Novi Sad (ćirilica: Нови Сад) je glavni grad Vojvodine, autonomne pokrajine na sjeveru Srbije i drugi najveći grad u ovoj zemlji. Nalazi se na obali Dunava, između Beograda i Budimpešte, i kulturni je centar regije.
Položaj edit
Klima edit
Klima u Novom Sadu prelazi iz umereno-kontinentalne u kontinentalnu, tako da grad ima sva četiri godišnja doba. Naprijatnije je uglavnom između aprila i septembra.
Tokom jeseni i zime često duva hladan vjetar košava, koji obično traje od tri do sedam dana. Košava može tokom zime da stvori nanose i smetove snijega. Prvi snijeg obično padne krajem novembra ili početom decembra.
Prosječna temperatura vazduha u gradu je 10,9°C, srednja temperatura u januaru je –1°C, dok je u julu 21,6°C. Godišnje padne prosječno 578 mm padavina, a broj dana sa padavinama je 122.
Ljeti su temperature iznad 25 stepeni, a kada je pretoplo najbolje je otići na Štrand, gradsku plažu na obali Dunava ili na otvoreni bazen na Spensu.
Umjerena temperatura tokom proljeća i jeseni idealna je za šetnju obalom Dunava, obilazak Petrovaradinske tvrđave ili sjedenje u bašti lokala u Zmaj Jovinoj ulici.
Orijentacija edit
Istorija edit
Novi Sad, koji se smatra jednim od najljepših gradova u Srbiji, ima populaciju od oko 300,000 ljudi. Njegova arhitektura (a donekle i kultura) razlikuje se od ostalih većih gradova u južnijim dijelovima Srbije, poput Beograda ili Niša, jer se nije razvijao pod otomanskim uticajem već je svojevremeno bio u sklopu Austrougarske monarhije. Građevine u centru Novog Sada podsjećaju na one iz Beča ili Budimpešte.
Područje Novog Sada bilo je naseljeno još u vrijeme neolita, a do srednjeg vijeka smjenjivala su se razna plemena poput Kelta, Rimljana, Huna i Slovena.
Moderna istorija područja koje danas obuhvata grad, vezuje se za kraj XVII vijeka kada je Austrija proterala Turke iz Bačke i Srema i zagospodarila ovim prostorom. Novi Sad je osnovan 1694. godine kada su srpski trgovci formirali koloniju preko Dunava iz Petrovaradinske tvrđave, strateške habsburške vojne pošte. U narednim vijekovima, transformisao se u važan trgovački i proizvodni centar, kao i centar srpske kulture, stekavši tako nadimak Srpska Atina.
Do kraja Prvog svjetskog rata bio je u sastavu Austrougarske monarhija, a zatim pripada Srbiji, odnosno Kraljevini Jugoslaviji.
Nakon drugog svjetskog rata, u vrijeme nekadašnje SFRJ, grad se razvija, industralizuje i populacija se udvostručava. Razoren je NATO bombardovanjem 1999, kada je ostao bez sva tri mosta na Dunavu, i sa značajno oštećenom infrastrukturom.
U novom milenijumu Novi Sad nastavlja da se razvija kao regionalni industrijski i kulturni centar.
Osnovan 1694. godine, Novi Sad je dugo bio centar srpske kulture, zbog čega je dobio ime „Srpska Atina“. Danas je Novi Sad veliki industrijski i finansijski centar, univerzitetski grad i školski centar, kulturni, naučni, zdravstveni, politički i administrativni centar Vojvodine, domaćin mnogih međunarodnih i domaćih privrednih, kulturnih, naučnih i sportskih manifestacija, kao i grad muzeja, galerija, biblioteka i pozorišta.
Novi Sad bio je Evropska prestonica kulture 2022.
Novi Sad je univerzitetski centar sa više od 40,000 hiljada studenata, od kojih su mnogi smješteni u studenstskom gradu, kompleksu punom zelenila su blizini Dunava. Zbog velikog broja mladih, u Novom Sadu je mnogo barova i "hipsterskih" mjesta, a ljudi su uglavnom otvoreni, s manje predrasuda u odnosu na veći dio regiona. Novosađani su poznati kao blage naravi i opušteni.
Novi Sad je u ravnici, sa širokim ulicama i mnogo drveća. Veoma je pogodan za vožnju bicikla.
Čuven je i po muzičkom festivalu Exit, koji se tradicionalno održava početkom jula i privlači najviše turista.
