Wy/hbs/Crna Gora

Lokacija
Zastava
Brze činjenice
Glavni grad	Podgorica
Oblik države	parlamentarna demokratija
Valuta	euro (EUR, €)
Površina	13.812
Stanovništvo	620.739
Jezik	crnogorski
Religija	pravoslavlje 72,00% islam 19% katoličanstvo 3,5%
Struja	230V/50Hz
Pozivni broj	+382
Internet NID	.me
Vremenska zona	+1 (ljeti +2)
Hitni brojevi	112

Crna Gora (ćirilično: Црна Гора) je zemlja u jugoistočnoj Evropi i na zapadu Balkanskog poluostrva, sa izlazom na Jadransko more.

Kada je 2006. godine stekla nezavisnost, postala je jedna od najbrže razvijajućih turističkih destinacija, a znatno je poboljšala svoju infrastrukturu, udomila mnogobrojne hotele s pet zvijezdica, nova glamurozna naselja, investirala u ceste, energetska postrojenja, vodovode i sanitarne cjevovode.

Crna Gora ima veoma raznolike prirodne atrakcije i godinama se nalazi na top listama mnogih svjetskih turističkih publikacija.

Regije

Crnu Goru čini 21 opština, koje se mogu podijeliti u pet regija:

Regije Crne Gore

Bokokotorski zaliv Smatra se jednim od najljepših evropskih zaliva i pod zaštitom je UNESCO World Heritage Site. U ovom zalivu su između ostalih, gradovi Perast and Kotor, kao i mnoga druga tipična mediteranska naselja.

Budvanska rivijera Turiste najviše privlače atraktivne plaže, istorijski lokaliteti i noćni život.

Centralna Crna Gora Srce Crne Gore čine glavni grad Podgorica, istorijska prijestonica Cetinje i industrijski centar Nikšić. Od prirodnih ljepota u ovom dijelu Crne Gore izdvajaju se Nacionalni park Skadarsko jezero i Nacionalni park Lovćen.

Južna primorska regija U ovome dijelu primorja su gradovi Bar i Ulcinj, Najveće atrakcije su Stari Bar, Ulcinjski Stari grad, Velika plaže (12 kilometara pijeska) i Ada Bojana na granici sa Albanijom.

Crnogorska planinska regija Region Dinarskih Alpa čuven je po netaknutoj prirodi, a kanjon rijeke Tare u Nacionalnom Parku Durmitor jedna je od najvećih atrakcija. Žabljak i Kolašin su centri zimskih sportova.

Gradovi

• — glavni grad, administrativni centar i najveći grad u Crnoj Gori, razvija se intenzivno od sticanja nezavisnosti
• — najveća crnogorska luka
• — stari grad u formi utvrđenja okružen je višespratnicama, rezortima i novim turističkim objektima, jedno je od najpopularnijih turističkih mjesta, čuveno po noćnom životu i atraktivnim plažama
• — stara, kraljevska prijestonica ispod planine Lovćen prepoznata je po muzejima, manastirima i nekadašnjim ambasadama
• — antičko utvrđenje unutar Bokokotorskog zaliva na listi je UNESC-ove kulturne baštine i mjesto koje kruyeri redovno posjećuju
• — drugi najveći grad u Crnoj Gori nekada je bio i industrijski centar države. Od nekadašnjih proizvodnih giganata opstala je samo pivara Trebjesa, proizvođač čuvenog "nikšićkog piva"
• — mali grad u Bokokotorskom zalivu, koji je ujedno turistički, poslovni i saobraćajni centar zahvaljući manjem od dva aerodroma u državi
• — podnožje Durmitora koje uključuje i nacionalni park i zimi i ljeti jedna je od glavnih planinskih turističkih destinacija
• — najjužniji crnogorski grad čuven je po antičkom Starom gradu, nekadašnjem utvrđenju gusara, 12 kilometara dugoj pješčanoj plaži koja je popularna kajt-surf destinacija i Adi Bojani, poznatoj kao naturistički raj

Ostale destinacije

Manastir Ostrog

• — Pješčana plaža na kojoj su brojni hoteli i turistički objekti
• — jedna od posljednjih netaknutih šuma u Evropi i prelijepo jezero u kojem se može pecati
• — rafting kroz kanjon Tare, jedan od najdubljih u Evropi, je među najpopularnijim aktivnostima u Crnoj Gori
• — planina bogata prirodnim ljepotama i istoriskim lokalitetima
• — impresivni manastir smješten u litici planine Ostrog
• — pitoreskno selo, pod zaštitom UNESCO
• — hiking i planinarenje su ovdje glavne atrakcije
• — najveće jezero na Balkanu stanište je raznolike flore i faune
• — nekadašnje ribolovačko selo na malom poluostrvu u blizini Budve sada je grad-hotel

Upoznavanje

Istorija

crnogorska zastava nad Kotorom

Prvi podaci o etničkim zajednicama koje su živjele na ovom prostoru potiču iz 2000-1500 godine prije n.e. Krajem VI i početkom VII vijeka na teritoriju današnje Crne Gore počinju da se doseljavaju slovenska plemena, preci sadašnjih stanovnika.

Prvu državu slovenska plemena su ovdje formirala u IX vijeku. Zvala se Duklja, prema nazivu prostora koji su naselili. Prvi vladar dukljanske države bio je knez Vladimir (990.-1016.). Njegov nasljednik bio je knez Vojislav, koji se smatra rodonačelnikom prve crnogorske dinastije Vojislavljević. Jedan od Vojislavovih sinova, Mihailo, koji je vladao Dukljom od 1050. do 1081. godine, uspio je da bude priznat za kralja.

Dinastija Vojislavljević vladala je Dukljom do kraja XII vijeka, kada je dukljansku državu pokorio srpski vladar Stefan Nemanja. Prostor Crne Gore bio je pod vlašću srpskih vladara do početka druge polovine XIV vijeka. Nakon toga ponovo se uspostavlja vlast domaće dinastije – Balšića (1360.-1421.). Od 1451. do 1496, tokom vladavine Crnojevića, Crna Gora je sve više izložena napadima Osmanskog carstva, pod čiju je vlast pala 1496. godine. Nekoliko decenija kasnije započinje borba Crnogoraca za slobodu, koja je rezultirala uspjehom krajem XVII vijeka. kada Crna Gora postalaje prva nezavisna balkanska država. Time započinje nova epoha u njenoj istoriji, koju su ispunile borbe za odbranu nezavisnosti i izgradnju državne vlasti. Na čelu države najprije su bili vjerski poglavari – mitropoliti, a kasnije svjetovni vladari, i jedni i drugi iz porodice Petrović-Njegoš.

