Wt/zea/vange

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands vanghen en Oudnederlands fangan van Oergermaons *fāhaną. De -ng- is t'r gekomme nae analogie van de flejen tied. Uutendelienge van de wortel *peh₂ḱ- 'bevestige, vastmaeke' en zòdoende varre verwant mee voege, vek en Latijns pax.

Omschrievienge

vange werkwoôrd

1. wat of iemand pakke, dat-a/die-a nie zòmaer nae je toekomt en dikkels je grip wil ontvluchte
2. iemand onder d'n indruk brienge
3. treffend beschrieve
4. geld kriege
   

zelfstandig naemwoôrd v

5. rem op de meulen
6. balge, kussen in 't greêl

Uutspraek

[ˈvaŋə]

Vervoegienge

infinitief	vange(n)
gerundium	te vangen(e)
tegewoordigen tied	ik vang	oôns vange(n)
	jie vang(t) (vange)	julder vange(n)
	'ie vang(t)	'ulder vange(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie vieng, vo(e)ng, vangende	oôns, julder, 'ulder vienge(n), vo(e)nge(n), vangenden
gebieënde wieze	vang(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	vangende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)evange(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• vanger
• vangste

Verbugienge

vangen meêrvoud, vangetje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

• vangeman

Uutdruksels

werkwoôrd

• ’n uultje vange, kort slaope
• z'n eigen gauw laete vange, gauw onder d'n indruk weze
• Eêst vange, dan knippe, je moe je nie rieke rekene eêr-a je wat gewonne eit

zelfstandig naemwoôrd

• De meulen is deu de vange, de vange eit de meulen nie g'ouwe

Varianten

• vangen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

• fanggi Berbice-Nederlands
• vang, fan Neger'ollands
• fangu Papiaments
• fank Skepi
• fanga Sranantongo
  • fangah, mangah Surinaoms-Javaons

Vertaeliengen

pakke

• Afrikaons: vang
• Araobisch: مسك⁩ (masaka)
• Berbice-Nederlands: fanggi, ku
• Chinees (Mandarijn): 捉 (zhuō)
• Duuts: fangen
• Esperanto: kapti
• Frans: attraper, prendre
• 'Ebreêuws: תפס⁩ (tafás)
• Hindi: पकड़ना (pakaṛnā)
• Iengels: catch, capture
• Italiaons: afferrare
• Japans: 捕らえる (とらえる, toraeru), 捕まえる (つかまえる, tsukamaeru)
• Latijn: capĕre
• Limburgs: vange, vaange (Mestrichts)
• Middelnederlands: vanghen, vaen

• Nederlands: vangen
• Oôst-Vlaems: vangen
• Oudgrieks: ζωγρέω (zoorgeoo)
• Oudnederlands: fangan, fān
• Poôls: łapać, złapać imp.-perf. paer
• Portugees: pegar, capturar
• Russisch: лови́ть (lovítʹ), пойма́ть (pojmát')
• Skepi: fank
• Spaons: atrapar, capturar
• Swahili: kukamata
• Turks: kapmak
• Westerlauwers Vries: heine, fange
  • Schiermonnikoôgs: hene, fange
• West-Vlaems: vangen
• Zweeds: fånga

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 1033

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 231

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'vangen'