U Novi Sad edit
Avionom edit
Najbliži aerodrom je u Beogradu, oko 70 kilometara južno, na oko sat vremena vožnje. Iz inostranstva u Novi Sad je najlakše doći avionom jer svi ostali načini uključuju prelazak jedne ili više granica, što ponekad zna da traje i više časova.
Sljedeći najbliži aerodromi su u Budimpešti (250 km sjeverno) i Timisoari (130 km sjeveroistočno).
Vozom edit
Pruga koja prolazi kroz Novi Sad spaja ga sa Suboticom i Budimpeštom (i dalje sa drugim evropskim zemljama) u pravcu sjevera. Južni kraj iste pruge vodi preko Beograda kroz Srbiju do Crne Gore (Bara) na krajnjem jugu ili do Niša na istoku.
Novi Sad je jedna od stanica na trasi međunarodnog voza Beč – Budimpešta – Beograd – Istanbul.
Od marta 2022. godine na relaciji Beograd – Novi Sad, rekonstruisanom i modernizovanom železničkom prugom, saobraćaja brzi dabldeker intersiti voz koji nosi naziv „Soko“. Za komfor u brzom vozu, koji na jednoj deonici razvija brzinu od 200 kilometara na čas, zaduženi su stjuardi i stjuardese, koji poslužuju kafu, čaj i hranu, a u vozu je obezbeđen besplatan internet.
Pruga između Novog Sada i Beograda je renovirana, i u tom dijelu, pored redovnih regionalnih i međunarodnih vozova, saobraća brzi dabldeker intersiti voz „Soko“, koji se kreće brzinom do 200 km/h i u srpsku prijestonicu stiže za 40 minuta.
Ostatak pruge je u znatno lošijem stanju.
Autobusom edit
Iz Novog Sada autobusi idu do svih većih mjesta u Srbiji. Sa glavne autobuske stanice saobraća više od 100 prevoznika, a svakodnevno se obavi oko 1500 polazaka i dolazaka autobusa u lokalnom, međumjesnom i međunarodnom saobraćaju.
Polasci za Beograd su na svakih 15 minuta, ali neki od autobusa umjesto direktno autoputem idu zaobilaznim trasama, pa prvi sljedeći autobus često nije najbrže rješenje.
Od gradova u okruženju, može se, između ostalog stići u Budimpeštu (Mađarska), Sofiju (Bugarska), Zagreb, Vukovar, ili Osijek (Hrvatska), Sarajevo i Banja Luku (Bosna i Hercegovina). Za Crnu Goru autobusi redovno saobraćaju do Podgorice, Budve, Tivta, Herceg Novog, a tokom ljetnje sezone uvode se dodatne linije.
Red vožnje lokalnih i autobusa na dužim relacijama može se naći na sajtu JGSP Novi Sad.
Autobuska stanica je na adresi Bulevar Jaše Tomića 6, pored željezničke stanice. U ovom kompleksu su kafe bar, kiosci i "Mekdonalds".
Automobilom edit
E-75 između Beograda i Budimpešte obilazi Novi Sad pet kilometara sjeverno. Putarina od Novog Sada do Beograda za putničko vozilo je 240 RSD (oko 2.5 eura). (Cijene su iz januara 2023.)
Autoput za Zagrteb i Ljubljanu, E-70, je oko 40 kilometara jugozapadno od Novog Sada.
Biciklom edit
Zaljubljenicima u ciklo turizam, Novi Sad je jedna od obaveznih stanica na njihovom proputovanju od Atlantika do Crnog mora biciklističkom rutom EuroVelo 6. Jedna je od najatraktivnijih trasiranih biciklističkih ruta kroz Evropu, najvećim i najljepšim dijelom prati tok rijeke Dunav.
Brodom edit
Međunarodno putničko pristanište na Dunavu u Novom Sadu opremljeno je sadržajima za prihvat svih vrsta brodova. Rječnim putem u najčešće dolaze turisti iz zapadne Evrope i Sjedinjenih Američkih Država u okviru organizovanih putovanja kruzerima.
Kroz Novi Sad edit
Pješke edit
Centar grada nije veliki i do većine interesantnih mjesta, barova i hotela se može doći laganom šetnjom.
Taksijem edit
Start vožnje košta 190 dinara, a kilometar 75 u dnevnoj, odnosno 85 u noćnoj tarifi. Za vangradske i vožnje tokom praznika cijena kilometra je 120 dinara. (Cijene su iz januara 2023.)
Treba tražiti prevoznike sa vidno istaknutim oznakama udruženja, inače vožnja može biti znatno skuplja.