Ona je od 1697. do 1918. dala sedam vladara. Od 1852. djelimično međunarodno priznata kao knjaževina, Crna Goru su 1878. godine, na Berlinskom kongresu, zvanično priznale i zemlje koje to ranije nijesu učinile, poput Osmanskog carstva i Velike Britanije. Trideset dvije godine nakon Berlinskog kongresa crnogorski knjaz Nikola I Petrović Njegoš proglasio je Crnu Goru kraljevinom, 1910. godine. Ona je učestvovala u Prvom svjetskom ratu na strani sila Antante, uz ogromne žrtve i razaranja. Nakon završetka rata, Kraljevina Crna Gora je uz saglasnost velikih sila pripojena Kraljevini Srbiji, a njena dinastija je detronizovana. Zatim je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (od 1929. Kraljevina Jugoslavija), čiji je dio postala i Crna Gora. U toj državi nije uvažena crnogorska posebnost, niti njeno istorijsko nasljeđe.

Novu afirmaciju, Crna Gora doživljava tokom Drugog svjetskog rata, kada postaje središte jednog od najjačih uporišta antifašističkog pokreta u Evropi. U Crnoj Gori je 1941. godine podignut najmasovniji opštenarodni ustanak u porobljenoj Evropi. Crnogorci su značajno učestvovali i u cjelokupnom jugoslovenskom antifašističkom pokretu. Poslije 1945. godine, i stvaranja socijalističke Jugoslavije, Crna Gora bilježi najveći društveno-ekonomski i kulturni napredak.

Nakon raspada Jugoslavije (1991.), Crna Gora je 15 godina bila u dvočlanoj federaciji sa Srbijom, prvo kao SR Jugoslavija, a zatim pod nazivom Srbija i Crna Gora .

Nezavisnost je obnovila nakon referenduma održanog 21. maja 2006. godine. Kandidat je za članstvo u Evropskoj Uniji.

Ljudi

U Crnoj Gori koja je multikulturalna i multietnička država živi oko 620 hiljada ljudi (podaci iz 2020). Crnogorski građani, bez obzira na nacionalnost ili vjeroispovijest, poznati su po ljubaznosti i gostoprimstvu.

Klima

Zbog specifičnog geografskog položaja Crne Gore, sa morskom obalom na jugu i planinskim masivima u unutrašnjosti, klima je mediteranska na jugu, izmijenjeno mediteranska u ravničarskom dijelu zemlje, umjereno-kontinentalna u kotlinama i dolinama i planinska u visokim zonama.

Primorska oblast

U priobalnom dijelu, od Herceg Novog na zapadu, do ušća rijeke Bojane na istoku, vlada sredozemna klima. Središnji dio Crne Gore odvojen je visokim planinskim vijencima Orijen, Lovćen i Rumija, koji se strmo uzdižu nad morskom obalom, do visine 1700 metara, tako da ne dozvoljavaju prodiranje primorske klime na kontinentalni dio. U primorskoj zoni srednje temperature vazduha u julu se kreću između 25° C i 28° C. Ljeta su duga i suva, a zime kratke i blage. Prosječan broj sunčanih sati na Primorju iznosi 2500, a u Ulcinju čak 2700 sunčanih sati godišnje. Hladno vrijeme se uglavnom zadržava oko primorskih planinskih vijenaca, uz povremene sunčane i tople dane. Prosječna godišnja temperatura mora iznosi 11°C. Tokom zime, površinska temperatura mora iznosi oko 7°C. Tokom proljeća temperatura iznosi do 18°C. Za vrijeme ljetnjih mjeseci, temperatura mora uglavnom se kreće između 22 i 25°C.

Kontinentalna oblast

Centralni djelovi zemlje su hladniji zimi, a tokom ljeta su topliji od gradova na primorju. U oblasti Zetske i Bjelopavlićke ravnice, temperature u julu iznose oko 26°C. Prosječna temperatura u januaru iznosi 10°C, a u julu oko 27°C. Maksimalna tempetatura tokom ljeta dostiže i do 40°C, a minimalna tokom zime - i do -10°C. Središnji dio otvoren je prema Jadranskom moru i time izložen snažnom klimatskom uticaju Mediterana. Dolinom rijeke Bojane, preko basena Skadarskog jezera i uz rijeku Moraču, probija se toplotni talas, pa je tako Podgorica najtopliji crnogorski grad, sa srednjom januarskom temperaturom od 5°C, a srednjom julskom od oko 26°C. U Podgorici u ljetnjim mesecima temperatura dostiže i 40°C.

Planinska oblast

Sjevernu ili planinsku oblast karakterišu visoke kraške planine. Ova oblast počinje sjeverno i istočno od rijeka Pive, Komarnice i Morače. Odatle se uzdižu planinski vrhovi i do 2.000 metara nadmorske visine. U toj oblasti visokih kraških planina, postoji variranje temperature. Klima je subalpska, sa hladnim i snežnim zimama i umjerenim ljetima. Na planini Durmitor snijeg dostiže visinu i do pet metara. U sjevernim krajevima Crne Gore, na visokim planinama, snijeg se zadržava po nekoliko mjeseci. Najviša zimska temperatura je oko 3°C , a minimalna oko -6°C. U ljetnjim mesecima se kreće od 9°C do 23°C. Za vrijeme ljetnjeg perioda, broj sunčanih sati iznosi 270 mjesečno.

Reljef

Crna Gora se prostire od visokih planina na sjeveru, preko ravnice u centralnom dijelu do planina Lovćen i Orjen koje se naglo spuštaju ka moru.

Crno jezero na Durmitoru je nastalo ledničkom erozijom.

Neki djelovi crnogorskih planina su među najnegostoljubivijim terenima u Evropi. Najviši vrh Crne Gore je Zla Kolata na Prokletijama sa nadmorskom visinom od 2534 m. Jedan od najpoznatijih vrhova Crne Gore je Bobotov kuk na planini Durmitor, koji se nalazi na visini od 2523 m. Planine Crne Gore spadaju u oblasti Balkanskog poluostrva najviše izmijenjene erozijom tokom poslednjeg ledenog doba.

Jadranska oblast , koja zahvata relativno uzani pojas Crnogorskog primorja od rta Oštro do ušća rijeke Bojane, prema unutrašnjosti se širi ka dolini Bojane i Skadarskoj kotlini, i ka dolinama Morače i Zete.

Na krečnjačkoj podlozi razvila se posebna vrsta tla-crvenica, pogodna za uzgoj duvana, vinove loze, voća, maslina i druguh kultura.

Veliki kraški predeo u Crnoj Gori uglavnom leži na visinama od 1000 m iznad nivoa mora, a neki dijelovi idu skoro do 1.900 m, kao na primjer planina Orjen, najviši masiv među priobalnim krečnjačkim vijencima.

