Wy/hbs/Bar

Bar je glavna luka u Crnoj Gori. U ovom gradu nalazi se najstarije drvo masline na svijetu.

Upoznavanje

Bar je moderno naselje koji se širi. Iako je lučki grad, odiše čistoćom sređenim zelenim povrsinama. Dvorac kralja Nikole jedan je od istorijskih i kulturnih spomenka po kojem je urbano jezgro prepoznatljivo, dok su u okruženju brojne druge turističke atrakcije poput Starog Bara ili tvrđave Haj Nehaj, čije ruševine potiču iz XV vijeka. Tu je maslina stara više od 2000 godina i Skadarsko jezero kao jedan od najvećih rezervata ptica, te veliki broj manastira i crkava za posjetioce koji vole ovakav vid turizma. Tokom ljeta organizuje se pregrst manifestacija kao što su Međunarodni TV festival, Susreti pod starom maslinom, Barski ljetopis... Bar ima i brojne uređene plaže i uvale poput gradske plaže, Čanja, Dobre vode i dugih. Kao i svi promorski gradovi, Bar je najživlji tokom ljetnje sezone, dok će većina turističkih sadržaja zimi biti zatvorena.

Istorija

Prva praistorijska naseobina bila je u Barskom polju, raštrkana od podnožja brda Volujica do Željeznice. Ostaci iz ilirskog perioda, zatim grčkog i rimskog prodiranja, i doba vizantijske dominacije, nalaze se svuda po barskoj opštini, što dokazuje da je bila izuzetno značajna svim kulturama i narodima koji su gravitirali ovom području. Grad se, u VII ili VIII vijeku seli u svojevrsno planinsko sedlo ispod Buala, gdje se vremenom stvara monumentalna tvrđava.

U IX vijeku Bar je bio u rukama dukljanskih vladara, nakon toga pripadao je Vizantiji, u sklopu provincije Prevalitane. Do oslobođenja došlo je u drugoj četvrtini XI vijeka, nakon bitke kod Bara, 1042, u kojoj je vizantska vojska bila strahovito potučena od strane kneza Vojislava. Da bi se država potpuno oslobodila presije Vizantije, sin Vojislavljev – knez Mihailo, traži i dobija kraljevsku krunu iz Rima, a nešto kasnije, na molbu Mihailovog sina, Bodina, 1089. Papa ustoličava Barsku arhiepiskopiju. Vizantija je uspjela 1166. da ponovo ovlada Barom, i to sve do 1183, kada je uslijedio prodor Stefana Nemanje Od 1360. Bar prihvata vlast Balšića, a kraljica Jelena i Balša III tu smiještaju prijestonicu.

Od 1405. do 1412. Barom vladaju Mlečani, zatim ponovo Balšići, a osim njih i Stefan Lazarević i Đurađ Branković. U periodu 1442-43, Barom vlada bosanski vojvoda Stjepan Vukčić Kosača, da bi potom uslijedila gotovo stoljetna dominacija Venecije, tokom koje je Bar bio svojevrsna grad-država.

Turci su Bar zauzeli 1571. godine, i njime vladali sve do 1878. Kada su Crnogorci ponovo osvojili tvrđavu, u njoj se zbog ratnih razaranja nije mogao organizovati život. Stanovništvo se prvo preselilo u Podgrađe, da bi se urbano jezgo početkom XX vijeka oformilo ispod Volujice. Naselje je nazvano Pristan (Novi Bar). Nakon kratkotrajne vladavine Austro-Ugarske, Bar je 1918. postao dio Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevine Jugoslavije), a zatim i SFRJ.

Pristan je srušen 1976. da bi se na njegovom mjestu proširila Luka. Stanovništvo je uglavnom preseljeno na Topolicu, na kojoj je do urbanizacije postojao samo kompleks Dvorca kralja Nikole.

Nakon katastrofalnog zemljotresa 1979. godine, naročito uslovljen radom privrednog giganta Luke Bar, gradu se desio demografski bum. U periodu do 1990, Bar je bio jedna od krucijalnih luka Jugoslavije, u koju se ulagalo i koja je postala političkim, industrijskim, turističkim, kulturnim, sportskim centrom regiona.

U trećem milenijumu Bar se rapidno širi iz Barskog polja ka okolini.

Kako doći

Automobilom

U Bar se može stići jadranskom magistralom koja povezuje gradove na obali ili i kontinentalnog dijela preko Podgorice. Putevi su magistralni i dobro održavani, ali dobrim dijelom prolaze kroz naseljena mjesta i namjijenjeni su za vožnju do 60 km/h. U špicu sezone, krajem jula i u avgustu zbog velikog priliva turista, često bude gužvi. zastoji u saobraćaju su najduži u periodima kada se turisti vraćaju s plaža ili nedjeljemo poslijepodne-uveče, kada se vikend posjetioci vraćaju sa mora.