Neka od novosadskih taksi udruženja:
- City Taxi Plus 021/450-450
- Crveni Taxi 021/445-577
- Delta Taxi 021/553-333
- MB Taksi 021/500-222
- Maxi Taxi Novosađani 021/400-555
- Novus Taxi 021/500-700
- Pan Taxi 021/455-555
- SOS Taxi 021/450-400
- VIP Taxi 021/444-000
Autobusom edit
Novi Sad ima odličan gradski prevoz. Cijena karte za jednu vožnju je 65 RSD, a može se kupiti u autobusu. Većina linija saobraća u periodu od per ili šest časova ujutro do ponoći.
Automobilom edit
U gradu su četiri parking zone: ekstra (80 RSD na sat, SMS: 8210, maksimalno zadržavanje sat vremena), crvena (60 RSD na sat, SMS: 8211, maksimalno zadržavanje dva sata), plava (50 RSD na sat, SMS: 8212, vrijeme nije ograničeno) i bijela (30 RSD na sat, SMS: 8218, neograničeno). U bijeloj zoni moguće je koristiti dnevnu kartu, koja se za 95 dinara kupuje na kioscima ili dobija slanjem SMS-a na broj 8215. (Cijene su od januara 2023.). SMS treba da sadrži registarsku oznaku automobila. Više informacija na sajtu parking servisa. Mapa parking zona.
Biciklom edit
Smješten u ravnici, sa jedne, i na obroncima Fruške gore, sa druge strane, Novi Sad predstavlja idealnu destinaciju kako za ljubitelje gradske vožnje, tako i za sportiste i rekreativce koji preferiraju brdski biciklizam. Novi Sad ima razgranatu mrežu od više od 100 kilometara biciklističkih staza i traka, više od 10 biciklističkih udruženja i klubova, javni sistem za rentiranje bicikala, kao i privatne prodavnice u kojima se mogu kupiti, popraviti ili iznajmiti bicikli.
Biciklističke staze su duž gotovo svih saobraćajnica u gradu, kao i brojna parkirališta za bicikle.
Šta vidjeti edit
Centar grada - čitava centralna zona Novog Sada, koju čine Trg slobode, Zmaj Jovina, Dunavska i ulice u njihovom okruženju, je kolaž arhitektonskih stilova koji su smjenjivali od XVII vijeka do danas. Tu su Gradska kuća iz 1894, Crkva Imena Marijinog (1895), Zgrada Rimokatoličkog župnog ureda – Plebanija (1808), stambeno-poslovna Palata „Gvozdeni čovek (1909)“, Vladičanski dvor (1901), Crkva Svetog Georgija... Ovaj rejon je u najvećem dijelu pješačka zona sa brojnim kafeima i restoranima.
Petrovaradinska tvrđava - spada među najznačajnije sačuvane evropske fortifikacije. Pored toga što je simbol Grada, ona je svjedok multikonfesionalne tradicije snažno oslonjene na evropsku kulturu, ali i najatraktivnija turistička zona Novog Sada. Tu se između ostalog nalaze brojni restorani, kafei, muzeji, galerije, te oko stotinu umjetničkih ateljea. Na tvrđavi se održava čuveni muzički festival Exit. Smještena na uzvišenju, tvrđava nudi nekoliko mjesta idealnih za fotografisanje sa panoramom grada u pozadini ili za posmatranje zalaska sunca. Ispod utvrđenja su 16 kilometаrа dugi tuneli čija je gradnja zаvršenа 1783. Dio spletа koridorа, prostorijа rаzličitih nаmenа, borbenih linijа sа puškаrnicаmа i minskih sistemа u dužini od oko jednog kilometra dostupаn je posjetiocimа uz vodiča Muzejа grаdа Novog Sаdа.
Zelene zone edit
Parkovi poput Dunavskog ili Limanskog su zelene oaze grada, kao i šetalište pored Dunava dugo oko pet kilometara.
Pozorišta, muzeji i galerije edit
- Srpsko narodno pozorište koje se nalazi u centru grada, osnovano je 1861. i prvo je pozorište na jezicima Južnoslovenskih naroda. Djeluje sa tri ansambla, Drame, Opere i Baleta. www.snp.org.rs
- Muzej Vojvodine je najveća muzejska ustanova u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini, sa tradicijom dugom više od 150. godina. Među eksponatima koji prikazuju razvoj ljudskog društva na području Vojvodine su tri rimska pozlaćena paradna šlema iz IV vijeka.