Neradni dani i državni praznici

• 1. i 2. januar: Nova godina
• 1. i 2. maj: Praznik rada
• 13. i 14. jul: Dan državnosti
• 13. novembar: Njegošev dan

Radi vjerskih praznika, pravo na slobodne dane imaju:

• pravoslavni za Badnji dan (6. januar) i Božić (7. i 8. januar), Veliki petak i Uskrs (dva dana) i krsnu slavu.
• rimokatolici za Badnji dan (24. decembar) i Božić (25. i 26. decembar), Veliki petak i Uskrs (dva dana) i praznik Svi Sveti (1. novembar).
• muslimani za Ramazanski bajram (tri dana) i Kurban bajram (tri dana).
• Jevreji za Pashu (dva dana) i Jom Kipur (dva dana).

Prevoz u zemlju

Najveći broj stranih turista dolazi avionom, putevima preko Hrvatske ili rjeđe brodom iz Italije. Kopnene rute iz Bosne i Hercegovine, Srbije, Kosova i Albanije uglavnom koriste turisti iz tih zemalja.

Vizni režim Crne Gore

Uslovi ulaska

Državljani Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Slovenije i Makedonije mogu ulaziti, prelaziti preko teritorije i boraviti u Crnoj Gori do 90 dana, bez vize, sa važećim pasošem, ličnom kartom, odnosno drugom ispravom na osnovu koje se može utvrditi njihov identitet i državljanstvo.

Imaoci putnih isprva sa važećom Šengen vizom, važećom vizom Sjedinjenih Američkih Država, Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske i Republike Irske ili dozvolom boravka u tim zemljama mogu biti u Crnoj Gori do 30 dana ili do isteka vize, ako je vrijeme važenja te vize kraće od 30 dana.

Državljani Andore, Australije, Izraela, Islanda, Kanade, Južne Koreje, Lihtenštajna, Monaka, Norveške, Sjedinjenih Američkih Država, Novog Zelanda, San Marina, Singapura, Švajcarske i predstavnici Vatikana mogu boraviti u Crnoj Gori do 90 dana na osnovu pasoša. Isti uslovi važe za državljane Austrije, Belgije, Grčke, Danske, Estonije, Italije, Irske, Kipra, Litvanije, Letonije, Luksemburga, Malte, Mađarske, Njemačke, Poljske, Portugalije, Slovačke, Slovenije, Finske, Francuske, Holandije, Češke, Španije, Švedske i Velike Britanije i Irske.

Državljani Albanije, Rusije i Ukrajine, mogu ulaziti i boraviti u Crnoj Gori, radi turističke posjete u individualnom ili organizovanom aranžmanu, na osnovu važeće putne isprave bez vize, uz izdavanje turističke propusnice. Turističku propusnicu izdaje organ uprave nadležan za poslove kontrole prelaska državne granice, bez naknade, sa rokom važenja do 30 dana.

Nosilac putne isprave izdate od Organizacije Ujedinjenih Nacija ili njenih specijalizovanih agencija može bez vize ulaziti i boraviti u Crnoj Gori do 90 dana, odnosno prelaziti preko teritorije Crne Gore, jednako kao i pripadnici Malteškog Viteškog Reda.

Nosilac posebne putne isprave za izbjeglice, izdate od drzave potpisnice Ženevske konvencije o statusu izbjeglica iz 1951. godine, putne isprave za lice bez državljanstva, izdate od države potpisnice Ženevske konvencije o pravnom položaju lica bez državljanstva iz 1954. godine i putne isprave za stranca, odnosno sa njima izjednačene putne isprave, može biti u Crnoj Gori 90 dana, ako je u tu ispravu unijeta viza ili odobrenje boravka.

Na osnovu preuzetih zaključenih bilateralnih sporazuma o ukidanju viza na diplomatske ili službene pasoše ili pasose odnosno o unošenju klauzule "Poslovno" u pasoš, odnosno o uslovima putovanja državljana, državljani tih država mogu ulaziti, boraviti i prelaziti preko teritorije Crne Gore u skladu sa sporazumima.

Državljani Republike Albanije, Ruske Federacije, Republike Turske i Republike Ukrajine, koji imaju dozvole boravka u zemljama članicama Evropske Unije, ostalim zemljama članicama Šengenskog sporazuma i Švajcarske Konfederacije, mogu prelaziti preko teritorije Crne Gore u roku od pet dana od ulaska u Crnu Goru.

Avionom

Aerodrom u Podgorici

• Template:Wy/hbs/Listing

U Crnoj Gori postoje dva komercijalna aerodroma, u Podgorici i Tivtu. Odatle putnici do svoje destinacije mogu doći uglavnom taksi prevozom (pojedini hoteli na primorju imaju uslugu prevoza sa aerodroma).

Sa podgoričkog aerodroma, koji je najveći u zemlji, nema javnog autobuskog prevoza do drugih gradova u Crnoj Gori. Zato će posjetioce na izlazu iz aerodromske zgrade dočekati brojni taksisti. U prvom redu parkirani su zvanični aerodromski taksiji koji voze po utvrđenim tarifama. Njihov cjenovnik je dobra smjernica prilikom pregovora sa drugim vozačima:

Cjenovnik taxi usluga sa aerodroma u Podgorici
do Podgorice	12,00 €
do Cetinja	30,00 €
do Bara	30,00 €
do Budve	45,00 €
do Kotora	55,00 €
do Tivta	70,00 €
do Herceg Novog	100,00 €
do Ulcinja	65,00 €

Sva registrovana crnogorka taksi vozila imaju 'TX' oznake na tablicama. Treba birati vozila sa jasno istaknutim firmama i brojevima telefona. Crnogorci veoma vode računa o tome kako se taksi prevoznici odnose prema turistima, i preporuka je da se, ko misli da mu je naplaćeno više nego što bi trebalo, obavezno žali taksi udruženju ili turističkoj inspekciji.

• Template:Wy/hbs/Listing

Dubrovački aerodrom u Hrvatskoj je na pola sata vožnje od crnogorske granice i nešto više og obalskog grada Herceg Novog. Aerodrom u Tirani takođe može biti jedna od opcija prilikom dolaska avionom. Udaljen je oko tri sata vožnje od Ulcinja ili Podgorice.

Vozom

Po jedan noćni i dnevni voz saobraća do Beograda (u sezoni obično bude još jedan). Pruga ide kroz Bijelo Polje, Bijelo Polje, Kolašin, Podgoricu i završava se u Baru, najvećoj crnogorskoj luki. Sjeverni dio od Podgorice do Bijelog Polja ide kroz planine i smatra se jednom od vizuelno najatraktivnijih u Evropi. Putovanje vozom je najjeftiniji način dolaska u Crnu Goru, ali kvalitet usluge nije na visokom nivou. Po redu voznje putovanje od Beograda do Podgorice traje 10, a do Bara 11 sati , ali voz rijetko stigne na vrijeme.

Karta do Begrada košta od 24 eura naviše.

Autobusom

Crna Gora je dobro povezana sa susjednim državama, a cijene karata do 25 eura. Tokom ljeta uvode i brojne sezonske linije.