Vozom

Pruga povezuje Bar i Podgoricu, Kolašin, Mojkovac, Bijelo Polje, Danilovgrad ili Nikšić (i brojne međustanice). U granicama države saobraća nekoliko dnevnih lokalnih vozova. Jeftini su, ali je usluga jednako skromna, vozovi su ispod evropskih standarda, a kvarovi i kašnjenja nisu neoubičajeni. Red vožnje se može naći na sajtu Željezničkog prevoza Crne Gore.

Na ovaj način može doći i iz Srbije - dva voza dnevno idu do Beograda, preko Prijepolja, Priboja, Užica, Požege, Valjeva... Karte su veoma povoljne, najjeftinija do Beograda je 21 euro, uz isti kvalitet usluge kao i u lokalnom saobraćaju. Red vožnje i cijene su na ovom linku.

Kroz Bar

Bar nije velik i tokom sat-dva može se obići jezgro grada. Biciklom još brže.

Pješke

Pješke možete stići i do plaža u Šušanju, za šta će vam trebati oko pola sata, ali uvijek možete pozvati taksi ili koristiti javni graski prevoz.

Autobusom

Bar je među rijetkim gradovima na crnogorskom primorju koji imaju lokalni javni prevoz tokom cijele godine. Autobusi uglavnom saobraćaju svakog sata.

Biciklom

Uprkos nedostatku biciklističkih staza, ovaj vid prevoza, zbog povoljne klime i malih rastojanja, može biti veoma efikasan u priobalnim djelovima opštine. Opreza radi, vozite uz ivicu puta i ne ostavljajte biciklo bez nadzora.

Šta vidjeti

• Stari Bar je glavno istorijsko jezgro grada. Nalazi se na četiri kilometra udaljenosti od glavne magistrale u podnožju planine Rumije, na nadmorskoj visini od 110 metara. Osnovan je u XI vijeku i odatle se širio prema moru. U utvrđenju se mogu vidjeti ostaci više od 240 građevina i akvadukt, koji su sagradili Turci i koji se proteže od Starog Bara prema novom dijelu grada. Sa tvrđave se pruža pogled na današnji Bar i otvoreno more. Do ulaza na tvrđavu vodi stara strma kaldrma, oko koje se još nalaze stare zanatske radnje, radionice, prodavnice maslinovog ulja, maslina i badema, te ugostiteljski lokali u kojima se služi turska kafa sa ratlukom i crnogorsko vino. Cijena ulaza u Barsku tvrđavu je dva eura, a za posjete je otvorena od ponedeljka do subote u periodu između devet i 21 čas.
• Dvorac kralja Nikole, sagrađen u XIX vijeku, sa pripadajućim objektima Velikim i Malim dvorcem, kulama-stražarama, dvorskom kapelom i zimskom baštom nalazi se na gradskom šetalištu, neposredno u blizini morske obale, na Topolici. To je bio poklon kralja Nikole I Petrovića njegovoj ćerki i zetu. Sada se u dvorcu nalazi zavičajni muzej sa arheološkim, istorijskim i etnografskim artefaktima, a koristi se i za galerijsko-izložbene i muzičko-scenske potrebe. Ostali objekti dvorskog kompleksa u komercijalnoj su upotrebi. Kompleks okružuje park sa mediteraskim rastinjem kao što su judino i plutino drvo, divlje mandarine ali i neke egzotične vrste kikirikija. Tu je i poklon italijanskog kralja Emanuela – veliki cvjećarnik, predivne konstrukcije koji je već decenijama pretvoren u restoran “Knjaževa bašta”.
• Stara maslina, jedna od najstarijih na svijetu, zaštićena je zakonom i proglašena za spomenik prirode. Maslina je stara više od 2000 godina, a u svojoj prošlosti je dva puta stradala u požarima ali se oporavljala i još uvjek donosi plodove. Nalazi se u naselju Mirovica, pored magistralnog puta Bar-Ulcinj, a oko nje je još sedam stabala maslina koje su stare od 500 do 700 godina. Masline se tradicionalno gaje na području Bara, gdje je dana oko 40 000 stabala. Kraj je poznat i po maslinovom ulju koje se smatra za veoma kvalitetno.

