Wt/zea/tied

Zeêuws

Etymologie

Uut Middelnederlands tijt en Oudnederlands tīt, van Oergermaons *tīdiz. Dienkelek af te leien van d'n uutgebouwde Proto-Indogermaonse wortel *dih₂-ti, 'n variant van *deh₂(i)- 'verdeêle'. 'n Variant *dih₂-mo- leide in 't Germaons toet *timan, vandaer 't Iengelse time.

Beteêkenisse

tied m

1. 'n Natuurkundige groôt'eid, gerelateerd an ruumte, die-a veranderienge verklaert.
   • Tied is de vierde dimensie, neffens lengte, breêdte en diepte.
   • Verkrumelde dat papier dan nie in vuufentwintig jaer tieds? (Jan Zwemer)
2. 'n Spanne tieds, tussen tweê minder of meêr bepaelde momenten
   • Vroeger goenge me koll'eiers raepe in de dunen en dat meugde. Jae, dat was echt wè 'n aoren tied.
3. 't Juuste momènt vò 't eên of ander
   • "D'r is 'n tied van kommen en d'r is 'n tied van gaen", zeide d'n boer, en 'ie kneep de gastvrouwe in d'r bost.

Uutspraek

[tit]

Verbugienge

meêrvoud tieden; verkleinwoôrd tiedje; partitieve genitief tieds, ties; datief tiede

N.B.: 't Verkleinwoord tiedje oor weinig gebruukt; dikkelder 'ore je daevò stuitje.

Dialectvarianten

• tíd Svores
• taid, tij Land-van-'Ulsters
• tèd, tè Oôst-Zeêuws-Vlaoms grensgebied

Uutdruksels

• Ergest gin tied vò afdoeë, ergest nie genoeg tied vò gebruke
• D'n tied an z'n eige è, genoeg tied è, zelf z'n eigen tied in kunne dele
• Tied maekt 'oôi, as d'n tied vergaet, kom d'r vanzelf wè 'n goed plan
• An z'n tied weze, op 't punt van kalven stae (van 'n koeie gezeid)
• Aol d'n tied è, meêr as genoeg tied è
• Aol d'n tied laet z'n koren op 't veld, a je diengen uutstelt, komt 'r dikkels afstel van; ok: Tied genoeg liet z'n oest op 't land staon, Tied genoeg liet z'n oest ver'aogelen en 'ie 'ao maor 'n schôve, aollebei Land-van-Kezands
• ´Oe laet is 't an d'n tied?
• In d'n tied weze, nog leve
• Uut d'n tied weze, gesturve weze
• Op tied en stond, op regelmaetige momenten
• Vò tied en wiele, d'n eêsten tied, toetdat d'r wat verandert
• Bie tied en wiele, noe en dan

Saemenstelliengen/Afleiiengen

• tiedienge
• aorties

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Nie-taelgebonde: t, T
• Afrikaons: tyd
• Araobisch: زمن (zaman) m, وقت (waqt) m
• Braebants: tijd, taaid, tèd m
• Chinees (Mandarijn): 時間, 时间 (shíjiān)
• Duuts: Zeit v
• Frans: temps m
• Westerlauwers Vries: tiid g
• Hindi: समय (samay) m
• 'Ollands: tijd, ta(a)id (Rotterdams), tèd ('Aegts), tied (Tessels, Wieriengs, Enk'uzens)
• Iengels: time

• Japans: 時間 (じかん, jikan)
• Latijn: tempus o
• Limburgs: tijd, taaid, tèd (westelijk); tied (oôstelijk) m
• Nederlands: tijd m
• Nedersaksisch/Platduuts: tied, Tiid (in Duutsland)
• Oudgrieks: χρόνος (chronos) m
• Portugees: tempo m
• Russisch: вре́мя (vrémja) o
• Spaons: tiempo m
• Swahili: wakati kl. 11, 12
• Stasvries en verwanten: tyd g
• West-Vlaems: tyd m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 976

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 221

• Etymologiebank