Automobilom

Magistralni putevi E65, E80, E762, E763 i E851 spajaju zemlju sa susjedima u regionu Hrvatskom, Srbijom, Bosnom i Hercegovinom, Kosovom i Albanijom.

Do Crne Gore ne vodi nijedan autoput.

Brodom

Preko cijele godine, postoji redovna trajekt linija Bar – Bari – Bar i Bar – Ankona – Bar. Tokom ljetnje sezone, uvode se i nove linije iz Bara i Kotora. Do Barija se putuje oko osam sati.

Prevoz kroz zemlju

Vozom

Željeznička mreža Crne Gore sastoji se od dvije linije koje se ukrštaju u Podgorici. Mreža je spojena sa željeznicama u Srbiji dok prema Albaniji voze samo teretni vozovi

Željeznička infrastruktura ide od Bara na jugu preko Podgorice, Kolašina i Mojkovca do Bijelog Polja na sjeveru (i dalje prema Srbiji), sa zapadnim krakom od Podgorice do Nikšića. To je najjeftiniji vid putovanja, ali je i kvalitet usluge na jednako niskom nivou.

Dionica od Podgorice do Nikšića, omogućava uživanje u prelijepom pogledu, jeftinija je i ne sporija od autobuske linije na istoj dionici.

Maksimalna cijena karte je 7.20 za najdužu liniju od Bara do Bijelog Polja.

Autobusom

Ovo je vjerovatno najlakši način da se obiđe Crna Gora. Autobusi su česti (posebno tokom ljeta), sigurni su i najćešće saobraćaju po redu vožnje, bez kašnjenja. Iako bi po zakonu trebalo da su svi autobusi klimatizovani, to ponekad nije slučaj. Cijene karata u unutrašnjem saobraćaju su ispod 20 eura. Examples of prices: Podgorica-Ulcinj €7-8, Podgorica-Cetinje €3.5-4€, Podgorica-Cetinje €3.5-4€.

Osim autobusa, saobraćaju i minibusi, uglavnom pod istim uslovima.

Automobilom

Beach of Becici

U Crnoj Gori postoji svega četrdesetak kilometara autoputa u centralnom dijelu zemlje. Ova saobraćajnica spaja Podgoricu i Kolašin.

Većina ostalih puteva sastoji se od dvije trake, sa dodatkom treće. Podgorica i Danilovgrad spojeni su bulevarom sa po dvije trake u oba pravca.

Većina puteva nije po evropskim standardima, u zaleđu su često planinski i krivudavi. Tokom zimske sezone na sjeveru je obaveyo imati zimsku opremu u automobilu.

Osim na autoputu i malom dijelu magistrale Podgorica-Bar, brzina iznad 80 km/h nije dozvoljena. U naseljenim mjestima dozvoljeno je do 50 km/h.

Tokom voznje obavezno je vezati pojas i ne koristiti mobilni telefon. Treba uvijek imati upaljena oborena (kratka) svijetla. Vozi se desnom stranom.

Saobraćajna kultura je na niskom nivou, ograničenja brzine se često ne poštuju. Tokom sezone gužve i zastoji su uobičajeni. Nije neobično, pogotovo u Podgorici, da vozači viču na druge učesnike u saobraćaju ili da sviraju onima za koje misle da nisu dovoljno brzi ili spretni za volanom

Specifične trase

Od Podgorice do Kolašina ide autoput u dužini od 40 kilometara. To je jedina saobraćajnica te vrste u Crnoj Gori.

Stari put od Podgorice do Kolašina smatra se veoma opasnim, pogotovo u zimskom periodu, ali je ujedno i veoma živopisan jer ide kroz impresivne litice kanjona rijeke Morače.

Putevi od Podgorice do Bara i Nikšića su u dobrom stanju i laki za vožnju.

Put od Podgorice do Budve preko Cetinja je takođe veoma dobar, ali ogranićenje brzine zbog uspona i krivina rijetko pređe 70 km/h.

Stari put od Cetinja do Kotora nije u najboljem stanju ali je zbog ljepote predjela popularan među turistima.

Iznajmljivanje

Vozilo se može iznajmiti na aerodromima i drugim uobičajenim mjestima. Najniža cijena je 15 eura na dan.

Stopiranjem

Ovaj vid transporta dobro funkcioniše u Crnoj Gori, uz uobičajene mjere opreza. Za više detalja pogledati Hitchwiki.

Helikopterom

U ljepoti Crne Gore može se uživati i iz vazduha. Ture čija je minimalna cijena 125 eura po osobi organizuju se iz Kotora, Budve, Podgorice ili Dubrovnika.

Sporazumijevanje

Službeni jezik je crnogorski, u ćiriličnoj i latiničnoj varijanti. U suštini je isti kao srpski, hrvatski ili bosanski, iako domicilno stanovništvo lako raspoznaje južnoslovenske jezike po naglasku i gramatičkim osobenostima. U mjestima uz granicu s Albanijom, poput Ulcinja, Plava, Gusinja ili Tuzi, gdje je albanski narod dominantan, većina govori albanski jezik.

U Podgorici i na jugu mnogi, pogotovo mlađi ljudi pričaju engleski. Znanje njemačkog ili ruskog takođe nije neoubičajeno u ovom dijelu zemlje.

Šta vidjeti

Iako mala, Crna Gora je bogata istorijom i prirodnim ljepotama. Visoke planinske litice, prelijepa obala, istorijski spomenici i živopisni gradići - sve se to može naći na relativno malom prostoru. Zbog svega toga ova država je tokom ljetnjih mjeseci okupirana turistima. Zahvaljujući blagoj mediteranskoj klimi u njenim čarima je moguće uživati i ostalim dijelovima godine, pa posjeta bi posjeta van udarnih mjeseci, jula i avgusta, obezbijedila i izbjegavanje sezonskih gužvi. Kada je u pitanju zimska sezona, najatraktivnije destinacije su ski centri Kolašin i Žabljak, gdje je prosječna pokrivenost snijegom je 120 dana godišnje.

Primorski region

Pogled na ostrvo Sveti Stefan

Perast je malo ali veoma lijepo mjesto u Bokokotorskom zalivu, blizu poznatog ostrava Gospa od Škrpjela. Ima očuvanu arhitekturu koja datira iz XVII i XVIII vijeka, kada je bio u sklopu Mletačke republike. Među predstavnicima tadašnjeg baroknog stila i danas ljepotom plijene palate Bujović, Zmajević, Badović, Smekja... koje su nekada pripadale čuvenim moreplovcima.