Šta raditi

Obilazak Tvrđave Grmožur može biti savršen jednodnevni izlet na Skadarsko jezero. Utvrđenje koje su podigli Turci 1843, a Crnogorci osvojili 1878, nalazi se na istoimenom ostrvu u sjeverozapadnom djelu jezera, u blizini sela Godinje. Ostrvo je poznato po brojnim pticama od kojih neke tu stalno žive dok je drugima privremeno odmorište tokom migracije iz Sjeverne i Srednje Evrope ka Africi. Najpoznatije je po jatima pelikana koja se tu ponekad mogu vidjeti. Tvrđava Grmožur je na oko 30 kilometara sjeverno od Bara.

Godinje, jedno od najživopisnijih sela u barskoj opštini, ali i u cijeloj Crnoj Gori, ima tradiciju gajenja vinove loze i proizvodnje vina dužu od pet vijekova. Ova turistička destinacija je pravi izbor za sve ljubitelje tradicionalne arhitekture,lijepe prirode i degustacije kvalitetnih vina. Najstarije jezgro sela posjeduje prepoznatljiv graditeljski kod. Obrazuju ga tri zaseoka, Lekovići, Perazići i Nikači sa ujednačenom arhitektonskom fizionomijom zbijenog tipa. Kamene kuće, pripijene uz krš i jedna uz drugu, sa velikim brojem manjih prozora, voltovima, terasama i povezane podrumima - konobama, bile su uporišta odbrane i osnov egzistencije. Prvi pisani podaci o selu datiraju iz XIII vijeka. Najreprezentativniji objekat u Godinju su Dvori Balšića, nekadašnji letnjikovac sastavljen od više spojenih kuća nad konobama. Godinje se nalazi na starom putu Virpazar - Bar, preko Ostrosa. Od naselja Virpazar udaljeno je četiri kilometra. Virpazar je od Bara udaljen 27 km, odnosno 40 minuta vožnje.

Haj-Nehaj se nalazi u blizlini Sutomora, na desetak kilometara od Bara i prava je lokacija ukoliko volite relativno kratku ali malo zahtjevniju šetnju do istorijske lokacije sa nezaboravnim pogledom. U pitanju su ostaci grada Nehaja podignutog u XV vijeku na skoro nepristupačnom brdu iznad mora na nadmorskoj visini od 225 m. Tu se nalazi crkva Sv. Dimitrija iz XIII vijeka sa dva oltara (pravoslavni i katolički), starija od samog utvrđenja. Gradom su vladali Venecijanaci, Turci I Crnogorci, I svi su ostavili trag u arhitektonskim stilovima. Do tvrđave se može doći samo pješke.U mjestu Zagrađe možete ostaviti auto na parkingu i započeti uspon. Ima nekoliko manjih staza bez putokaza, koje su ponekad zarasle u žbunje, pa treba imati mapu, vodiča ili navigaciju. Nakon 20-30 minuta šetnje stići ćete na vrh odakle se pruža predivan pogled na more, planine i naselja u podnožju. Ulaz na tvrđavu je moguć samo sa zapadne strane, sa drugih strana je zaštićena visokim zidovima. Nazad treba krenuti prije zalaska sunca, jer u mraku je teško pronaći pravi put.

Odlazak u Muriće je savršen način da se obiđe i "jezerska strana" barske opštine. U pitanju je živopisno selo na obali Skadarskog jezera, sa plažom koja po ljepoti ne zaostaje za onima na obali mora. Plaža ima malu luku i izvor vode za piće. Dužine 500 m, idealno mjesto za posjetioce koji vole mirna mjesta i netaknutu prirodu. U blizini je ugostiteljski restoran, koji nudi niz ribljih specijaliteta, poznata crnogorska vina, prenoćište i obilazak jezera brodom. Tu je i prostor za kampovanje.

Plaže

Razuđenost morske obale i veliki broj potoka na barskoj obali omogućili su formiranje niza plaža sa sprudovima sitnog pijeska i šljunka, tako da je na području opštine njih 20, ukupne dužine devet kilometara. Prirodne šume sa mediteranskim biljem u blizini obale i bogata vrela izvorskih voda daju potrebnu svježinu na plažama čiji se pijesak zagrijava i do 50°C.

Kraljičina plaža nalazi se u neposrednoj blizini ljetovališta Čanj, na sjeveru opštine. Do ove male, ali atraktivne lokacije može se doći jedino s mora. Zbog ambijenta, prekrasnog pijeska i kristalno čiste vode bila je omiljena plaža crnogorske kraljice Milene. Dok je kraljica bila na plaži svita i perjanici koji su je pratili kupali su se odvojeno, na susjednoj - Perjaničkoj plaži.