- Muzej grada Novog Sada ima stalnu postavku likovne i primijenjene umjetnosti u zgradi Topovnjača na gornjem platou Petrovaradinske Tvrđave. Izloženi predmeti su dio muzejskog fonda i vezani su za ličnosti i događaje od sredine XVII do sredine XX vijeka. Ambijent Novog Sada iz tog doba predstavljen je namještajem, umjetničkim djelima i predmetima primenjenih umjetnosti. Odeljenja ovog muzeja su i Zbirka strane umjetnosti u Novom Sadu, Zavičajna zbirka u Sremskim Karlovcima i Spomen zbirka "Jovan Jovanović Zmaj" u Sremskim Karlovcima. Postavku Zbirke strane umjetnosti, izloženu u kući podignutoj 1903, čine slikarska djela zapadnoevropskih stvaralaca od renesanse do XX vijeka, među kojima su radovi Rembranta I Rubensa.
- Galerija Matice srpske je najbogatiji umjetnički muzej srpske umjetnosti savremenog doba. Osim redovnih tumačenja stalne postavke, samostalno ili u saradnji sa drugim muzejima i kulturnim ustanovama priređuju se stručna predavanja, koncerti i raznovrsne promocije.
- Poklon zbirka Rajka Mamuzića je galerija likovne umjetnosti sa djelima srpskih akademskih umjetnika, slikara, grafičara i vajara iz druge polovine XX vijeka. U fondu zbirke je oko 600 slika, skulptura, crteža, grafika i tapiserija.
- Template:Wy/hbs/See
Šta raditi edit
Popularne kulturne, rekreativne i dr. aktivnosti dostupne posetiocima su:
- Template:Wy/hbs/Listing
- Šetati kroz centar, duž gradskih bulevara ili uz Dunav, na primjer ovom rutom: Kralja Aleksandra - Trg Slobode - Zmaj Jovina - Dunavska - Beogradski Kej - Kej Žrtava Racije.
- Bašte kafea u okolini Spensa su odlične za opuštanje kada je vrijeme lijepo
- Template:Wy/hbs/Listing
- Template:Wy/hbs/Listing
- Pješčana plaža Štrandje na obali Dunava i otvorena je od kraja maja do sredine septembra.
- Ljubitelji fudbala mogu odgledati utakmicu na stadionu Karađorđe koji se nalazi jugozapadno od centra grada i može da primi 14,500 gledalaca. Novi Sad ima dva tima u prvoj nacionalnoj ligi, Vojvodinu i Proleter.
Događaji edit
Neka periodična društvena dešavanja u ovom gradu, koja mogu zanimati posetioce su:
- Exit festival
- Sterijino pozorje
Kupovina edit
Centri šopinga
- Promenada
- TC Big
- Mercator
- TC Sad Novi Bazaar
Prodavnice
Trgovačke četvrti su u centru grada, u Zmaj Jovinoj, Dunavskoj ulici, ulici Kralja Aleksandra, Jevrejskoj ulici, duž Bulevara oslobođenja i na SPENS-u. Pored nekoliko tržnih centara u starom gradskom jezgru (Bazaar, Pariski magazin, Lupus), pješačka zona je prepuna parfimerija i butika među kojima su i poznate evropske i svjetske marke.
Suvenirnice su u centru grada, na Petrovaradinskoj tvrđavi i u tržnom centru Mercator, kao i brojne vinoteke sa vinima iz Fruškogorske regije.
Pijace
Futoška pijaca i Riblja pijaca su na prometnim lokacijama u centru grada. Tu se mogu kupiti jeftina odjeća ili namirnice lokalnih proizvođača.
Najlon pijaca najveća je u gradu i nalazi se na Klisi. Pravi je "buvljak" sa raznovrsnom ponudom hrane, odjeće, antikviteta, polovnih automobila, namještaja, drvne građe, ogrevnog drveta, stoke i stočne hrane i kućnih ljubimaca. Udarni dan za obilazak i trgovinu je nedjelja.
Ostalo
Frizerski saloni, centri za masažu kao spa – wellness centri su u sastavu hotela sa 5* i 4*, ali se usluge frizera, manikira, kozmetičara mogu dobiti u specijalizovanim privatnim radnjama koji se nalaze u svim djelovima grada. Perionica veša ima u tržnim centrima i na Bulevaru oslobođenja.