Kotor i njegov stari grad su među najposjećenijim mjestima i najvećim atrakcijama. Smješten je pod liticama planina Orjen i Lovćen, u Bokokotorskom zalivu, jednom od najljepših na svijetu, koji se često naziva najjužnijim fjordom Evrope. Stara mediteranska luka, okružena gradskim zidinama, je vrlo dobro sačuvana i pod zaštitom je UNESKO, kao svetska kulturna baština. Između 1420—1797. Kotor je sa okolinom pripadao Mletačkoj republici pa je venecijanski uticaj ostavio trag na gradskoj arhitekturi. Uske, krivudave ulice starog grada vode do trgova, antičkih crkava i brojnih barova i restorana. Nezaobilazne su katedrala Svetog Tripuna sagrađena u XII vijeku, Crkva Svetog Luke i Crkva Svetog Nikole. Uspon od 1500 stepenika iznad grada vodi do ostataka nekadašnjeg utvrđenja i jednog od najljepših pogleda u okolini.

Porto Montenegro je novo luksuzno naselje u Tivtu o kojem je The Sunday Times napisao: "Zbogom Monako. Zdravo Crna Goro".

Budva, crnogorska prijestonica turizma čuvena je po atraktivnim plažama i noćnom životu. Stari grad je najprivlačniji dio Budve. Podignut na poluostrvu, čini jedinstvenu arhitektonsku i urbanističku cjelinu koja kao naselje postoji još od antičkih vremena. Posebna atrakcija Starog grada su njegove zidine koje najvećim dijelom potiču iz srednjeg vijeka, iz perioda Mletačke vladavine. Gradska tvrđava Citadela potiče jos iz V – IV vijeka pne. Između nje i Crkve Svetog Ivana (VII vijek) nalaze se ostaci monumentalne trobrodne ranohrišćanske bazilike. Tu su i Sveta Marija in Punta izgrađena 840. Crkva Svete trojice iz 1804. ispred koje je grob poznatog književnika i diplomate Stefana Mitrovog Ljubiše, koji je zastupao ove krajeve u austrijskom parlamentu u Beču.

Trg u Herceg Novom

Herceg Novi je grad mimoza, kamelija, mnogo cvijeća i zelenila, antičkim zidinama i bezbroj stepenica. Poznat je kao "grad sunca" sa mnogo turističkih atrakcija.

Ulcinj predstavlja kombinaciju orijentalne i zapadne civilizacije. Njegov stari grad je impresivno antičko zdanje na litici iznad mora, opasano bedemima širokim više metara. Ulcinjske plaže su među najljepšim na Jadranu. Jedna od njih je 12 kilometara duga Velika Plaža, najduža na Jadranskom moru. Ova pješčana plaža idealno mjesto je za vodene sportove i čuvena je po kajt surfingu. Uz granicu sa Albanijom nalazi se još jedan poznati turistički lokalitet, Ada Bojana sa nudističkim hotelskim kompleksom i restorani čuvenim po ribljim specijalitetima.

Sveti Stefan je najluksuzniji turistički kompleks u Crnoj Gori, koji su posjećivale brojne slavne ličnosti.

Bar je najveća crnogoska luka ali i turističko mjesto. Među lokalnim znamenitostima su više od 2000 godina staro drvo masline i antički Stari grad.

Prirodne atrakcije

Kanjon rijeke Tare

Nacionalni parkovi čine 7,7% teritorije Crne Gore.

Durmitor - Smješten na sevjerozapadu Crne Gore, park obuhvata masiv Durmitora sa kanjonima Tare, Drage i Sušice i gornji deo doline Komarnice, zauzimajući površinu od 39.000 ha. Osnovna odlika reljefa je prostrana visoravan na 1500 m nadmorske visine, koju presijecaju duboke doline i sa koje se uzdižu impozantni planinski vrhovi, od kojih je 48 sa preko 2000 m nadmorske visine. Od 18 ledničkih jezera, najveće i najatraktivnije je Crno jezero. Kanjon Tare jedinstvena je pojava sa dubinom od 1.000, a mjestimično i 1.300 m. Na dijelu toka kroz nacionalni park Durmitor rijeka Tara ima prosječan pad od 3,6 m/km, pa se formiraju bukovi i brzaci koji su svojom ljepotom upotpunili ambijent netaknute prirode.

Biogradska gora - Najznačajnija prirodna vrijednost ovog nacionalnog parka na sjeveroistoku zemlje je prašuma Biogradska gora, površine od 1.600 hektara, jedna od tri poslednje prašume te vrste u Evropi. U srcu prašume nalazi se Biogradsko jezero, najveće i najpoznatije u nizu ledničkih jezera. Na ovom prostoru takođe se nalaze arheološki lokaliteti, sakralni spomenici i nekropole.

Skadarsko jezero - Crnoj Gori pripadaju dvije trećine najvećeg ostrva na Balkanu: Taj predio je veoma atraktivna destinacija za birdwatching, hajking, izletnički turizam, rekreativni turizam… U okolini je veliki broj sela autentične arhitekture (Virpazar, Rijeka Crnojevića, Karuč, Dodoši...) i istorijskih spomenika poput srednjovjekovnih utvrđenja (Žabljak Crnojevića, Lesendro...). Rejon je čuven po vinu i ribljim specijalitetima poput suvog krapa ili ukljeve. Brojne plaže, od kojih je najpoznatija u mjestu Murići takođe veoma zanimljive turistima. Jezero je na Svjetskoj listi močvara od međunarodnog značaja, kao lokacija važna za više od 250 vrsta ptica, od kojih su neke ugrožene.

Lovćen - Geografski položaj Lovćena, koji je pod uticajem tri klime mediteranske, kontinentalne i planinske omogućio je razvoj oko 1,300 biljnih vrsta, među kojima je veliki broj endema, rijetkih biljaka, ljekovitog, aromatičnog, medonosnog i dekorativnog bilja. Značajnu vrijednost ovog područja čini kulturno-istorijsko nasleđe. Svojevrstan arhitektonski relikt su čuvene lovćenske serpentine, stari vijugavi put od Kotora do Njeguša, živopisnog planinskog sela, u kojem se nalaze rodne kuće vladara Crne Gore Petra II Petrovića Njegoša i Nikole I Petrovića. U nacionalnom parku brojne su crkve jednostavne arhitekture, kao i tradicionalne građevine (kamene kuće sa pojatama, guvna, suvomeđe, ublovi i bistijerne). Najmonumentalniji spomenik Lovćena je Njegošev mauzolej, podignut na Jezerskom vrhu, djelo jugoslavenskog vajara Ivana Meštrovića.

Prokletije - Nacionalni park Prokletije, na teritoriji opština Plav i Gusinje, karakterišu netaknuta divljina, zastrašujuće litice i misteriozna jezera, te brojni vrhovi, među kojima i najviši u Crnoj Gori - Zla Kolata (2.534 m). U Parku se mogu naći brojni manji vodotoci, vrela, izvori pitke vode, planinske lokve, ali i lednička jezera od kojih je najljepše Hridsko. Raznoliko materijalno i nematerijalno kulturno-istorijsko nasljeđe čine brojna nalazišta, utvrđenja, crkve, džamije, tradicionalna arhitektura, kao i bogatstvo narodnih nošnji, izvorne muzike, folklora, običaja i starih zanata.