Perjanička plaža se nalazi u blizini Kraljičine, mala je i skrovita uvala odvojena visokim stijenama kojoj se, takođe, može prići samo s mora.

Biserna obala u Čanju dužine je 1.100 metara, a površine 55.000 m2. Pokrivena je debelim naslagama raznobojnog šljunka i pijeska po čemu je i dobila ime.

Maljevik je šljunkovita plaža između Čanja i Sutomora dužine 330 metara, površine 1.200 m2.

Štrbine su šljunkovita plaža nedaleko od Sutomora, dužine 100 m, površine 1.700 m2.

Sutomorska plaža je duga 1.200 metara, ukupne površine 56.000 m2. Smatra se da krupni pijesak sa ove plaže donosi poboljšanja kod reumatskih oboljenja.

Hotelska plaža Ineks je duga 240 metara.

Utjeha se nalazi između Bara i Ulcinja, dužine je 200m, a površine 5.200m2. Sačinjena od krupnijih oblutaka, čuvena je po vodi izuzetne čistoće. U njenom zaleđu je takozvana Uvala maslina, jedno od omiljenih mjesta za kampovanje.

Crvena plaža, u maloj uvali između Sutomora i Bara, naziv je dobila po izrazito boji pijeska. Dužina plaže je 50m, a površina je 600 m2.

Žukotrlica je šljunkovita plaža dužine jednog kilometra. Dobila je ime zato što se na njoj u davna vremena potapala žukva u more da bi se razmekšala, odnosno “trlila” i tako se pripremala za tkanje.

Gradska plaža prostire se duž barskog šetališta na oko 750 metara, odnosno 21.000 m2.

Crvena stijena je mala skrovita plaža smještena iza brda Volujica. Prilaz je moguć jedino s mora.

Veliki pijesak nalazi se u mjestu Dobra voda deset kilometara južno od Bara, u pravcu Ulcinja.

Murići su najveća pješčana plaža na obali Skadarskog jezera, dužine 560 metara. Mjesto je savršeno za ljubitelje kupanja u slatkoj vodi.

Pješačac, površine 500 m2, nalazi se u podnožju sela Godinje, na obali Skadarskog jezera.

Događaji

Barski ljetopis, koji se održava u julu i avgustu, okuplja eminentne stvaraoce iz Crne Gore i inostranstva i tradicionalno je najvažnija kulturna manifestacija u gradu. Uključuje pozorišne predstave, likovne izložbe, književne večeri, koncerte klasične muzike… Programi se održavaju na različitim uglavnom montažnim scenama na nekoliko lokacija u gradu. U okviru manifestacije održava se i Mediteranski sajam knjige.

Internacionalni TV festival postoji od 1995. godine. Ova smotra televizijskog stvaralaštva obično se održava u novembru i traje nekoliko dana, od kojih je posljednji rezervisan za dodjelu nagrada najboljim ostvarenjima. Važan segment programa su emisije posvećene ekologiji.

Susreti pod starom maslinom posvećeni su poeziji, pogotovo dječijem stvaralaštvu i djelima namijenjenim najmlađima. Manifestacija ustanovljena 1987. se održava u novembru mjesecu. Traje nekoliko dana, i osim prezentacija knjiga i zbirki poezije dječijih pisaca, predstavljaju se likovni i literarni radovi na temu „Maslina, mir, prijateljstvo“. Najvećim dijelom manifestacija se odrzava se u mjestu Mirovica, gdje se nalazi stablo više od 2.000 godina stare masline. Posljednjeg dana manifestacije, barski osnovci, kao i pisci, u dvoristima osnovnih škola, sade maslinovo drvo, a uz želju da se mir i prijateljstvo među ljudima šire, simbolično bacaju u more vijenac napravljen od maslinovog granja.

Dani ekologije, turizma i kulture održavaju se u julu u mjestu Murići, na obali Skadraskog jezera. Cilj manifestacije promocija turizma na Skadarskom jezeru i okolini.

Kuda dalje

• Podgorica, gravni grad Crne Gore, je na sat vremena vožnje automobilom, isto toliko i vozom.
• Budva, 50 minuta vožnje putem pored mora.
• Ulcinj, najjužniji crnogorski grad je na pola sata vožnje automobilom ili autobusom. Magistrala najvećim dijelom ide uz obalu.
• Skadar, sat vremena vožnje, ne računajući zadržavanje na granici s Albanijom.
• Dubrovnik, najpopularniji grad u Hrvatskoj.
• Beograd u Srbiji.