Jelo edit
After a hearty breakfast with meat, Serbians traditionally work eight hours straight before having their "lunch" between 15:00-18:00. This is by far the biggest meal of the day, with huge quantities of soup, roasted meat and potatoes, and a pickle salad as a side dish. Restaurants are typically open until 22:00.
Jeftino edit
Najraznovrsnija ponuda brze hrane (pice, hamburgeri, palačinke...) je u okolini Bulevara Oslobođenja, u ulici Braće Popović blizu Sajma, u Zmaj Jovinoj ili Futoškom putu. Najbolje je birati lokalne fast food brendove poput "index" sendviča.
U centru edit
- Hotel Vojvodina (dnevni meni)
- Kod Šervala (dnevni meni)
- Index Mirjana, centar
Oko centra edit
Srednje edit
- Ribarsko ostrvo, restorani (koji?)
- Plava frajla
- alla Lanterna
- Paragon
- Restoran Knin
Skuplje edit
- Restoran Veliki
- Fiš i zeleniš
- Project 72
Piće edit
Brojni barovi u otvoreni su u svako doba dana.
- Template:Wy/hbs/Drink
- Template:Wy/hbs/Drink
- Template:Wy/hbs/Drink
- Template:Wy/hbs/Listing
- Absolut, Zmaj Jovina 12 je mirno mjesto za kafu ili koktel.
- Pivnica Gusan u Zmaj Jovinoj ulici je jedan od najboljih pabova u gradu.
- PUBeraj, pab koji je istovremeno i berbernica, nudi neobičnu uslugu - tu se uz pivo može čekati red za šišanje.
- Template:Wy/hbs/Drink
Noćni život edit
Novi Sad je univerzitetski centar, a uz veliki broj mladih poznat idu i razne mogućnosti za noćne provode. Popularna mikropivara koja služi svoja kraft piva je “Brauhaus”, gde se održavaju i žurke. Dugu tradiciju posluživanja vrhunskih piva, ali i hrane imaju pivnica “Gusan” i “Irish pub”. Po kvalitetnoj muzici i dobrom pivu poznata je i “Gradska pivnica”.
Nezaobilazna destinacija za kasni noćni provod je ulica Laze Telečkog, novosadska ulica žurki.
U klubovima na Petrovaradinskoj tvrđavi uglavnom se sluša, pop, rap i elektronska muzika.
U tamburamožete uživati u centru grada u “Lazinom Salašu”, “Konobi Orkus”, “Sokačetu”, “Plavоj Frajli”, na čardama duž obale Dunava, salašima, kao i na Petrovaradinskoj tvrđavi.
Za ljubitelje pank, rok i metal zvuka tu su svirke uživo u Kreativnom distriktu kod Limanskog parka.
Mjesto za provod je i Ribarsko ostrvo, na splavovima “Cristal”, “Džoli Rodžer”, “Dva Galeba”, kao i u “Discont Baru”, u kojima žurke traju do jutra.
Noćenje edit
Novi Sad ima 29 hotela svih kategorija. Najveći broj hotela smješten je u centru grada, dok se ostali nalaze u neposrednoj blizini centra sa kojim su dobro povezani.
Budget edit
Mid-range edit
Splurge edit
- Hotel Leopold, smješten na Petrovaradinskoj tvrđavi, u baroknoj zgradi sa veličanstvenim pogledom na rijeku Dunav i grad, nudi luksuzan smeštaj. Ima 45 soba i 14 apartmana.
- Hotel Park 35 Novosadskog Sajma, just opened. €50-400/bed, breakfast, swimming pool, sauna, without a residence tax.
- Template:Wy/hbs/Sleep
- Template:Wy/hbs/Sleep
- Template:Wy/hbs/Sleep
Edukacija edit
Posao edit
Bezbednost edit
Rizici za posetioce ovog grada su:
Komunikacije edit
Kuda dalje edit
- Sremski Karlovci su živopisni gradić sa očuvanom arhitekturom iz vremena Austrougarske i drugih epoha. U septembru tu se održava poznati festival vina.
- Fruška Gora je nacionalni park u blizini grada. Popularno je izletište, a uz prirodne ljepote poznata je i po brojnim manastirima.
- Fantast Dvorac Dunđerski je dobro očuvani zamak 40 kilometara sjeverno od Novog Sada.
- Palić je spa resort na jezeru.
- Sombor, grad u blizini Novog Sada ima predivnu staru arhitekturu.
- Beogradograd, glavni grad Srbije, je najveća metropola u regionu.
- Subotica je na granici i Mađarska je u malom.
- Romunski Temišvar još jedan je regionalni centar Panonske niyije.