Ostale atrakcije

Cetinje službena je prijestolnica Crne Gore, općina i historijsko središte crnogorske nacije. Cetinje je većma bilo i glavni crnogorski grad. Sazdao ga je crnogorski vladar Ivan Crnojević 1482. Grad je smješten u podnožju Lovćena, između Boke kotorske, Skadarskog jezera i Jadranskog mora.

Rijeka Crnojevića malo mjesto u blizini Cetinja koje plijeni svojom prirodnom i kulturnom baštinom.

Ostrog - Među brojnim vjerskim objektima u Crnoj Gori, manastir Ostrog zaslužuje posebno mjesto. Uklesan je u vertikalnoj litici i nalazi se na oko 15 kilometara od Nikšića. Osnovan u 17 vijeku, jedna je od najpopularnijih destinacija za hodočasnike na Balkanu.

Ulcinjska solana - Jedan od najznačajnijih ornitoloških lokaliteta na Balkanu, nastanjuju desetine hiljada ptica među kojima i egzotične vrste flamingo i kudravi pelikan. Sa oko 14.5 km² slanih bazena jedna je od najvećih solana na Mediteranu. Godine 2019. proglašena je močvarom od međunarodnog značaja i uvrštena na Ramsar svjetsku listu močvarnih područja. Od 114 biljnih vrsta koje se mogu naći na solani, najznačajniji su halofiti, biljke koje rastu na slanoj podlozi.

Lipska pećina - Jedina valorizovana pećina u Crnoj Gori, nalaze se u blizini Cetinja. Njen sistem od 2,5km prolaza, dvorana i galerija ukrašen je prelijepim pećinskim nakitom koji se u utrobi zemlje formirao milenijumima. Temperatura u pećini je između 8 I 12 stepeni.

Šta raditi

Festivali

Razna manifestacije od karnevala, preko fešta posvećenih lokalnoj kuhinji ili pićima, do muzičkih festivala organizuju se tokom cijele godine, ali najviše tokom ljetnje turističke sezone.

• Bokeška Noć (treća nedjelja avgusta) - ova čuvena fešta u kotorskom starom gradu organizuje se još od XIX vijeka. Uz obilje hrane, pića i muzike, centralni dio proslave koju posjeti i do 30 hiljada ljudi je defile barki pod maskama.
• Lake fest - Najveći crnogoski rok festival tradicionalno se održava u Nikšiću početkom avgusta.
• Sea Dance Festival (krajem avgusta) - u organizaciji čuvenog novosadskog Exita tradicionalno se održava na budvanskoj plaži Buljarica.
• Dani vina i ukljeve u Virpazaru - okupljanje ljubitelja vina i ukljeve u turističkoj atrakciji, mjestu Virpazar na obali Skadarskog jezera.
• Petrovačka noć (Petrovac) - slavljenje lokalne tradicije uz brojne posjetioce, hranu i muziku.
• Dani borovnice - u Plavu, na sjeveru Crne Gore ova manifestacija je čuvena kao prilika da se okupi dijaspora, a posjećuju je i brojni turisti.
• Pasticada Fest
• Bedem fest - Najstariji rok festival u Nikšiću ranije se održavao na staroj gradskoj tvrđavi, ali je preseljen na gradski trg.
• Dani Mimoze

Aktivnosti na otvorenom

• Template:Wy/hbs/Do
• Template:Wy/hbs/Do
• Template:Wy/hbs/Do
• Template:Wy/hbs/Do
• Template:Wy/hbs/Do
• Template:Wy/hbs/Do

• Planinarenje

Oko osamdeset odsto površine Crne Gore čine planine, surove za život, ali veoma atraktivne za istraživanje. Brojne agencije sa iskusnim vodičima nude raznovrsne ture u svim planinskim oblastima. Posjetiocima su na raspolaganju staze svih nivoa težine, uz preporuku da, ukoliko nisu dobro upoznati sa terenom, uvijek koriste usluge profestionalnih vodiča.

• Skijanje i snoubording

Sa prosječnom pokrivenošću snijegom od 120 dana u godini Crna Gora je atraktivna destinacija za zimski turizam. Najveći i najmodernije opremljen ski centar je u Kolašinu, sa 45 km staza. Čuveno je i skijalište Savin kuk na Durmitoru. Tu su i manji ski centri - “Lokve” na planini Cmiljevici u Beranama, “Hajla” u blizini Rožaja i “Vučje” na 20 kilometara od Nikšića.

• Hodanje na krpljama

Šetnja kroz netaknuti snijeg na krpljama tokom zimske sezone organizuje se i noću, uz pomoć baklji.

Jedna od najpopularnijih izazovnijih tura je staza duga oko sedam kilometara na planini Kofiljača, nedaleko od Plava, dok se za lakšu, dvočasovnu avanturu najčešće preporučuje staza od Crnog jezera do ski centra “Savin kuk”.

• Rafting

Tara, najduža crnogorska rijeka, jedna je od najljepših na Balkanu i ima najdublji kanjon u Evropi (1330 m). Zbog netaknute prirode nazvana je "Suzom Evrope"i, između ostalog, čuvena je po rafting turama koje se organizuju od sredine aprila do oktobra. Najatraktivniji dio kanjona dužine oko 90km (od Šljivanskog do Šćepan Polja), obiluje brzacima (preko 50) divljim pritokama, pjenušavim vodopadima i raznovrsnim šumama.

Rafting se organizuje i na Limu, koji u određenim dijelovima predstavlja avanturistički izazov za željne adrenalina, dok se na mirnijim dionicama može se uživati u laganoj vožnji kroz lijepe predjele idealne za fotografisanje, odmor i relaksaciju.

• Kajak

Bokokotorski zaliv, okružen planinama Orjen i Lovćen, sa više od 100 km obale i veličanstvenim utvrđenjima, crkvama i manastirima je top destinacija za ovu aktivnost.

Čitava crnogorska obala, od Herceg Novog do Ulcinj, pruža nezaboravno kajakaško iskustvo.

Skadarsko jezero je takođe veoma popularno, uz nezaobilazne destinacije kao što su Rijeka Crnojevića, Karuč ili Dodoši, predjele od međunarodnog značaja za boravak egzotičnih ptica, te brojne tvrđave i ribarska naselja čovena po vinu i ribljim specijalitetima.

Kajakaši kao svoje odredište često biraju izazovne rijeke Taru, Moraču, Pivu, Lim ili Komarnicu, a oni koji žele mirniju vožnju Ljuču u blizini Plava.

