Urugvaj, Vatikan
• Do 30 dana, sa produženjem do 90 dana u bilo kom periodu od 180 dana: Belorusija, Kazahstan, Kina, Rusija
• Do 30 dana u bilo kom periodu od 60 dana: Ukrajina
• Do 30 dana u toku jedne godine: Bahami, Barbados, Gruzija, Gvineja Bisao, Indija, Indonezija, Iran, Jamajka, Kolumbija, Paragvaj, Sveti Vinsent i Grenadini, Surinam
• Do 14 dana: Hong Kong

Državljani sledećih zemalja mogu ući i boraviti do 90 dana u 6 meseci sa svojom nacionalnom ličnom kartom: Austrija, Belgija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Crna Gora, Češka, Danska, Estonija, Finska, Francuska, Nemačka, Grčka, Holandija/Nizozemska, Hrvatska, Island, Irska, Italija, Kipar, Letonija, Litvanija, Luksemburg, Mađarska, Malta, Norveška, Poljska, Portugal, Rumunija, Severna Makedonija, Slovačka, Slovenija, Španija, Švajcarska, Švedska, Ujedinjeno Kraljevstvo.

Šta videti

Nacionalni parkovi

• Nacionalni park Đerdap — najveći nacionalni park u Srbiji. Nalazi se na Đerdapskoj klisuri koja se prostire na 100km srpsko-rumunske granice, a na rumunskoj strani se nalazi Nacionalni park Železna vrata.

• Mesta unutar i u blizini Nacionalnog parka Đerdap
• 
  Srednjovekovna tvrđava Golubac u okviru Nacionalnog parka Đerdap, obnovljena 2019. godine
• 
  Kamena skulptura Decebal ('94–'04.) nalazi se na rumunskoj strani srpsko-rumunske granice, na ušću reke Mrakonije u Dunav, u blizini rumunskog grada Oršava. Kraj Tekije se na srpskoj strani može provozati brodom.

• Nacionalni park Kopaonik —
• Nacionalni park Tara —
• Nacionalni park Šar-planina —
• Nacionalni park Fruška gora —

Šta raditi

Kupovina

Srednja kursna ili tečajna lista dinara

Stanje juna 2022: američki dolar US $1 ≈ RSD 109.86 euro ili evro €1 ≈ RSD 117.27 britanska funta UK £1 ≈ RSD 138.03 ruska rublja ₽100 ≈ RSD 180.34 BiH 1KM ≈ RSD 60.04 mađarska forinta 1 Ft. ≈ RSD 0.30 albanski lek 1 lek ≈ RSD 0.98 makedonski denar 1 den ≈ RSD 1.91 ukrajinska grivnja ₴1 ≈ RSD 3.73 Kursevi/tečajevi variraju. Trenutni kursevi/tečajevi za ovu i druge valute su dostupni na stranici XE.com

Jelo

Komunikacije