• Speleologija

Lipska pećina u blizini Cetinja jedina je otvorena za turiste i, tokom sezone, nudi dnevne ture sa profesionalnim vodičima. Široke dvorane I galerije bogate ukrasima prilagođene su i osvjetljene za šetnje i lagane obilaske, kao i za porodice sa djecom.

Ostale crnogorske pećine su uglavnom izazov za avanturistime i istraživačime. U masivu Prokletija najdublja je Rudarska pećina, a poznata je i Ledena pećina. U Beranama se može posjetiti Župan pećina, dok se u Bijelom Polju izdvajaju Đalovića pećina, Novakovića pećina i Osoja pećina.

Istraživanje pećina (osim Lipske) može biti veoma opasno, zbog čega je obavezno prisustvo specijalno obučenih lica.

• Kanjoning

Jedan o najuzbudljivijih načina za istraživanje crnogorskih rijeka i planina veoma je popularan među ljubiteljima prirode. Najatraktivniji za ljubitelje izazova su Nevidio u podnožju Durmitora, kanjon rijeke Grlje na Prokletijama, kanjoni Škurde (Kotor) i Trebješice, Bogutovski potok i Međureč (između Bara i Ulcinja).

• Kajt surfing

Plitko more u priobalnom dijelu, bez stijena ili korala, sunčana i vedra ljeta, kao I maestral, zapadni vjetar koji skoro svakodnevno duva u popodnevnim časovima čine ulcinjsku Veliku plažu odličnim mjestom za kajtsurfing.

Na ovoj lokaciji nalaze se brojne kajterske plaže, koje tokom ljetnje sezone nude obuku I izmnajmljivanje opreme.

Sportom koji podrazumijeva surfovanje uz pomoć zmaja (kajta) koji služi kao jedro, na Velikoj plaži jse može baviti od maja do oktobra.

• Paraglajding

Crna Gora ima sve potrebne prirodne i vremenske uslove za uživanje u živopisnim pejzažima iz ptičje perspektive.

Najpopularnije lokacije za polijetanje su Visitor, iznad Plavskog jezera, Brajići iznad Budve, Dizdarica iznad Herceg Novog, zatim poletišta oko Bijelog Polja, Mojkovca, Berana, Pljevalja. Leti se i iz Ulcinja, Kotora, Petrovca, Bara, Podgorice i Žabljaka.

Za samostalne letove treba proći obuku sa sertifikovanim pilotom. Paraglajding savez Crne Gore i paraglajding klubovi nude mogućnosti tandem leta.

Kupovina

Valuta

Srednja kursna ili tečajna lista eura

Stanje septembra 2022: američki dolar US $1 ≈ EUR 1 britanska funta UK £1 ≈ EUR 1.15 ruska rublja ₽100 ≈ EUR 1.64 srpski dinar RSD 1 ≈ EUR 0.0085 BiH 1KM ≈ EUR 0.51 mađarska forinta 1 Ft. ≈ EUR 0.0025 albanski lek 1 lek ≈ EUR 0.0085 makedonski denar 1 den ≈ EUR 0.016 bugarski lev 1 lv. ≈ EUR 0.51 turska lira 100 ₺ ≈ EUR 5.40 ukrajinska grivnja ₴1 ≈ EUR 0.027 Kursevi/tečajevi variraju. Trenutni kursevi/tečajevi za ovu i druge valute su dostupni na stranici google.com/finance

Službena valuta je euro.

• Bankomati: U gradovima postoje stotine bankomata koji prihvataju većinu internacionalnih Visa i Master kartica. Ako ste sa Balkana veoma je moguće je da postoji predstavništvo vaše banke i da ćete izbjeći proviziju za podizanje novca
• Platne kartice: Mogu se koristiti u supermarketima, hotelima, restoranima i prodavnicama. Ipak, na pijacama, malim pekarama, suvernicama, muzejima i javnom transportu ih uglavnom ne prihvataju. Upotreba platnih kartica rasprostranjenija je u južnom i centralnom dijelu zemlje, prilikom posjete planinama preporučljivo je imati gotovinu.
• Mjenjačnice: Nisu uobičajene iz razloga što skoro svi turisti koriste eure. Devize se mogu zamijeniti u bilo kojoj banki ili se mogu podići euri sa bankomata.

Radno vrijeme

Većina preduzeća i državne institucije rade od 08:00-09:00 do 16:00-17:00, dok su prodavnice otvorene do 20:00-22:00. Barovi i restorani rade do ponoći ili 01:00. Klubovi rade do 03:00 ili 04:00.

Lokalni specijaliteti

• Sir (njeguški, pljevaljski, lisnati)
• Pršuta
• Riblji specijaliteti (u primorskom dijelu)
• Kačamak

Odjeća i cipele

Mall of Montenegro in Podgorica

Gradske trgovine

• Bulevar Džordža Vašingtona u Podgorici
• Porto Montenegro
• Stari gradovi Kotor i Budva

Trgovački centri

• Delta City, Bazar, Mall of Montenegro i City Mall u Podgorici
• TQ u Budvi
• Kamelija u Kotoru
• Cungu&Co u Ulcinju

Prodavnice i supermarketi

• Trgovački lanci Voli, HD Laković, Maxi i Roda su najveći i imaju objekte u skoro svim gradovima. Brojne prodavnice mješovite robe su takođe veoma dobro snabdjevene. Cijene prehrambenih proizvoda su slične kao u Srbiji i Bosni i Hercegovini i niže su nego u zemljama Evropske Unije.

Jelo

Njeguški pršut

Brojni restorani, hoteli, picerije ili objekti brze hrane, uz standardni evropski i mediteranski meni nude i tradicionalnu domaću kuhinju.

Proizvode od mesa kontroliše veterinarska inspekcija, a poslovanje ugostiteljskih objekata sanitarna i druge inspekcije. Radi se po EU standardima.

Mediteranski način ishrane karakterističan je za primorski dio Crne Gore. Kuhinja je bogata ribom, koja se lovi u priobalju, morskim plodovima, kao i maslinovim uljem. Od lokalnih osobenosti, ističu se ulcinjska jela od bamija ili bokeški specijaliteti od žućenice.

Na području Skadarskog jezera suvi krap i uljeva smatraju se dlikatesom. Na višim kotama centralnog dijela zemlje treba probati njeguški pršut, njeguški sir, raštan...

Mliječni proizvodi i meso su osnove jelovnika na sjeveru Crne Gore. Uz tradicionalna planinska jela, kačamak i cicvaru, odlično ide domaće kiselo mlijeko. Treba probati pljevaljski sir, skorup, pastrmku ili jagnjetinu ispod sača.

Njeguški pršut, najpoznatiji crnogorski specijalitet, vjekovima se priprema u selu Njeguši na 900 metara nadmorske visine, iznad Cetinja. Ima jedinstven, prepoznatljiv ukus, kako zbog načina pripreme, tako i zbog klime, sudaranja i miješanja planinskog i morskog vazduha. Pravi se od svinjskog buta.

Pljevaljski sir, koji je zaštićen proizvod, pravi se od nekuvanog mlijeka. Pripada grupi bijelih salamurnih sireva, polutvrdih ili mekih, sa ili bez zrenja. Sadrži oko 25 masti.

Dimljeni suvi krap (autohtoni šaran iz Skadarskog jezera) vrhunski je delikates koji se bari i služi kao predjelo i glavno.

Ukljeva, autohtona sitna riba iz Skadarskog jezera, pravi je delikates poslije sušenja na dimu. Ne čisti se, a prži se svježa ili dimljena.

Kačamak je jelo koje se sprema na poseban način od od kuvanog krompira i pšeničnog

ili kukuruznog brašna. Služi se sa kajmakom ili izdrobljenim sirom, uz obavezno kiselo mlijeko.

Njeguška kobasica jedinstvenog je i jakog ukusa. Pravi se od kvalitetnog svinjskog mesa i tvrde, leđne slanine, soli, bibera, bijelog luka i paprike.

Kastradina, sušeno ovčje meso, sprema se širom Crne Gore, najčešće kuvano sa bijelim kupusom.

Cicvara, izuzetno kalorično jelo, priprema se od masnog sira, kajmaka i kukuruznog brašna.

Raštan, popularna zeljasta biljka u Crnoj Gori, sprema se sa suvim mesom ili rebrima, domaćom kobasicom, kastradinom, slaninom ili svinjskom koljenicom.

Lisnati sir se proizvodi teritoriji opština Kolašin i Mojkovac, kombinacijom obranog i neobranog mlijeka, a prepoznatljiv je po neobičnom obliku kriški koje su tanke poput lista.

Skorup (kajmak) – ovčji, kravlji i miješani, proizvodi se na sjeveru Crne Gore u Pivi, Kučima, na Durmitoru, Sinjajevini i Bjelasici. Osnova ovog proizvoda su mlijeko i so, a nakon kuvanja mlijeka, masnoća koja odstoji, odvoji se, kupi i slaže u ovčje mješine. Sazrijeva najmanje dva mjeseca. Koristi se i kao glavno jelo, uz krompir, a omiljeno je predjelo u domaćinstvima i restoranima.

Dobrotska torta, koju zbog svog bogatog i specifičnog sastava zovu i carska, priprema se oko dva sata. Receptura za izradu ove torte ima status nematerijalnog kulturnog dobra od lokalnog značaja.

Priganice, jednostavna ali čuvena poslastica i omiljeni crnogoski doručak, jelo je bez kojeg ne počinje nacionalna trpeza. Najčešće se služe s medom, ali je popularna i "slana" varijanta s medom.

Piće

Vino

U južnom dijelu Crne Gore proizvodi se kvalitetno vino. Najveći proizvođač je državna firma Plantaže, a u njenom asortimanu su najpopularniji lokalni brendovi, bjela vina "krstač", "cabernet", "chardonnay" i crna "vranac" i "pro corde".

Brojne privatne vinarije nude vina vrhunskog kvaliteta. Najpoznatiji crnogorski vinski rejon je Crmnica.

Litarska boca "vranca" u restoranu će koštati od 10 do 15 eura, a u prodavnicama između dva i četiri eura.

Also, Montenegro has boutique wineries as Knezevic from Golubovci and famous brand "Monte Grande" became signature wine of the country.

Rakija

"Loza", rakija od grožđa, popularno je žestoko piće i nacionalni ponos Crne Gore. Bilo da je "Prvijenac", "Kruna" ili neka varijanta iz kućne proizvodnje mora se probati tokom boravka u Crnoj Gori.

Šljivovica, rakija od šljive, čest je izbor stanovnika sjevernog dijela zemlje, a mogu se naći i rakije od jabuke, kajsije....

Pivo

"Nikšićko" je najpoznatije i najpopularnije u Crnoj Gori, a takođe je jedan od najcjenjenijih pivskih brendova i u regionu. Najjeftinija varijanta od pola litra, takozvano "zidarsko" pivo košta nešto ispod eura. Osim svijetlog, proizvode se "nikšićko tamno", "nikšićko gold", "nefiltrirano" i "nikšićko cool grejpfrut".

Ostala pića

Ostala alkoholna pića mogu koštati od jednog eura naviše.

Bezbjednost

Policijsko vozilo u Crnoj Gori

Cna Gora je bezbjedna zemlja. Policija je na broju 122.

U turističkim gradovima i Podgorici nije neobično vidjeti prosjake, kao i u drugim evropskim zemljama pripadaju organizovanim kriminalnim grupama i ne treba im davati novac.

Džeparenje i slične krađe nisu učestale, ali treba voditi računa o svojim stvarima pogotovo tokom turističke sezone.

Crnogorski vozači su generalno agresivni, ograničenja brzine se često ne poštuju. Moguće je, posebno u Podgorici, da će vam svirati ako (po njihovom mišljenju) nedovoljnom brzinom vozite, uključujete se u saobraćaj ili krećete na semaforu.

Na podvodnim stijenama u blizini obale može biti jezeva (koji inače žive jedino u potpuuno čistoj vodi), pa treba pažljivo gaziti ili nositi obuću.

Dvije su otrovne vrste zmija u Crnoj Gori šarka i poskok. Treba pažljivo hodati kroz travu ili žbunje, zmije ljude napadaju samo ako ih uznemire. Zimske mjesece zmije provode u hibernaciji, pod zemljom.

Zdravlje

Voda iz česme se može piti.

Tokom ljeta obavezno, u proljeće i jesen često, a ponekad i zimi može biti potrebno sredstvo protiv komaraca.

Običaji

Šortsevi, kratke suknje, obuća sa otvorenim prstima i trik-majice nisu dozvoljeni u državnim institucijama. Slična pravila važe i za posjete vjerskim objektima.

Ako nazdravljate, gledajte osobu u oči, suprotno može biti shvaćeno kao nepoštovanje.

Biti vidljivo pijan na javnom mjestu je znak nevaspitanja: možda ćete se naći u situaciji da mnogo pijete, ali će se od vas očekivati da budete u stanju da kontrolišete svoje ponašanje.

Budite oprezni s rakijom, u njoj je obično oko 50 % alkohola.

Komunikacije

Wi-Fi

U skoro svim barovima, restoranima i hotelima Wi-Fi je dostupan gostima.

Mobilni telefoni i SIM kartice

U Crnoj Gori postoje tri mobilna operatera:

• Telenor
• M:tel
• T-Mobile

Uz standardnu punudu imaju SIM kartice koje su namijenjene turistima - sa paketioma sa puno mobilnih podataka. Minimalni paket košta 10 eura kod sva tri operatera i treba ga iskoristiti u roku od 15 dana.